Kern van de les

Instructie:

Je begint met verschillende afbeeldingen te laten zien die met de Tweede Wereldoorlog te maken hebben. Je bespreekt hierbij de volgende vragen:

Wanneer was de Tweede Wereldoorlog?
Wie deed mee aan de Tweede Wereldoorlog?
Wie was Adolf Hitler?
Wat vond Adolf Hitler van het Joodse volk?
wat is een razzia?
Wat is een SS-officier? 

Na het bespreken van de bovenstaande vragen ga je de leerlingen de onderstaande tekst voorlezen. Je vertelt dat de leerlingen goed moeten luisteren naar het verhaal. Dit is namelijk het verhaal van een echt persoon, namelijk: Awraham Soetendorp. Je vertelt dat dit een man is die tijdens de oorlog is geboren.  Je benoemt ook dat de leerlingen na het horen van het verhaal een tekening gaan maken. Wat de leerlingen tekenen, mogen zij zelf bepalen. De bedoeling is dat de leerlingen tekenen wat hen het meest is bijgebleven van het verhaal.

Voordat je de tekst voorleest kan je de leerlingen geven om hun ogen dicht te doen. Dit zodat zij zich beter kunnen concentreren en dit hen kan helpen om een visueel beeld bij het verhaal te krijgen. 


Het verhaal van Awraham Soetendorp:

Toen ik dertien jaar oud was, ging ik met mijn vader een paar dagen naar de hei. Mijn vader was overwerkt, en het leek mijn moeder verstandig dat hij wat tijd in de natuur zou doorbrengen. 'Ga jij maar mee,' zei ze tegen mij. Daar vertelde mijn vader mij voor het eerst wat er precies was gebeurd in de nacht dat ik naar een onderduikadres ben gebracht, mei 1943. Er was de dag ervoor een razzia gehouden in Amsterdam-Oost, waar wij woonden. Onze voordeur was opengebroken door een SS-officier met handlangers. Mijn vader had naar mijn moeder gekeken en gezegd: 'Te laat. De koffers stonden al gepakt klaar. Volgens mijn vader liep de ss'er toen naar het wiegje waar ik in lag, drie maanden oud. Hij boog zich over mij heen en zei na een kort moment: 'Schade dass er ein Jude ist. Mijn vader antwoordde: 'Gelukkig dat hij een 
Jood is, want wat er ook met hem zal gebeuren, hij zal nooit opgroeien als het kind van moordenaars! Daarop sloeg de ss-officier hem in het gezicht en schreeuwde: 'Dreckjuden!' Tegen de mensen om hem heen verkondigde hij: 'Deze mensen zijn zo vies, wij kunnen ze nu niet vastpakken. Tegen mijn ouders zei hij: 'Was je, wij komen morgen terug! Hij wist natuurlijk dat ze dan zouden ontsnappen. Mijn vader zei tegen mij: 'En vergeet nooit, mijn jongen, er stonden tranen in de ogen van de SS-officier en deze tranen hebben ons leven gered. Mijn vader wilde met dit gesprek een les doorgeven: zelfs als het hart volledig verdonkerd is door haat, door indoctrinatie, zolang de blik van een baby die donkerte kan doorklieven, is er niets verloren is, is alles mogelijk. Dan is een ss'er die door Heinrich Himmler is opgevoed om Joden als ongedierte te zien, uit ontroering in staat een toneelstuk op te voeren opdat zijn handlangers geen argwaan krijgen dat hij overstag is gegaan. Is dit werkelijk zo gebeurd? Het is voor mij altijd noodzakelijk geweest vast te houden aan de hoop waar dit gesprek over gaat. Dat er in elke ontmoeting een kans kan liggen iets ten goede te keren.

Bron: Awraham Soetendorp en Annemiek Leclaire,  Levenslessen van een Rabbijn, 2023

Zelfstandige verwerking:

Na het voorlezen van de tekst gaan de leerlingen zelf aan de slag. De leerlingen bepalen zelf wat zij gaan tekenen en het is dus ook het beste als de leerlingen in de beginfase van de zelfstandige verwerking in stilte bezig zijn. Als alle leerlingen een idee hebben dat zij gaan tekenen kan er overlegd worden.

Na het tekenen van wat hen is bijgebleven, gaan de leerlingen in kleine groepjes hun tekening presenteren. Ze gaan hierbij in op:

●    Wat zij getekend hebben.
●    Waarom zij dit getekend hebben.
●    en wat zij ervan vinden.