Stap 1: Verandering en cultuur

Cultuurgebied en cultuurverandering
Cultuurgebieden zijn geografische regio’s waar mensen een gemeenschappelijke culturele identiteit delen. Taal, godsdienst, historische factoren, tradities en gewoonten hebben een grote invloed op deze indeling. In bron 3 is een kaart te zien met de verschillende cultuurgebieden op aarde. Op deze kaart is te zien dat het Caribisch gebied samen met Midden- en Zuid-Amerika het cultuurgebied Latijns-Amerika vormt.


Bron 3: Cultuurgebieden op aarde

 

Bron 4: Aarde Cultuurgebieden (kaart uit de Bosatlas 56e editie)

In bron 4 is een kaart uit de Bosatlas te zien over cultuurgebieden. Het is belangrijk om te onthouden dat cultuurgebieden geen scherpe grens hebben. In de kaart van de Bosatlas zijn overgangsgebieden opgenomen, waarin culturen in elkaar vervloeien.

 

Bron 5: Talen in de Amerika’s en het Caribisch gebied

Met Latijns-Amerika wordt vanuit een taalkundig perspectief bedoeld dat er Romaanse talen gesproken worden, zoals Spaans en Frans. Naast deze talen zijn er in het cultuurgebied nog meerdere talen aanwezig, zoals Engels, Nederland en inheemse talen. In bron 5 is te zien dat er ook veel Creoolse talen zijn in het Caribisch gebied (zoals besproken in het vorige katern).

 

Een groot deel van de inwoners van Latijns-Amerika en het Caribisch gebied is rooms-katholiek. Inheemse bevolkingsgroepen zijn vaak aanhanger van natuurgodsdiensten. In bron 6 is een kaart te zien, met daarop voor elk land aangegeven wat het meest voorkomende geloof is. Door een land aan te klikken, kun je zien welke godsdiensten nog meer aanwezig zijn in het land en in welke verhouding.

 

Bron 6: Meest voorkomend geloof in een land
Gebruik voor de interactieve kaart deze website: https://www.pbslearningmedia.org/resource/sj14-soc-religmap/world-religions-map/

Een kaart met cultuurgebieden is een momentopname. Door sociale media, internationale handel, migratie en toerisme komen mensen uit verschillende culturen in contact met elkaar en vindt er diffusie (uitwisseling en vermenging) plaats. Voorbeelden van culturele diffusie zijn bijvoorbeeld muziekstijlen die zich vermengd hebben vanuit verschillende culturen, gerechten die voortgekomen zijn uit verschillende culturen (bijv. de Jamaicaanse Jerk chicken, een combinatie van inheemse technieken met Afrikaanse kruiden) en het carnaval. Het is ontstaan door een samensmelting van Europese, Afrikaanse en inheemse tradities. Europese kolonisatoren brachten het feest mee vanuit het katholieke Spanje en Portugal, een feest dat gevierd werd voor de start van de vastentijd met optochten, maskers, dans en veel eten. De tot slaafgemaakten mochten niet mee doen met de feesten van de kolonisatoren en ontwikkelde hun eigen feest, gecombineerd met Afrikaanse en inheemse tradities. Op elk eiland heeft het carnaval zich op een andere manier ontwikkeld, waardoor de feesten op de eilanden ook verschillen (zie bron 7 links).

Bron 7: links: Carnaval op Curaçao    rechts: Zomercarnaval in Rotterdam

Door diffusie kunnen culturen meer op elkaar gaan lijken. In alle grote (wereld)steden draaien dezelfde films in bioscopen. En overal ter wereld zijn dezelfde fastfoodketens, hotelketens en merkkleding te vinden. Ook carnaval is als feest over heel de wereld te vinden, bijvoorbeeld in Rotterdam (zie bron 7 rechts). Op deze plek worden carnavalstradities gecombineerd vanuit het Caribisch gebied, Suriname en Kaapverdië. Het zomercarnaval staat op de Representatieve Lijst van Immaterieel Erfgoed van de Mensheid, vanwege de culturele diversiteit van de jaarlijkse straatparade.

