In de vorige stap heb je oorzaak-gevolg relaties opgesteld voor verschillende factoren en hiermee heb je causale verbanden gelegd. De volgende stap is om te kijken of deze relaties een versterkend of verzwakkend effect hebben op elkaar. Als dit zo is, dan spreken we over een feedbackmechanisme: een terugkoppelingsmechanisme bestaande uit verschillende factoren die met elkaar samenhangen. De factoren zijn van invloed op de samenwerking en versterken elkaar of remmen elkaar juist af. Het is een enkelvoudige reactie binnen een systeem.
Feedbackloops
Een feedbackloop is een proces waarbij een verandering van een bepaalde factor leidt tot effecten die de oorspronkelijke verandering versterken of verzwakken en waarbij het feedbackmechanisme herhaaldelijk plaatsvindt. Het systeem heeft continu met aanpassingen te maken en de feedbackmechanismen worden continu herhaald. Het is als een kettingreactie waarbij één factor leidt tot een ander, dat kan weer terugkomen en de eerste factor beïnvloeden. Een voorbeeld hiervan is te zien in bron 7.
Bron 7
Toelichting: Bron: vrij naar https://www.sessionlab.com/methods/causal-loop-diagram |
Er bestaan positieve en negatieve feedbackloops. In bron 8 zie je dat meer broeikasgassen leiden tot meer opwarming van de aarde, wat vervolgens zorgt voor meer smeltende permafrost waardoor methaan (broeikasgas) vrijkomt waardoor er weer sprake is van opwarming. Dit is een positieve of versterkende feedbackloop.
Je ziet ook dat meer broeikasgassen leiden tot meer opwarming, meer opslag van CO2 in de oceanen waardoor er minder broeikasgassen in de atmosfeer komen. Dit is een negatieve of verzwakkende feedbackloop.
Bron 8 |
Naast de dimensie natuur, zijn ook vanuit andere dimensies feedbackmechanismen vast te stellen. Bijvoorbeeld het verband tussen bevolkingskrimp en voorzieningen (zie bron 9), iets wat op de Caribische eilanden ook terug te zien is. Dit is een versterkende feedbackloop.
Bron 9 Toelichting: |
Een ander praktisch voorbeeld van een feedbackloop is de werking van een thermometer bij een airco (zie bron 10). Je kunt airco’s instellen op een bepaalde temperatuur. Als vervolgens de temperatuur te hoog wordt, gaat de airco aan. Zodra de gewenste temperatuur bereikt is gaat het systeem weer uit. De temperatuur zou zonder invloeden van buitenaf continu hetzelfde moeten blijven. Echter die invloeden van buitenaf zijn er wel, waardoor je telkens aanpassingen moet doen. Maar als er meer airco’s gebruikt worden vanwege de warmte, komt er meer warmte vrij in de omgeving vanwege de energie die het kost om de lucht af te koelen. Met als gevolg dat mensen sneller de airco aan gaan zetten. Hier is sprake van een versterkende feedbackloop.
Bron 10 Bron: vrij naar https://explainingclimatechange.com/lesson7/7_1_4.html |
Bekijk deze uitlegvideo over feedbackmechanismen: https://www.youtube.com/watch?v=inVZoI1AkC8
Vicieuze cirkel
Een vicieuze cirkel is een vorm van een feedbackloop waarbij het doorlopen van de cirkel leidt tot steeds slechtere situaties. Elke stap versterkt de problemen of negatieve uitkomsten. In andere woorden: er is sprake van een vicieuze cirkel als een feedbackloop telkens negatieve gevolgen versterkt en er zo een negatieve spiraal ontstaat. Het is vaak heel moeilijk om zo’n vicieuze cirkel te doorbreken. Een voorbeeld van een vicieuze cirkel is te zien in bron 11.
Bron 11 Toelichting: Bron: https://mavo.economielokaal.nl/avada_faq/vicieuze-cirkel/ |
|