Stap 2: Historische context

Op basis van archeologische vondsten kan gesteld worden dat zo’n 7.000 jaar geleden mensen zich voor het eerst over het Caribisch gebied hebben verspreid, vermoedelijk vanuit het noorden van Zuid-Amerika. De inheemse volken, waarschijnlijk Amerindianen, peddelden in boomstamkano’s over open zee naar de eilanden. Een van de groepen Amerindianen waren de Arawak-indianen. Op Aruba zijn er o.a. bij Grot Fontein rotstekeningen gevonden die waarschijnlijk gemaakt zijn door de Arawak indianen.

Met de komst van Columbus kwam de inheemse bevolking in gevaar. Ze werden tot slaaf gemaakt en afgevoerd naar Hispaniola, om daar te werken in de mijnen. Na de vondst van goud op Aruba werden de Arawak teruggevoerd om daar opnieuw als slaaf te werken. De komst van Columbus bracht ook andere groepen mensen naar het Caribisch gebied. Het kolonialisme, de slavernij en de afschaffing ervan hebben de samenstelling van de bevolking in veel Caribische landen aanzienlijk beïnvloed.

Tijdens het kolonialisme brachten Europese landen Afrikaanse slaven naar de Caribische eilanden om te werken op plantages. Dit heeft geresulteerd in een significante Afrikaanse diaspora (bron 16).

Bron 16: Kaart met de Afrikaanse diaspora door de slavernij

Na de afschaffing van de slavernij migreerden arbeiders uit andere regio's, zoals India, China en Europa, naar het Caribisch gebied om in de arbeidsbehoefte te voorzien. Deze golven van migratie en de vermenging van verschillende culturen hebben geleid tot de huidige multiculturele en etnisch diverse samenleving die kenmerkend is voor veel landen in de Caribische regio. In bron 17 is te zien hoeveel procent van de huidige bevolking verbonden is met de Afrikaanse diaspora.

Bron 17: Percentage inwoners vanuit de Afrikaanse diaspora


Etnische groepen
Belangrijke etnische groepen in de Caribische regio zijn:

 

Bron 18: Verspreiding van de inheemse groep ‘Taíno’


Naast deze groepen nakomelingen wonen er in het Caribisch gebied ook migranten die zelf uit verschillende delen van de wereld naar het Caribisch gebied zijn geëmigreerd.

Niet alle etnische groepen komen in alle landen in het Caribisch gebied in dezelfde mate voor. Twee landen in het Caribisch gebied met een opvallend verschil in etnische samenstelling van de bevolking zijn Cuba en Trinidad en Tobago.

Cuba
Cuba was een Spaanse kolonie vanaf de vroege 16e eeuw tot het einde van de 19e eeuw. Gedurende deze periode was er een sterke Spaanse culturele en etnische invloed. Tijdens deze periode zijn er grote aantallen Afrikaanse slaven naar het eiland gebracht om op suikerriet- en tabaksplantages te werken. Dit heeft een significante Afro-Cubaanse bevolkingsgroep opgeleverd. Na de afschaffing van de slavernij in 1886, kwamen er ook immigranten uit Spanje en andere delen van Europa naar Cuba. In de 20e eeuw waren er ook golven van Chinese, Haïtiaanse en Jamaicaanse migranten, alhoewel hun invloed in aantal relatief beperkt bleef vergeleken met de Spaanse en Afrikaanse invloeden.
De tegenwoordige bevolking van Cuba is voornamelijk een mix van Spaanse en Afrikaanse afkomst. Er is een minderheid van puur Europese (voornamelijk Spaanse) afkomst, en er zijn kleinere groepen van Chinese en andere afkomst (zie bron 19).

Bron 19: Etnische samenstelling van Cuba


Trinidad en Tobago
Trinidad en Tobago zijn onder controle van verschillende Europese landen geweest voordat ze Britse koloniën werden in de 19e eeuw. Net als in Cuba waren er veel Afrikaanse slaven die op plantages werkten. Na de afschaffing van de slavernij in 1834, begon de Britse regering met het aanmoedigen van gecontracteerde arbeid uit India, dat ook een Britse kolonie was, om in de arbeidsbehoefte op plantages te voorzien. Dit leidde tot een grote toestroom van Indiase migranten. Als gevolg hiervan is de etnische samenstelling van Trinidad en Tobago uniek in de Caribische regio, met grote groepen mensen van zowel Afrikaanse als Indiase afkomst, naast kleinere aantallen van Europese, Chinese, Midden-Oosterse en inheemse afkomst (zie bron 20).

