Modeldidactiek is krachtig en inspirerend doordat het de leerlingen laat ervaren wat wetenschap bedrijven inhoudt en alle leerlingen bij begripsontwikkeling betrekt. De docent neemt niet meer de rol op zich van bron van alle kennis, maar eerder die van een medeleerling met meer ervaring die daardoor slimme vragen kan stellen. Handig zorgt de docent dat misconcepties / alternatieve modellen aan het licht worden gebracht. Bij verbazing en verwondering willen vrijwel alle leerlingen wel denken. Hierdoor wordt het onderwijs boeiender en veel meer een proces van leerlingen en docent gezamenlijk. Uit onderzoek is gebleken dat deze aanpak effectief is voor zowel begripsvorming als testresultaten.
Werken met whiteboards
Typerend voor de aanpak is het werken in groepen met whiteboards. Bij het verkennen van concepten is er eerst een klassikale start waarin de vraagstelling wordt afgesproken. Vervolgens ontwikkelen de groepen een experiment en voeren metingen uit. De leerlingen werken hun resultaten in verschillende representaties uit op whiteboards. Bij de klassikale bespreking van de resultaten van de groepen vallen verschillen in aanpak en presentatie op. Via de whiteboards ziet de docent tijdens de les de ontwikkeling van (groepjes) leerlingen en kan hij/zij daarop direct reageren (formative assessment). Zie ook het NVOX artikel. De docent laat leerlingen zoveel mogelijk zelf analyseren en conclusies trekken. Ter afronding van een onderwerp laat de docent de leerlingen notities maken. Dit leerboek wordt een belangrijk naslagwerk.
Bij Modeling Instruction(™ ) werken leerlingen volgens de modelleercyclus: leerlingen verwoorden een toetsbare hypothese, ontwerpen een experiment om deze hypothese te testen, voeren het experiment uit en bouwen vervolgens een wetenschappelijk model op, op basis van de data uit hun experiment.
Ook het oefenen van opgaven kan zeer goed via het werken in groepen met een klassikale bespreking. (zie NVOX artikel 1) Het blijkt dat de groepen ambitieuze opgaven samen wél aankunnen. In deze setting wordt serieus doorgezocht naar een goede oplossingsstrategie, terwijl bij zelfstandig werken leerlingen vaak al snel kijken naar de antwoorden.
Taalvaardigheid en redeneren
Tijdens de lessen Modeldidactiek voeren leerlingen intensieve vakinhoudelijke gesprekken met elkaar. Dit bevordert niet alleen hun ontwikkeling van vaktaal, maar helpt hen ook bij het verwoorden van ideeën en het begrijpen van de bedoelingen van anderen. De lessen bieden een uitstekende oefening in redeneren en het bijbehorende taalgebruik. Op examens is dit zichtbaar in sterk verbeterde kwaliteit van de uitleg bij opgaven, zoals bij leerlingen van een docent van de PLG.
Samenhang met rekenen / wiskunde
Bij de aanpak wordt veel gemeten, gerekend en worden tabellen en grafieken gemaakt. Daarmee draagt de aanpak bij aan gecijferdheid. Voorwaarde is wel dat alle groepsleden deze rollen op zich nemen.
We zien mogelijkheden om de afstemming met het vak wiskunde te verbeteren, zowel in didactische werkvorm, in terminologie als in inhoud. Dit zou moeten leiden tot een effectievere besteding van de lestijd.
Goed en uitgebreid docentenmateriaal
De aanpak vereist een zorgvuldige keuze van de experimenten en lesactiviteiten. Dit kan een docent niet alleen voorbereiden, het is een gezamenlijk ontwikkelproces om tot een goede set samenhangend docentenmateriaal te komen. We maken graag gebruik van het materiaal van AMTA, maar de verschillen met de Nederlandse situatie vereisen eigen ontwikkeling, waar we in de PLG mee bezig zijn.
De docentenhandleidingen met ook informatie over misconcepties / alternatieve modellen ondersteunen docenten in het goed begeleiden van de gesprekken. Goede vakkennis en vakdidactisch inzicht zijn belangrijk voor het begeleiden van het proces. Het is aan te raden om professionaliseringsactiviteiten te volgen om de aanpak in te voeren. Ook kunnen docenten tegen een geringe betaling toegang krijgen tot de AMTA database.