Les 2

Wat is een rechsstaat?

In Nederland bestaan geen wetten die bepalen welke kleren je moet dragen, wat je moet geloven of welke mening je moet hebben. Dat komt omdat Nederland een rechtsstaat is, een land waar de rechten en plichten van de burgers en van de overheid in wetten zijn vastgelegd. De overheid bestaat uit politici die ons land besturen en alle ambtenaren die daarbij helpen. De politie, maar ook leraren en de brandweer horen bij de overheid.

 

Kenmerken van een rechtsstaat

Je kunt ons land een rechtsstaat noemen, omdat het aan de volgende kenmerken voldoet

-Alle burgers hebben grondrechten: dat zijn de belangrijke rechten die zijn opgenomen in de grondwet. Een belangrijk grondrecht is artikel 1 van de grondwet. Hierin staat dat iedereen die in Nederland woont, hetzelfde moet worden behandeld. Volgens dit artikel is discriminatie verboden.

-De grondwet is een overzicht van de belangrijkste rechten en plichten van burgers en de overheid. Een recht geeft aan wat je mag doen, een plicht zegt wat je moet doen. Zo heb je als je werkt een belastingsplicht, je moet belasting betalen. En voor jongeren geldt de leerplicht.

-Burgers en de overheid moeten zich houden aan de wet. Een politieagent mag jou bijvoorbeeld niet zomaar oppakken. Dat mag alleen als je verdacht wordt van iets strafbaars zoals diefstal, een vechtpartij of vernieling. Dat staat zo in de wet.

-De macht is verdeeld over verschillende mensen, zodat niet 1 iemand alles kan beslissen. Deze scheiding van de macht heet officieel ''Trias politica''. Informatie hierover volgt nog.

-Er is een onafhankelijek en onpartijdige rechter. Dat betekent dat een rechter alleen kijkt naar wat er in de wet staat. Hij of zij laat zich door niemand beinvloeden, ook niet door de overheid. Stel dat je een gemeente een tennispark wil aanleggen in een natuurgebeid. Mensen die het daar niet mee eens zijn, kunnen een rechtzaak beginnen. Geeft de rechter ze gelijk, dan moet de gemeente het tennispark ergens anders aanleggen.

 

Wat is een dictatuur?

We weten nu dat Nederland een rechtsstaat is, Maar in sommige landen heeft een dictator alle macht, zoals in Noord-Korea waar de familie Kim al sinds 1948 de baas is. Je noemt dit land een dictatuur, een staat waar de macht in handen is van 1 persoon of kleine groep mensen.

 

Kenmerken van een dictatuur

De belangrijkste kenmerken van een dictatuur zijn:

-Burgers hebben geen grondrechten. Er is in een dictatuur dus geen vrijheid van meningsuiting. Burgers kunnen niet doen, zeggen of schrijven wat ze willen. Doe je dit toch, dan word je opgepakt.

-Er is geen persvrijheid: de media kunnen niet zomaar over alles berichten. De machthebbers bepalen wat er in de kramten staat en wat jij op tv internet ziet. We noemen dit censuur. De machthebbers controleren vooraf berichten van journalisten. Dit betekent ook dat jij niet zomaar iets kunt opzoeken bij bijvoorbeeld Google, Social media zoals Instagram worden vaak gelokkeerd.

-Er is geen onafhankelijke rechtspraak. De rechters doen wat de dictator wil. Hierdoor verlopen rechtzaken vaal oneerlijk. Soms worden mensen zomaar opgepakt en gemarteld, vooral as zij kritiek hebben op de machthebbers.

-Als er verkiezingen zijn, kun je vaak alleen stemmen op de partij van de dictator. Andere partijen zijn verboden. Vaak wordt er geknoeld met het stellen van de stemmen.

-Het leger steunt de dictator, zodat hij aan de macht kan blijven. De ministers in de regering zijn daarom vaak generaals.

 

Niet in iedere dictatuur zie je al deze kenmerken even duidelijk terug. Je kunt zeggen dat hoe minder kenmerken je van je rechtstaat in een land kunt herkennen, hoe meer er sprake is van een dictatuur.