Een overzicht

Er zijn veel verschillende soorten chemische reacties. Vier van deze soorten reacties worden in dit onderdeel behandeld.

  1. Vormingsreacties
    Dit zijn reacties waarbij uit twee of meerdere beginstoffen, één reactieproduct gevormd wordt.
  2. Ontledingsreacties
    Dit zijn reacties waarbij uit één beginstof, meerdere reactieproducten gevormd worden.
  3. Verbrandings- en oxidatie reacties
    Dit zijn reacties waarbij zuurstof nodig is.
  4. Aantoningsreacties
    Dit zijn reacties waarmee je een bepaalde stof kunt aantonen.


Vormingsreacties
Een vormingsreactie wordt in een reactievergelijking weergegeven als:
stof A + stof B → stof C
Uit twee of meerdere beginstoffen wordt één reactieproduct gevormd.

Bij het maken van een stof gebeurt het zelden dat er slechts één stof ontstaat. Meestal ontstaan er naast de gewenste stof ook extra reactieproduct(en). Deze noemen we bijproducten. Dit soort reacties wordt een synthese genoemd. In een reactievergelijking wordt dit weergegeven als:
stof A + stof B → stof C + bijproduct 1 (+ bijproduct 2)


Ontledingsreacties
Een ontledingsreactie wordt in een reactievergelijking weergegeven als:
stof A → stof B + stof C
Uit één beginstof worden meerdere reactieproducten gevormd.

De meeste ontledingsreacties zijn endotherm, ze hebben dus voortdurend energie nodig. Op basis van de vorm van energie die gebruikt wordt bij een ontledingsreacties kun je drie verschillende soorten ontledingsreacties onderscheiden. Hierover kun je meer lezen op de volgende pagina.


Verbrandingsreacties
Bij een verbrandingsreactie is zuurstof altijd één van de beginstoffen. Zuurstof reageert met een brandstof. De reactieproducten van een verbranding zijn altijd oxides.

Bron: natuurwetenschappen.nl

Je denkt bij een verbranding misschien aan vuur, maar bij een reactie met zuurstof zijn er niet altijd vuurverschijnselen. In je lichaam reageert glucose met zuurstof. Bij deze reactie is geen vuur aanwezig en wordt bovendien het niet zo heet.
Deze reacties waarbij geen vuurverschijnselen optreden noem je oxidatiereacties.

Ook buiten het lichaam om kunnen oxidatiereacties plaatsvinden. Deze gaan heel langzaam. Een voorbeeld hiervan is de reactie tussen ijzer en zuurstof (roesten).
Een oxidatiereactie met een metaal wordt ook wel corrosie genoemd.


Aantoningsreacties
Sommige stoffen reageren op een speciale kenmerkende manier met elkaar. Dit soort reacties zijn makkelijk te herkennen en daardoor geschikt om als aantoningsreactie te gebruiken.
Bij het vak biologie wordt bijvoorbeeld een joodoplossing gebruikt om zetmeel in verschillende voedingsstoffen aan te tonen. Wanneer jood met zetmeel reageert ontstaat namelijk een diepe blauwe kleur. Bij scheikunde gebruiken we zetmeel juist om jood aan te tonen.


Practicum soorten reacties

Je docent voert een demonstratieproef uit.
Onderzoeksvraag: Welk type chemische reactie is hier opgetreden?

Proef 1: twee gifige gassen (demo)
Het giftige ammoniak en waterstofchloride worden in de zuurkast bij elkaar gebracht.
Na uitdampen van de overgebleven gassen, mag je het eindproduct proeven.

Vragen bij deze proef:

  1. Geef een verklaring voor 'verdwijnen' van de giftige eigenschappen.
  2. Geef antwoord op de onderzoeksvraag.