Stap 1: Ontwikkelingsstrategieën

Economische ontwikkelingsstrategieën zijn inspanningen van de regering van een land om de economische groei, welvaart en levensstandaard van de bevolking te verbeteren. Deze strategieën hebben vaak een of meer van de volgende vier doelen:

In deze eerste stap kijk je naar voorbeelden in het Caribisch gebied van wat een overheid kan doen om de economie te stimuleren.

1 Diversificatie van de economie
Diversificatie gaat over het bevorderen van een breder scala aan economische activiteiten om de afhankelijkheid van één sector te verminderen. Een voorbeeld van de diversificatie van de economie in het Caribisch gebied is te zien in Barbados. Barbados stond lange tijd bekend om zijn suikerproductie. De suikerindustrie is echter kwetsbaar door concurrentie bijvoorbeeld door Brazilië en voor schommelingen in de wereldmarktprijzen. Daarnaast heeft de suikerproductie te maken met uitdagingen zoals klimaatverandering en stijgende productiekosten. Barbados heeft zich daarom meer gericht op de toerismesector en geïnvesteerd in de informatie- en technologiesector (IT). Beide sectoren zijn nu belangrijke pijlers van de economie geworden.

2 Infrastructuurontwikkeling
Deze strategie gaat over het investeren in infrastructuur zoals wegen, havens, luchthavens en communicatienetwerken. Doel van de investeringen is de economie te verbeteren. De Dominicaanse Republiek bijvoorbeeld heeft aanzienlijke investeringen gedaan in de ontwikkeling en modernisering van luchthavens in het hele land (zie bron 1). Deze investeringen hebben onder andere tot doel de toeristische sector te stimuleren en de economische groei te bevorderen.


Bron 1: Spaanse luchtvaartmaatschappij start dochterbedrijf in Dominicaanse Republiek


3 Bevordering van investeringen
Bij ‘bevordering van investeringen’ gaat het over het aantrekken van binnenlandse en buitenlandse investeerders. Dat kan door investeringsvriendelijke regelgeving te implementeren. De Bahama’s bijvoorbeeld hebben zich, net als veel andere landen, gericht op het aantrekken van zowel binnenlandse als buitenlandse investeringen(of investeerders) door het opzetten van vrije handelszones (free zones/special economic zone (SEZ)). Deze zones bieden investeerders aanzienlijke belastingvoordelen, vrijstellingen van invoerrechten en andere gunstige zakelijke voorwaarden.
Een voorbeeld van een bedrijf dat investeert in het Caribisch gebied is Chiquita Brands International, een van de grootste bananenproducenten en -distributeurs ter wereld (zie bron 2). Zij investeren in moderne landbouwtechnieken, kwaliteitscontrole en distributiekanalen. Ze werken vaak samen met lokale boeren, die profiteren van de technische knowhow en de wereldwijde markttoegang. Zo’n samenwerking tussen twee partijen wordt wel een joint-venture genoemd.



Bron 2: Chiquita bananen

4 Beperken import en stimuleren export
Sommige landen nemen protectionistische maatregelen om de eigen industrie te beschermen. Dit kan bijvoorbeeld door import te beperken en export te stimuleren. Zo proberen verschillende landen in het Caribisch gebied om hun bananenindustrie te beschermen en uit te breiden.  Dit doen ze door bijvoorbeeld hoge invoerrechten te heffen op de import van concurrerende bananen op te leggen. En door subsidie te geven aan bedrijven die bananan exporteren. De strategie om buitenlandse import te vervangen door binnenlandse productie wordt importsubstitutie genoemd.
Landen als Barbados, Trinidad en Tobago en Jamaica willen door het gebruik van meer zonnepanelen in hun toenemende energiebehoefte voorzien. Deze zonnepanelen worden op dit moment veelal geïmporteerd. Deze landen willen hun eigen zonne-energiesystemen gaan produceren. Door deze strategie van importsubstitutie worden de landen minder afhankelijk van buitenlandse leveranciers en stimuleren ze hun eigen economieën.

5 Duurzame ontwikkeling
Duurzame ontwikkeling gaat over het integreren van milieuvriendelijke praktijken in de economische groei. Doel is de natuurlijke hulpbronnen te behouden en de negatieve impact op het milieu te minimaliseren. Zo heeft Aruba bijvoorbeeld ingezet op duurzame ontwikkeling door te investeren in hernieuwbare energie, met name zonne-energie. Deze duurzame ontwikkeling is goed voor het behoud van de natuurlijke schoonheid van het eiland.

6 Publiek-private samenwerking
Met publiek-private samenwerking wordt het bevorderen van samenwerking tussen de overheid, particuliere sector en maatschappelijke organisaties bedoeld. Zo heeft de overheid in Trinidad en Tobago het model van publiek-private samenwerking toegepast om de watervoorzieningen en sanitaire voorzieningen te beheren en te ontwikkelen. In het begin van deze eeuw heeft de regering de watervoorziening genationaliseerd: de waterbedrijven werden overgenomen door de staat. Doel was de toegang tot drinkwater en sanitaire voorzieningen te verbeteren. Later heeft de overheid juist weer delen van de watervoorziening en sanitaire voorzieningen geprivatiseerd: beheer en onderhoud van watervoorzieningssystemen en afvalwaterzuiveringsinstallaties kwamen in handen van particuliere bedrijven.

