In de badge ‘Dark Ager' heb je veel geleerd over het dagelijkse leven in de vroege middeleeuwen. Maar zoals je misschien al hebt gemerkt bij dit vak zijn er toch altijd veranderingen. In deze badge ga je leren over de opkomst van de handel en van de steden in de Late Middeleeuwen (1000-1500).
Leerdoelen
—------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Opkomst van handel
Op dit moment wordt de Rotterdamse haven gezien als de handelspoort naar Europa. Elke dag komen daar 80 schepen vanuit de zee Europa binnen. Dat zijn er per jaar ongeveer 30.000 zeeschepen, daarbij komen er 110.000 schepen vanuit Europa aan in Rotterdam.
Rotterdam is niet altijd de grootste haven van Europa geweest, maar een andere toen nog Nederlandse havenstad droeg deze titel. Namelijk Antwerpen (ja echt, dat hoorde vroeger bij Nederland). Hier liepen dagelijks handelaren uit alle uithoeken van Europa rond. Dit kon, doordat in Antwerpen meerdere rivieren samenkomen. Waarom dat handig is, leer je later in deze badge.
Er zijn verschillende redenen waarom de handel toenam en het aantal steden groeide. Ten eerste waren vanaf de elfde eeuw de omstandigheden beter dan tijdens eeuwen daarvoor. Er was een toename in veiligheid, waardoor lange afstandshandel weer mogelijk werd. Vanwege die lange afstandshandel ontstonden de steden vooral rondom de knooppunten van twee of meer rivieren. De knooppunten zorgen ervoor dat de handelaren makkelijk naar verschillende plekken van Europa kunnen reizen en het ontvangen van verschillende producten gaat ook makkelijker als een stad goed bereikbaar is vanuit verschillende delen van Europa. Hierdoor bloeiden marktplaatsen op en families die goed wisten hoe ze handel konden voeren, werden in korte tijd zeer succesvol.
Als tweede hielp de enorme bevolkingsgroei in Europa ook mee.
Eigenlijk is het niet duidelijk waarom er sinds de 8e eeuw sprake was van een bevolkingsgroei. Wel kunnen we vaststellen dat een toename in de landbouwproductie hier een rol in heeft gespeeld. De toename in de landbouwproductie is te danken aan ontginning. Na de val van het Romeinse Rijk was de grond verwilderd geraakt. Door het missende centrale bestuur kon de natuur haar vrije loop gaan. Om de grond weer bruikbaar te maken was ontbossing de eerste oplossing. Vele bossen werden weggehakt en de grond werd ingezet voor de landbouw.
Door de groei van de bevolking nam de vraag naar landbouwproducten toe. Dit was niet alleen op regionale markten, dus in de nederzettingen zelf, maar ook op landelijke markten. Veel nederzettingen verbouwden ook niet alleen meer voor eigen gebruik, maar ook voor de handel. Toch moeten we bedenken dat er alsnog te weinig landbouwgrond nodig is om iedereen in hun basisvoorzieningen te kunnen voorzien. De bevolkingsgroei zorgde ervoor dat mensen zich konden specialiseren in een ambacht.
De bloei in de handel zorgde ook dat er wat veranderde aan de organisatie van de handel. Voorheen gingen de handelaren zelfstandig op reis met al hun handelswaar. Daar kwam uiteindelijk verandering in. Er werden organisaties opgericht waarbij er een hoofd was die allemaal kleine handelaren onder zich had die aan het rondreizen waren. Dit werd ook wel een handelsgilde genoemd. De bekendste handelsgilde was de Duitse Hanze, deze handelsgilde was vanaf 1300 de grootste handelsgilde in Europa. De handelsgilden zorgden voor de families van hun personeel. Stel iemand was overleden, dan gaf de gilden maandelijks een bedrag aan het gezin zodat de vrouw en kinderen niet in armoede terecht kwamen. Daar hadden de gilden een apart spaarpotje voor.
—------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
In het Romeinse Rijk waren steden niet iets raars, er waren meerdere grote steden (denk bijvoorbeeld aan Rome en Constantinopel). Na de val van het West-Romeinse rijk in 476 ging Europa er heel anders uitzien. De steden verdwenen en in de plaats kwamen honderden nederzettingen. Hierover heb je geleerd bij de ‘Dark ager’. Uiteindelijk rond de 11de eeuw zagen we steden weer opbloeien. Als we kijken naar de opkomst van de handel zien we dat de oorzaken van de toename in handel, ook de oorzaken zijn van de opkomst van de steden.
—------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Stadsrechten
Stadsrechten spreken eigenlijk al voor zich. Nu kan je er over lezen in deze quest, maar dat gaan we niet doen.
Jij gaat een mini-les maken over stadsrechten. Je gaat zelf op het internet op zoek naar informatie over stadsrechten en daarover ga je aan mevrouw Scheringa een les geven in een blox.
Het volgende moet er in staan:
Je les duurt minimaal 2 minuten en heeft een ondersteunende powerpoint met plaatjes die passen bij de stof die je gaat vertellen en steekwoorden (geen zinnen).
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Eindopdracht
Nu je meer hebt geleerd over de late Middeleeuwen ga je aan de slag met het oplossen van een mysterie. Het overlijden van graaf Willem is namelijk niet een natuurlijke dood geweest. Iemand heeft de moord gepleegd en had daar een reden voor. Hier onder zie je een PDF bestand met de volgende zaken: een kort verhaaltje, informatiekaartjes en een werkblad. Je werkt samen met één iemand anders en je vult allebei een werkblad in.
Hoe ga je er mee aan de slag:
Niet behaald | Doel | Behaald |
De rol van de opkomst van handel en ambacht voor de herleving van de landbouw stedelijke samenleving. | ||
Je kan uitleggen wat de nieuwe manier van het organiseren van de handel was en hoe die is ontstaan. | ||
Je kan uitleggen wat stadsrechten zijn en hoe steden deze kregen en waarom. | ||
Je kan uitleggen welke rol de stedelijke burgerij had in het zelfstandig worden van de steden. |