Stap 1: Noord- en Zuid-Amerika

In deze stap leer je hoe continenten worden afgebakend en waar de afbakening tussen Noord- en Zuid-Amerika op gebaseerd is.

1.1 Continenten

Als je een gebied kunt afbakenen op basis van een bepaalde eigenschap spreek je van een regio. Als je uitzoomt naar wereldschaal dan is de eerste afbakening van regio’s die van continenten. Er zijn drie kenmerken om een regio op aarde een continent te mogen noemen.

  1. Een continent heeft het kenmerk dat het is gelegen op één grote tektonische plaat (geologisch kenmerk).
  2. Een tweede kenmerk is dat een continent plant- en diersoorten heeft die niet elders voorkomen (ecologisch kenmerk).
  3. Een derde kenmerk is dat het gebied volkenkundig gezien als uniek kan worden beschouwd (cultureel kenmerk).

Wanneer je de aarde opdeelt aan de hand van deze kenmerken resulteert dat in zeven continenten. Dit zijn Afrika, Antarctica, Azië, Europa, Noord-Amerika, Zuid-Amerika en Oceanië. Als je vervolgens inzoomt bestaat elk continent uit verschillende landen en regio's met hun eigen unieke kenmerken.

De drie bovenstaande kenmerken zijn voorbeelden van absolute liggingskenmerken. Ze maken het gebied uniek en daarmee afwijkend van omliggende gebieden. Wanneer je een gebied kunt afbakenen door middel van absolute liggingskenmerken vormt dit een formele regio.

Absoluut liggingskenmerk Formele regio
Landgebruik     Industriegebied Ruhrgebied (Duitsland)
Klimaattype     Saharawoestijn (Noord-Afrika)
Culturele/Religieuze samenstelling Vaticaanstad (Italië)
Taal Papiaments (Aruba, Bonaire, Curaçao
ABC-eilanden)
Vegetatie         Amazone regenwoud (Brazilië)
Geologie     Grand Canyon (Verenigde Staten)

Tabel 1: absolute liggingskenmerken en formele regio’s

Vragen

1. Welk topografisch kenmerk zorgt ervoor dat Noord- en Zuid-Amerika ook als één geheel wordt afgebakend?

 

2. Beoordeel of Groenland op basis van tektoniek als een continent kan worden afgebakend.

 

3. Voer de bovenstaande opdracht ook uit voor IJsland.

 

4. Is de afbakening tussen Noord- en Zuid-Amerika gebaseerd op het geologische kenmerk ‘plaatgrenzen’?

 

1.2 Noord- en Zuid-Amerika

De exacte grens tussen Noord- en Zuid-Amerika is formeel niet eenduidig afgebakend. Vaak wordt de grens gelegd op de landbrug van Panama, dat is een smalle strook land die de twee grote landmassa’s van Noord- en Zuid-Amerika verbindt. De grens wordt daar gevormd door de Darién Gap; een moeilijk begaanbaar gebied tussen Panama en Colombia.
De Darién Gap is tropisch regenwoud. Het is een dichtbebost, moerasachtig gebied dat zich uitstrekt van de Atlantische kust tot de Stille Oceaan. Er is nagenoeg geen infrastructuur. Het is hierdoor één van de weinige plekken waar de Pan-Amerikaanse snelweg wordt onderbroken en daarmee een lastig en gevaarlijk terrein voor bijvoorbeeld (illegale) migranten. Het gebied is ecologisch zeer waardevol en heeft een hoge biodiversiteit. Het is ook één van de meest ongerepte en minst toegankelijke gebieden in de wereld.

Bron 1: Darién Gap

De definitie van de grens tussen Noord- en Zuid-Amerika is dus voornamelijk gebaseerd op topografische en ecologische liggingskenmerken die vallen binnen de dimensie ‘natuur en milieu’.

Vragen

5. Is Amerika een aaneengesloten landmassa?

 

6. Heb je in de Darién Gap, de grens tussen Panama en Colombia, menselijke activiteit of bebouwing kunnen waarnemen?

 

7. Hoe breed is volgens jouw meting de landbrug?

 

Afronding stap 1

Je hebt je verdiept in de afbakening van regio’s op continentale schaal.
Daarna bestudeerde je de afbakening tussen Noord- en Zuid-Amerika op basis van topografische kenmerken.

8. Ben je geboren in het Caribisch gebied of woon je daar nu? Zoek dan je eigen woonplaats en/of geboorteplaats op via EduGIS en plaats een puntmarkering op deze plek. Volg de stappen hieronder.

 

9. Op continentaal schaalniveau: In welk werelddeel woon jij volgens de Verenigde Naties?


In de volgende stappen zoomen we steeds verder in om uiteindelijk in jouw geboorte– of woonplaats uit te komen.

Je hebt nu absolute liggingskenmerken en formele regio’s bestudeerd. In de volgende stap ga je kijken naar het functioneel afbakenen van een regio op grond van relatieve liggingskenmerken.