De overheid kan dus op veel verschillende manieren de economische ontwikkeling in een land stimuleren. Toch gaan er ook stemmen op die pleiten voor juist een zeer beperkte overheidsbemoeienis. Het neoliberalisme benadrukt dat de vrije markt en de individuele keuzevrijheid de belangrijkste krachten achter economische groei zijn. Het neoliberalisme pleit dus juist voor minder overheidsinterventie. Neoliberalen zijn voor meer privatiseringen: overheden verkopen overheidsbedrijven aan particuliere bedrijven om particuliere investeringen in de economie te stimuleren. Neoliberalen pleiten ook vaak voor deregulering en belastingverlagingen: minder beperkingen en voorschriften/regels voor bedrijven en lage belastingtarieven om economische groei te bevorderen.

Opdracht: Ontwikkelingsstrategie Jamaica

Gebruik bron 3.

Bron 3
Ontwikkelingsstrategie Jamaica
De overheid van Jamaica heeft zich gericht op het verhogen van het gebruik van hernieuwbare energiebronnen. Doel is de afhankelijkheid van geïmporteerde fossiele brandstoffen te verminderen. Een belangrijke ontwikkeling is de implementatie van windenergieprojecten, zoals het Wigton Windfarm in Manchester. Dat project levert groene energie voor duizenden huishoudens. Bovendien bevordert Jamaica ecotoerisme, waarbij de nadruk ligt op het bewaren van de natuurlijke hulpbronnen en het ondersteunen van lokale gemeenschappen. Deze strategie heeft geleid tot een reductie in de energiekosten en heeft Jamaica geholpen om op een meer milieuvriendelijke manier energie te produceren. Gevolg is dat de ecologische voetafdruk van het eiland is verminderd. Daarnaast heeft het ecotoerisme nieuwe werkgelegenheid gecreëerd en bijgedragen aan de economische groei. Terwijl tegelijkertijd de natuurlijke schoonheid en biodiversiteit van Jamaica behouden blijft.

Bron: Jamaica Information Service (JIS) - bewerkt


In stap 1 worden verschillende ontwikkelingsstrategieën besproken (diversificatie van de economie, infrastructuurontwikkeling, bevordering van investeringen, beperken import en stimuleren export, duurzame ontwikkeling, publiek-private samenwerking).
1 Geef aan welke strategieën te herkennen zijn in de bron.

De overgang naar hernieuwbare energie en het promoten van duurzaam toerisme brengen ook uitdagingen met zich mee.
2 Noem een voorbeeld van een uitdaging die deze ontwikkelingsstrategie met zich meebrengt.

 

Opdracht: Ontwikkelingsstrategie Cuba

Gebruik bron 4.

Bron 4
Ontwikkelingsstrategie Cuba

Cuba heeft een beleid ingezet om import van medicijnen te beperken en export van medicijnen te stimuleren. Dat beleid heeft geleid tot een grotere eigen biotechnologische en farmaceutische sector. Het beleid heeft zowel positieve als negatieve implicaties. Economisch gezien heeft deze strategie Cuba op de kaart gezet als een exporteur van hoogwaardige medicijnen, wat een waardevolle bron van inkomsten is. Bovendien heeft het geleid tot een aanzienlijk niveau van zelfvoorziening in gezondheidszorgproducten. Ook heeft het bijgedragen aan een geavanceerd systeem van gezondheidszorg en onderzoek, ten voordele van de lokale bevolking. De focus op de ontwikkeling van een eigen biotechnologische en farmaceutische sector heeft echter wel geleid tot minder diversificatie in de economie.

Bron: CIA World Factbook – bewerkt


1 Bedenk een reden waarom juist Cuba een ontwikkelingsstrategie kiest om de import te beperken en de export te stimuleren.

In de tekst wordt een nadeel van de gekozen ontwikkelingsstrategie genoemd. 
2 Leg dat nadeel uit in je eigen woorden.

 

Opdracht: Structural Adjustment Programme

Rond 1990 implementeerde Jamaica onder leiding van de toenmalige regering een reeks economische hervormingen die werden aangeduid als het "Structural Adjustment Programme" (SAP). Het SAP omvatte maatregelen zoals deregulering van de markt, privatisering van staatsbedrijven, liberalisering van handel en investeringen, en bezuinigingen op overheidsuitgaven. Het doel was om de economie van Jamaica te herstructureren en de efficiëntie te vergroten door meer ruimte te bieden aan de particuliere sector en marktmechanismen. Hoewel sommige van deze beleidsmaatregelen hebben bijgedragen aan economische groei en stabiliteit, zijn er ook kritiekpunten geweest. Sommige critici beweren dat deze hervormingen hebben geleid tot grotere ongelijkheid, sociale spanningen en de verslechtering van openbare diensten, zoals gezondheidszorg en onderwijs, in Jamaica.

 

Op welke politiek-economische stroming zijn de hierboven beschreven hervormingen in Jamaica geïnspireerd?

 

 

Opdracht: Ontwikkelingsstrategie eigen land

In deze stap worden zes strategieën genoemd waarop de overheid de economie kan stimuleren.
Gebruikt de overheid van het eiland waarop jij woont één of meerdere van deze strategieën?

Kies één strategie uit en beschrijf hoe de overheid die strategie gebruikt om de economie op jouw eiland te stimuleren.