Vragen

 

1. Geef aan hoe het komt dat het grootste gedeelte van Noord- en Zuid-Amerika overwegend aanhanger is van het christelijk geloof.

 

Gebruik bron 8 en de interactieve kaart uit bron 6.

Bron 8Verdeling van religie

2. Kies een land in het Caribisch gebied, en onderzoek het geloof in dat land door te kijken naar de gegevens van de land op de interactieve kaart, zoals in bron 8.

3. Geef een verklaring voor welke geloven er zijn in het gekozen land.

De kaart is niet volledig: er ontbreken landen en de gegevens bij sommige gebieden zijn niet correct.

4. Geef een voorbeeld van een land dat ontbreekt op de kaart.

5. Geef aan waarom de gegevens bij Puerto Rico niet correct zijn.

 

 

 

6. Geef een voorbeeld uit je eigen omgeving dat kenmerkend is voor de cultuur van jouw eiland.

7. Geef een voorbeeld uit je eigen omgeving dat niet kenmerkend voor de cultuur van jouw eiland. Kun je aangeven op welke manier dit element naar jouw eiland is gekomen?

8. Bespreek de voorbeelden met een klasgenoot.

 

9. Beschrijf hoe carnaval in het Caribisch gebied een voorbeeld is van culturele diffusie.

10. Geef minstens twee culturen die invloed hebben gehad op de ontwikkeling van carnaval.

 

Gebruik bron 9.
Verhalen vertellen is een traditie van culturen wereldwijd. In Europa zijn er verhalen van Reinaert de Vos, in en rondom Indonesië zijn er verhalen over kantjil, het dwerghert en in het Caribisch gebied komen verhalen van de spin Anansi voor.

Bron 9
Anansi

De verhalen over de spin Anansi worden al eeuwen verteld in West-Afrika. Met de tot slaafgemaakten uit Afrika kwamen ook de verhalen over Anansi mee en verspreidde zich over de Caribisch gebied. Anansi is een slimme (kleine) spin, die veel avonturen beleefd. In de tijd van de slavernij konden de vertellers de verhalen gebruiken, als stil verzet, om toch over de kolonisator of plantagehouder te kunnen praten. Zij werden als personage in de vorm van een dier belachelijk gemaakt. De verhalen van Anansi worden in Nederland ook bekender. De verhalen zijn met de migratie vanuit het Caribisch gebied naar Nederland gekomen. De verhalen van Anansi staan sinds 2016 op de lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland.
Hoewel de Anansi-verhalen in eerste instantie misschien slechts bekend waren bij een kleine groep tot slaaf gemaakten, werden ze in het Caribisch gebied en Suriname een breed en bekend fenomeen. Er ontstaan regionale verschillen: Anansi heet op Curaçao Kompa Anansi en zijn vrouw heet Shi Maria. In Suriname wordt de vrouw van Anansi Ma Akoeba genoemd. En er komen nieuwe verhalen: geen parabels, maar meer gebaseerd op situaties uit het dagelijks leven. Het karakter van Anansi wordt aangepast. Naast zijn eigenzinnige karakter en slimmigheden sluipen er luiheid in, doortrapt zijn en soms onvervalst egoïsme. Net als bij ons mensen.

Veel verhalen van Anansi kregen een antikoloniale protestfunctie: een protest tegen de onmenselijke toestanden op de plantages, tegen plantage-eigenaren en slavendrijvers. Op de Anansi verhalen zit geen auteursrecht: elke generatie kan de verhalen nieuw leven inblazen. Zo zitten in de verhalen van na 1980 bijvoorbeeld verwijzingen naar verkiezingsfraude.

Bewerking van artikel op lachispa.nl.

 

11. Ben jij opgegroeid met de verhalen van Anansi of andere verhalen? Welke?

Ga naar deze website: https://www.dbnl.org/tekst/lich005spin01_01/index.php
12. Kies een verhaal uit van Anansi en lees het verhaal.

13. Beschrijf hoe uit het gelezen verhaal de antikoloniale protestfunctie blijkt.

14. Geef aan hoe diffusie het verhaal van Anansi beïnvloedt.