Bron 20: Bevolkingssamenstelling Trinidad

Het verschil tussen Cuba en Trinidad en Tobago ligt dus vooral in de relatieve verdeling van de etnische groepen. Terwijl Cuba een grotere invloed heeft van mensen met Spaanse en Afrikaanse afkomst, heeft Trinidad en Tobago naast Afrikaanse invloeden veel te maken met mensen van Indiase afkomst. De verschillen tussen landen zijn een direct resultaat van de koloniale geschiedenis en migratiepatronen van de landen.

Bron 21

Kijktip! Van Bahia tot Brooklyn. https://www.vpro.nl/van-bahia-tot-brooklyn-caribische-verhalen

Nergens zijn zoveel volken en culturen van over de hele wereld gewelddadig samengebracht als in het Caribisch gebied. Slavernij en kolonialisme hebben een veelkleurige smeltkroes van de Caribische samenleving gemaakt. In de reisserie Van Bahia tot Brooklyn, Caribische verhalen, onderzoekt Latijns-Amerika journalist Nina Jurna in zeven landen hoe de geschiedenis doorwerkt in het heden en hoe dit leidt tot een nieuwe Caribische cultuur. Op haar reis bezoekt Nina Jurna achtereenvolgens Brazilië, Suriname, Trinidad Tobago, Curaçao, de Dominicaanse Republiek en de grens met Haïti en Jamaica om uiteindelijk in de rijke Caribische cultuur in de Verenigde Staten te eindigen.

 

Afbeelding: Impressie van de belangrijkste etnische groepen in de Caribische regio

Vragen

 

1 In het overzicht van de belangrijkste etnische bevolkingsgroepen in de Caribische regio zie je de gevolgen van afschaffing van de slavernij terug. Geef aan hoe dit zichtbaar is.

 

2 Hoe zie je de invloed van de kolonisator terug in het verschil in etnische samenstelling van de bevolking tussen Cuba en Trinidad en Tobago.

 

Gebruik bron 22 en een atlas voor de ligging van de eilanden.

 

 

Bron 22Bevolkingssamenstelling van Saint Vincent en de Grenadines en van Barbados
Let op: de legenda is niet hetzelfde bij beide cirkeldiagrammen!

Je hebt gezien dat landen in het Caribisch gebied heel verschillend kunnen zijn als je kijkt naar de etnische bevolkingssamenstelling. Maar bijvoorbeeld Barbados en Saint Vincent en de Grenadines zijn twee landen in de regio die qua etnische bevolkingssamenstelling juist sterk op elkaar lijken.

3 Geef twee oorzaken waardoor de etnische bevolkingssamenstelling van beide eilanden op elkaar lijkt.

 

Op 1 januari 2017 telde de bevolking van Bonaire 19,2 duizend inwoners.
In de tabel zie je waar deze inwoners geboren zijn.

Geboorteland Aantal
Bonaire     7.400
Overig voormalige Ned. Antillen en Aruba 4.100
Zuid- en Midden-Amerika 3.700
(Europees) Nederland 2.800
Verenigde Staten en Canada   400
Overige landen   800

4 Verwerk de gegevens in een cirkeldiagram.

5 Geef aan welke groep op Bonaire groter is: de autochtonen of migranten.

6 Geef voor de vier groepen landen, naast Bonaire en overige landen, aan waarom juist deze landen voor veel migranten zorgen (per groep).

 

De etnische bevolkingssamenstelling van de eilanden binnen het Koninkrijk der Nederlanden is ook zeer divers en sterk beïnvloed door het kolonialisme, de slavernij en de afschaffing van de slavernij.

7 Kies één bevolkingsgroep op een eiland binnen het Koninkrijk der Nederlanden en onderzoek:

A. Wanneer deze bevolkingsgroep op het eiland is aangekomen.
B. Waar deze groep vandaan komt
C. Waarom deze mensen naar het eiland kwamen (vrijwillig of gedwongen, politieke of andere redenen).
D. Welke culturele kenmerken van deze groep vandaag de dag nog zichtbaar zijn in de samenleving.

Je mag je bevindingen presenteren in een kort verslag (rond de 500 woorden), een PowerPoint presentatie, een video of een poster.