Samenwerkend leren zit in de aard van de studenten. Ze zoeken elkaar op, zo ontstaan er samenwerkingen in voorbereiding of uitvoering. Echt individueel leren kennen we dus eigenlijk niet. Tafels staan nauwelijks los van elkaar, maar altijd tegen elkaar. Studenten overleggen met elkaar en vragen elkaar om hulp wanneer ze er zelf niet uitkomen. Maar toch is dit geen effectieve vorm van samen leren. Deze informele samenwerking leidt niet tot “samenwerkend leren.”
Samenwerkend leren is veel meer dan ‘je mag het samen doen’. Het is een onderwijsstrategie die alle studenten actief aanzet tot het leren van en met elkaar. Samenwerkend leren is te herkennen aan vijf componenten die altijd terugkomen:
Meer weten over het onderwerp Samenwerkend leren? Kijk dan eens in de volgende bron: Ebbens, S. & Ettekoven, S. (2016). Samenwerkend leren: praktijkboek (4e druk). Noordhoff Uitgevers. (Ook terug te vinden in de documentenfolder).
Het is aan de docent om dit proces van samenwerkend leren te faciliteren en te ondersteunen. Dit is belangrijk om verschillende redenen. Zo stimuleert dit het actief leren en maakt dit het leerproces zichtbaar. Docenten hebben ook meer hun handen vrij om te ondersteunen en ontwikkelen de studenten de vaardigheid “zelfstandig leren”. Daarnaast zijn er natuurlijk maatschappelijke redenen om in te zetten op samenwerkend leren, zo vraagt de maatschappij om sociale en communicatief vaardige mensen.
|
Zorg voor mogelijkheden Het is belangrijk dat er op verschillende momenten en manieren kansen geboden worden aan studenten om samen te leren. Zowel tijdens de lesactiviteiten (synchroon) als buiten de vaste lesmomenten om (asynchroon). Bij deze tweede kan gekozen worden voor het vormgeven van online chatrooms of discussiefora, of het laten maken, lezen en beoordelen van blogs. Daarnaast kan ook samenwerking via de e-mail of via sociale media aanmoedigd worden.
|
|
Maak studenten de expert Zorg ervoor dat de studenten niet enkel de docent, maar vooral elkaar als de expert te gaan zien. Vraag studenten een actieve rol aan te nemen in het ondersteunen van het leerproces van medestudenten. Faciliteer ook mogelijkheden waarin studenten deze rol kunnen aannemen. Laat studenten bijvoorbeeld content voor elkaar ontwikkelen: instructievideo’s, een gedeelde map met belangrijke bronnen. Natuurlijk kan ook gedacht worden aan andere vormen van informatiedelen. Of maak eens gebruik van het concept tutoring. Binnen deze methodiek geven studenten elkaar ondersteuning en feedback. Dit heeft een positief effect op de leerprestaties, het zelfbeeld en de metacognitieve vaardigheden. De studenten werken in deze methodiek samen in tweetallen als een tutor en tutee. Meer info hierover bij Onderwijskennis.
|
|
Begeleid discussies Goede discussies hebben een duidelijke structuur. De docent zorgt voor orde, waardoor studenten ook écht wat hebben aan het gesprek. Zo kunnen zij gezamenlijke ideeën verkennen of krijgen ze ruimte in het oefenen met het formuleren van hun gedachten en het bedenken van argumenten. Daarnaast is een discussie helpend om verschillende standpunten te horen, wat ervoor zorgt dat ze leren om dieper na te denken en afwegingen te maken. Samengevat leren ze hiermee veel van elkaar. De uitdaging voor een docent is ook om te zorgen dat alle studenten optimaal betrokken zijn bij een discussie. Praktische tips voor het begeleiden van een groespdiscussie:
|
|
Zorg voor heldere afspraken over samenwerking Wanneer je een samenwerking tussen studenten vormgeeft, doe dit dan altijd volgens een vaste strategie. Dit bevordert de voorspelbaarheid en is prettig voor de structuur en transparantie. Bijvoorbeeld door middel van de think-pair-share methode of check in duo's methode.
|
|
Richt een peer-evaluatie systeem in Zorg ervaar dat de studenten de samenwerking met elkaar en de actieve bijdrage van iedere student kunnen evalueren middels een speciaal daarvoor ingericht systeem. Dit zorgt ervoor dat studenten meer gemotiveerd zijn actief deel te nemen aan het samen leren. Kijk hiervoor eens naar Peerfeedback van Feedbackfruits.
|
|
Begeleid de ontwikkeling van kennisstructuren Docenten spelen een belangrijke rol in het ontwikkelen en aanleren van heldere kennisstructuren. Dit is een onmisbaar onderdeel om het samenwerkend leren zo effectief mogelijk vorm te geven. De docent speelt een rol in het ontwikkelen van vaardigheden zoals redeneren, concept-mappen en transfer denken. Maak hier expliciet tijd voor in je onderwijsontwerp.
|