Reagentia

Corona zelftest

Reagentia zijn stoffen die gebruikt worden om met behulp van een chemische reactie andere stoffen aan te tonen. Een reagens reageert op een herkenbare manier met een andere stof door bijvoorbeeld van kleur te veranderen. Op deze manier kan een onderzoeker snel testen of een bepaalde stof aanwezig is.

Een voorbeeld zijn de Corona zelftesten. Daarin zit een reagens dat reageert met eventuele aanwezige antistoffen in je neusholten en zo het karakteristieke rode streepje produceert bij de T op de teststrip.

 

Er zijn veel verschillende reagentia. Onderstaande reagentia moet je kennen.

Tabel met reagentia die je moet kennen.


Niet elk reagens is even geschikt om een stof aan te tonen. Een reagens dat op dezelfde manier met veel andere stoffen reageert is niet geschikt om één bepaalde stof aan te tonen. Dit reagens is dan niet erg selectief. Een selectief reagens toont slechts weinig verschillende stoffen aan. Hoe selectiever het reagens, hoe bruikbaarder het reagens is.
Ook de hoeveelheid dat je van de aan te tonen stof nodig hebt, om met het reagens te reageren is een maat voor hoe bruikbaar een reagens is. Als je maar een klein beetje van de aan te tonen stof nodig hebt om het waarneembare effect te laten zien, dan noem je dat een gevoelig reagens. Hoe gevoeliger het reagens hoe beter.

Meerdere stoffen tegelijk aantonen
Wanneer er een mengsel van verschillende gassen bij een experiment vrijkomt, kun je dit in één keer door meerdere reagentia leiden met behulp van gaswasflessen. Zo kun je de verschillende stoffen afzonderlijk aantonen. Dit komt vaak voor bij verbrandingen.

Een opstelling met twee gaswasflessen, die gebruikt wordt om de verbrandingsproducten van methaan aan te tonen.


Het is belangrijk dat je nadenkt in welke volgorde je de verschillende gaswasflessen achter elkaar zet. Het is niet handig om een onbekend gas eerst door een gaswasfles met bijvoorbeeld kalkwater of joodwater te leiden en daarna pas door een gaswasfles met wit kopersulfaat. De kans dat het gas wat water(damp) uit de eerdere gaswasfles met kalkwater meeneemt is groot, je kunt dan niet meer met zekerheid beweren dat het aangetoonde water van de verbranding komt.


Practicum aantoningsreacties in de praktijk

Proef 2: Water aantonen
Onderzoeksvraag: Hoe gevoelig en selectief zijn de reagentia voor water?

Benodigdheden: 3 verschillende kleurloze oplossingen (2A, 2B en 2C) met een druppelpippet, wit kopersulfaat, custardpoeder, 2 petrischaaltjes, een spatel.

Uitvoering:

  1. Doe in één petrischaaltje 3 kleine beetjes custardpoeder (of één iets grotere bult).
  2. Doe bij elk bultje custardpoeder één of twee druppels vloeistof (2A, 2B en 2C).
  3. Schrijf je waarnemingen op.
  4. Herhaal stap 1 t/m 3 met wit kopersulfaat in plaats van custard.
  5. Het afval van custardpoeder mag door de gootsteen gespoeld worden. Het afval van wit kopersulfaat moet apart bij de toa ingezameld worden.

Vragen bij deze proef:
A. Welke onderzochte vloeistof bevat water?
B. Wat kun je concluderen over de selectiviteit van custardpoeder en wit kopersulfaat?
C. Wat kun je concluderen over de gevoeligheid van custardpoeder en wit kopersulfaat?


Proef 3: Koolstofdioxide aantonen
Onderzoeksvraag: Hoe gevoelig is het reagens voor koolstofdioxide?

In de lucht zit ongeveer 0,05% koolstofdioxide en 20% zuurstof. Wanneer je lucht inademt wordt een gedeelte van de zuurstof in je lichaam omgezet tot koolstofdioxide. Bij deze proef ga je koolstofdioxide in uitgeademde lucht aantonen.

Benodigdheden: een rietje, een kleine erlenmeyer (bij voorkeur met een smalle hals), kalkwater.
Uitvoering:

  1. Doe een klein bodempje kalkwater in de erlenmeyer.
  2. Blaas met het rietje voorzichtig door het kalkwater tot je een verandering ziet optreden.

Schrijf je waarnemingen op en geef antwoord op de onderzoeksvraag.

 

Proef 4: Zwaveldioxide aantonen
Onderzoeksvraag: Hoe gevoelig is het reagens voor zwaveldioxide?

reageerbuis met een
doorleidbuisje erop.

Om zwaveldioxide aan te tonen, zul je deze stof eerst moeten maken. Dit ga je doen door de vaste stof natriumsulfiet te laten reageren met zoutzuur. Bij deze reactie ontstaat het gas zwaveldioxide. Om dit gas door het reagens te leiden gebruik je een doorleidbuisje, zie de tekening hiernaast.

Benodigdheden: twee reageerbuizen, natriumsulfiet, zoutzuur, joodwater, een doorleidbuisje en een brander.
Uitvoering:

  1. Vul een reageerbuis voor 1/3 met joodwater.
  2. Doe een schepje natriumsulfiet in een andere reageerbuis.
  3. Zet het uiteinde van het doorleidbuisje in het joodwater, de stop komt straks op de reageerbuis met het natriumsulfiet.
  4. Doe een scheutje (ongeveer 2 vingers hoog) zoutzuur bij het natriumsulfiet en zet de stop van het doorleidbuisje op deze reageerbuis.
  5. Schud de reageerbuis met natriumsulfiet en zoutzuur. Als er geen gasbellen ontstaan mag je de oplossing kort verwarmen (kleurloze vlam).
    Vraag aan je docent hoe je dit op een veilige manier kunt doen, met behulp van twee reageerbuishouders!
  6. Laat de reactie net zolang doorgaan tot je een verandering ziet optreden bij het joodwater.

Schrijf je waarnemingen op en geef antwoord op de onderzoeksvraag.

 

Proef 5: Zuurstof of waterstof?
Onderzoeksvraag: Welke stof komt er vrij bij de reactie?

Je gaat onderzoeken of er zuurstof of waterstofgas vrijkomt bij de reactie tussen magnesium en zoutzuur. Bedenk VOORAF welk reagens je nodig hebt om dit aan te tonen!

Benodigdheden: stukje magnesiumlint, zoutzuur, 2 reageerbuizen, materialen om zuurstof en waterstof aan te tonen (zelf bedenken)

Uitvoering:

  1. Doe een klein stukje magnesiumlint in een reageerbuis.
  2. Voeg daar ongeveer 2 cm zoutzuur aan toe en houd een lege reageerbuis op zijn kop boven het uiteinde van de reageerbuis met magnesium en zoutzuur.
  3. Wanneer je denkt voldoende gas op te hebben gevangen probeer je aan te tonen of dit gas zuurstof of waterstof is. Bedenk zelf welk reagens je hiervoor nodig hebt en hoe je dit uitvoert.

Schrijf je waarnemingen op en geef antwoord op de onderzoeksvraag.


Hulplijn

In de volgende video worden de reagentia voor koolstofdioxide, water en zwaveldioxide behandeld. Kijk alleen het stuk tot 4,30 minuten.


Bron: Youtube.com  Kanaal Snapput