Mengsels

Jullie hebben al geleerd dat we het in de scheikunde niet hebben over wat je kunt zien of voelen, maar over hele kleine deeltjes. Alle stoffen en materialen om je heen bestaan namelijk uit moleculen, de kleinste bouwstenen van een stof. Aan de hand van deze moleculen kunnen we stoffen verder onderverdelen.

Als we onderzoeken welke moleculen er voorkomen in een suikerklontje, ontdekken we dat het allemaal dezelfde moleculen zijn. Er komt dus maar één soort molecuul voor in suiker. We noemen suiker daarom een zuivere stof. Een ander voorbeeld van een zuivere stof is water: daarin komen uitsluitend watermoleculen voor. Een stof die meerdere soorten moleculen bevat, noemen we een mengsel. In het dagelijks leven komen veel meer mengsels dan zuivere stoffen voor. Denk bijvoorbeeld aan mayonaise of cola. Kraanwater is ook een mengsel. Als je kraanwater laat verdampen, blijft er een witte vaste stof achter. Er zit dus meer in dan alleen watermoleculen.

Als we verschillende mengsels bekijken, zien we duidelijke verschillen. Soms zijn ze helder en kun je erdoorheen kijken, en soms juist niet. Op basis van de manier waarop de deeltjes verdeeld zijn, kunnen we mengsels onderverdelen in drie soorten:

 

Oplossing

Cola is een voorbeeld van een oplossing. De grote hoeveelheid suiker in cola mengt goed met het water.

In een oplossing zijn de stoffen volledig met elkaar gemengd. Daardoor is een oplossing een helder mengsel: je kunt erdoorheen kijken.

 

Suspensie

Sinaasappelsap is een voorbeeld van een suspensie. Het vruchtvlees van de sinaasappel mengt niet goed met het sap.

In een suspensie zweven stukjes vaste stof in de vloeistof. Daardoor is het een troebel mengsel: je kunt er niet doorheen kijken.

 

Emulsie

Mayonaise is een voorbeeld van een emulsie. Het vet in mayonaise mengt niet goed met het water.

In een emulsie zitten kleine druppels van de ene vloeistof in de andere.

Om ervoor te zorgen dat mayonaise toch één geheel vormt, kun je een emulgator toevoegen. Een emulgator zorgt ervoor dat de stoffen toch (gedeeltelijk) met elkaar mengen. In mayonaise is eigeel de stof die deze rol vervult.

Soms mengen verschillende vloeistoffen zo slecht dat ze zich volledig scheiden. Dan ontstaat een tweelagensysteem. Een goed voorbeeld hiervan is olie en water. Kijk maar naar de grote olievlekken die soms op zee te zien zijn.

Tweelagensysteem van olie en water