In stap 2 heb je gekeken naar de culturele gevolgen van toerisme. In deze stap kijk je naar de culturele gevolgen van migratie. Je kijk je eerst vooral naar Curaçao, maar wat voor Curaçao geldt, geldt ook voor veel andere landen in het Caribisch gebied.
Curaçao: migratie
Als je kijkt naar de bevolkingssamenstelling van Curaçao zie je dat het land gevormd is door migratie. In de koloniale tijd was er de gedwongen migratie als gevolg van de slavenhandel. Maar ook na de afschaffing van de slavernij was en is er nog sprake van migratie, bijvoorbeeld van en naar Nederland, binnen de Caribische regio of vanuit Zuid-Amerika.
Dat er ook de laatste tientallen jaren sprake was van immigratie kun je goed zien als je kijkt naar het geboorteland van de inwoners van Curaçao. Op een totale bevolking van 150.000 mensen zijn er 36.000 mensen in een ander land geboren. Daarnaast wonen er 27.000 mensen in Curaçao die behoren tot de tweede generatie. Dat zijn kinderen die zelf geboren zijn in Curaçao, maar waarvan de ouders migranten waren (cijfers van 2011).
Bron 6: Migranten uit Venezuela klimmen aan boord van een smokkelaar, die hen naar Curaçao brengt.
Dat Curaçao een aantrekkelijke bestemming voor regionale migranten is, komt omdat het inkomen per hoofd van de bevolking er gemiddeld hoger ligt dan dat van veel andere landen in de regio. Ook is de levensverwachting hoger, bijna iedereen gaat in ieder geval naar de basisschool en het land is relatief veilig. Dit maakt Curaçao voor migranten uit armere landen waar het inkomen, de levensverwachting en educatiegraad laag is een erg aantrekkelijk vestigingsgebied.
Migranten brengen vanzelfsprekend hun eigen cultuur met zich mee. Aan de ene kant kan dit worden gezien als een verrijking van de bestaande cultuur, maar aan de andere kant kan dit leiden tot culturele spanningen. Migranten kunnen te maken krijgen met discriminatie vooroordelen of zelfs vijandigheid vanwege hun etnische afkomst of religie.
Naast immigratie heef ook emigratie effect heeft op de bevolkingssamenstelling. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het gegeven dat Curaçao een ‘vrouweneiland’ is: op elke 100 vrouwen zijn er ongeveer 83 mannen. Bij de emigratie vanuit Curaçao is het motief vaak economisch of studiegerelateerd. Het doel van de emigratie is het vinden van beter werk. Er emigreren daardoor meer mannen dan vrouwen.
Integratie en sociale segregatie
Integratie verwijst naar het proces waarbij mensen met verschillende achtergronden en kenmerken samenkomen en deelnemen aan de maatschappij op een manier die wederzijds begrip, acceptatie en samenwerking bevordert. Als je het hebt over migratie wordt met integratie wordt bedoeld in hoeverre migranten zich aanpassen. Doen migranten mee op de arbeidsmarkt? Leren migranten de taal? Wonen ze tussen de lokale bevolking? Nemen ze lokale tradities over? Etcetera.
Scholen zijn erg belangrijk in het integratieproces. Op school ontmoeten migrantenkinderen de kinderen van de lokale bewoners, leren ze de taal en leren ze over de gewoonten. Kinderen integreren daarom vaak gemakkelijker dan hun ouders, maar als kinderen goed integreren, integreren de ouders vaak mee.
Ook kerken spelen ook een belangrijke rol bij integratie van nieuwe migranten. Bij kerken zijn migranten welkom. Het is een nieuwe gemeenschap waarin mensen wegwijs worden gemaakt in het nieuwe land en bij problemen worden mensen geholpen.
De houding van de lokale bewoners ten opzichte van migranten vaak is zeer bepalend voor de mate integratie. Staan de lokale bewoners positief tegenover de migranten of voelen zij zich sociaaleconomisch of cultureel bedreigd?
Contacten tussen de migranten en lokale bewoners bevorderen de integratie en participatie van migranten. Wanneer migranten en bewoners nauwelijks contact met elkaar hebben, spreek je van sociale segregatie. Sociale segregatie kan leiden tot spanningen tussen verschillende groepen mensen. Migranten kunnen zich uitgesloten gaan voelen en dit leidt weer tot druk bij bijvoorbeeld politie, onderwijs, wijkcentra en zorg. Sociale cohesie (samenhang) is het tegenovergestelde van sociale segregatie. Het verbeteren van sociale cohesie kan door het bevorderen van taal, onderwijs, sport en verenigingen.
Naturalisatie
Je hebt in deze stap al gezien dat in Curaçao veel mensen wonen die niet in Curaçao geboren zijn. Migranten vormen een belangrijk deel van de bevolking. En toch voert de overheid van Curaçao geen actief migratie- en/of integratiebeleid. Als er in de toekomst geen immigratie meer zou zijn, zou de bevolking van Curaçao snel krimpen.
Migranten kunnen wel een aanvraag indienen tot naturalisatie. Naturalisatie is het verkrijgen van het Nederlanderschap. Om hiervoor in aanmerking te komen moeten migranten ten minste een aantal jaren onafgebroken en legaal op Curaçao wonen. Ze moeten een inburgeringsexamen doen en voldoende kennis hebben van de samenleving en de Nederlandse taal. Eenmaal genaturaliseerd krijg je een Nederlands paspoort waardoor je helemaal vrij bent om te reizen, te werken en te wonen binnen het Koninkrijk, maar ook bijvoorbeeld binnen de EU. Spaanstaligen migranten kunnen bijvoorbeeld het Nederlanderschap gebruiken om zich vervolgens in Spanje te vestigen.
Bron 7: Naturalisatieceremonie op Curaçao.
Remittances
De emigratie vanuit het Caribisch gebied is vaak gericht op landen in de regio of op landen zoals de Verenigde Staten, Canada en Europese landen. In deze landen is er sprake van een Caribische diaspora: gemeenschappen van mensen afkomstig uit de Caribische regio die nu buiten hun geboortelanden wonen. Veel leden van de diaspora onderhouden vaak nog sterke banden met hun land van herkomst, en ondersteunen hun familieleden bijvoorbeeld door het sturen van geld (remittances). Deze geldzendingen zijn vaak een belangrijke bron van inkomen voor de familie die het geld ontvangt. De geldzendingen dragen bij aan het bestrijden van armoede. Ze kunnen er ook voor zorgen dat een gezinslid naar school kan gaan of de mogelijkheid krijgt om te gaan studeren.
Er zitten echter ook nadelen aan remittances. Voor sommige landen zijn de geldzendingen een belangrijk deel van het nationaal inkomen. Mochten de geldzendingen om een of andere reden afnemen dan betekent dat een grote klap voor de economieën in die landen.
Geldzendingen vinden niet alleen plaats door emigranten die buiten het Caribisch gebied wonen. Ook migranten in het Caribisch gebied ondersteunen soms hun familie met geldzendingen. Op Aruba bijvoorbeeld wonen veel, vaak illegale, Venezolanen en Colombianen die een deel van het geld dat ze verdienen sturen naar hun familie in hun geboorteland.
![]() |
Vragen |
1. Curaçao is voor migranten uit de regio een aantrekkelijke bestemming. Zo zijn er de afgelopen jaren veel Venezolanen en Colombianen naar Curaçao gekomen. Geef twee redenen waarom Curaçao aantrekkelijk is voor deze regionale migranten. |
2. Geef twee redenen waarom het voor een land als Curaçao van belang kan zijn om een actief migratie- en integratiebeleid te voeren. |
|
|
|
|