Mengsels scheiden

In de tweede klas heb je de verschillende scheidingsmethoden geleerd. Deze ga je herhalen en je gaat nadenken over wat er bij een bepaalde scheidingsmethode op microniveau gebeurt.

Een scheiding is gebaseerd op een verschil in stofeigenschap van de stoffen in het mengsel (macro). Bij filtreren maak je bijvoorbeeld gebruik van het verschil in deeltjesgrootte van de stoffen in het mengsel. Een mengsel dat bestaat uit stoffen met dezelfde stofeigenschappen kun je niet scheiden.  

Als je kijkt naar microniveau dan is scheiden het sorteren van moleculen.

Een voorstelling van een scheiding op microniveau.

 


Opdracht scheidingsmethoden

De komende lessen ga je in groepjes voor de klas een scheidingsmethode uitleggen. Je maakt een poster op A3-formaat en bereidt een korte demonstratieproef voor. Zowel de poster als de demonstratieproef presenteer je rondom de labtafel. De gehele presentatie mag tussen de 5 en 7 minuten duren. Van alle leerlingen uit het groepje wordt een zichtbare bijdrage verwacht.
Je krijgt één les om je hierop voor te bereiden, gebruik de lestijd dus goed!

De scheidingsmethoden
Elk groepje krijgt een andere scheidingsmethode.

  1. Filtreren
  2. Bezinken en centrifugeren
  3. Extraheren
  4. Adsorberen
  5. Indampen en destilleren

De poster
De volgende informatie moet op de poster verwerkt zijn:

  1. Het soort mengsel (bv. suspensie, emulsie of oplossing) dat met deze scheidingsmethode gescheiden kan worden.
  2. De stofeigenschap waarop de scheidingsmethode berust.
  3. Een doorsneetekening van de opstelling van de scheidingsmethode met de juiste namen van het glaswerk of andere materialen.
  4. Een voorstelling van de scheiding op microniveau (gebruik hiervoor indien handig de doorsneetekening)
  5. Een korte uitleg van bijbehorende begrippen zoals residu, filtraat, extractiemiddel, adsorptiemiddel, destillaat.
  6. Drie voorbeelden van toepassingen

De demonstratieproef.
Je bedenkt met je groepje welk mengsel geschikt is voor je demonstratie. Je schrijft een werkplan met daarin de benodigdheden en een werkwijze en geeft deze aan de toa. Je maakt vervolgens een afspraak met de toa om de demonstratie in een tussenuur uit te proberen.
Denk ook na over het afval. Mag alles in de gootsteen, prullenbak of moet het apart ingezameld worden?


Hulplijnen

In de volgende video wordt alles rondom scheidingsmethode nog eens op een rijtje gezet. Let op: de scheidingsmethode chromatografie hoef je nu nog niet te kennen.


Bron: youtube.com Kanaal: Scheikundehulp havo/vwo

Een overzicht van alle scheidingsmethoden kun je ook vinden op: www.examenoverzicht.nl.


Practicum scheiden

Proef 4: Mengels scheiden
Onderzoeksvraag:
Bepaal experimenteel het massapercentage zout in een zout, zand en kleurstof mengsel.

Bij dit practicum ga je eerst zelf een mengsel maken, om het vervolgens weer te scheiden en het massapercentage zout in het mengsel te bepalen.

  1. Zet een klein bekerglas op een balans en zet de massa op ‘nul’.
  2. Doe hier een schepje zout in. Schrijf de massa van het zout op.
  3. Voeg hier vervolgens een schepje zand en een paar druppels kleurstof aan toe. Schrijf de massa van het ontstane mengsel op.
  4. Bereken het massapercentage zout van het gemaakte mengsel.
  5. Roer de verschillende stoffen door elkaar, zodat ze goed gemengd zijn.
  6. Bedenk nu zelf een manier om het zout, zand en de kleurstof weer van elkaar te scheiden. Zorg dat je na afloop het zout zuiver hebt.
  7. Weeg de hoeveelheid zout die je uit het mengsel hebt gehaald.
  8. Bereken opnieuw het massapercentage van het zout.
  9. Bereken hoeveel % zout je tijdens het scheiden hebt verloren.
  10. Geef aan wat je in je handelingen anders zou kunnen doen om zo min mogelijk zout te verliezen.