Zelfstandig bevoegden: mogen zelfstandig voorbehouden handelingen uitvoeren en opdracht geven tot het uitvoeren van voorbehouden handelingen. Daarbij moeten ze toezicht of tussenkomst kunnen waarborgen
Denk hierbij aan artsen en verloskundigen.
Niet-zelfstandig bevoegden: mogen sommige voorbehouden handelingen uitvoeren in opdracht van een zelfstandige bevoegde en volgens de aanwijzingen van een zelfstandig bevoegde (noodsituatie uitgezonderd).
Denk hierbij aan verpleegkundigen
Voor een goede werkbaarheid in de praktijk bestaat er ook de functionele zelfstandigheid. De functionele zelfstandigheid is van toepassing op verpleegkundigen en houdt in dat een verpleegkundige zonder tussenkomst of toezicht van de arts bepaalde handelingen mag uitvoeren. Wel moet de verpleegkundige altijd bekwaam zijn en een opdracht hebben.
Handelen in opdracht
Een opdracht tot het uitvoeren van een voorbehouden handeling noemen we ook wel een uitvoeringsverzoek. Om fouten te voorkomen moet de opdracht voor het uitvoeren van een handeling schriftelijk worden gegeven.
Handelen in een spoedsituatie
Er kunnen zich situaties voordoen waarbij een handeling met spoed moet worden uitgevoerd. In geval van een spoedsituatie mag de opdracht voor de uit te voeren handeling telefonisch worden gegeven.
Aandachtspunten:
- de opdrachtnemer luistert en herhaalt de opdracht
- de opdrachtsgever bevestigt of de opdracht goed wordt herhaald
- de opdrachtnemer noteert de opdracht, datum, tijd en naam van de opdrachtgever in het zorgdossier
- binnen 24 uur moet alsnog een schriftelijk uitvoeringsverzoek verstuurd worden
Overzicht van voorbehouden en risicovolle handelingen - Nursing.nl | Nursing voor verpleegkundigen
Werken volgens protocol
Om zorgvuldig te handelen zijn alle voorbehouden en risicovolle handeling beschreven in protocollen. Het werken met een protocol verkleint de kans op fouten en een onzorgvuldige uitvoering van de zorg. In een protocol staat stap voor stap beschreven hoe je moet handelen. Check voor de uitvoering van een handeling altijd of er wijzigingen zijn in het protocol.
Een protocol mag niet worden uitgeprint of in een map worden bewaard. Aangezien protocollen kunnen worden gewijzigd voorkom je zo dat je een oud protocol gebruikt.
Een protocol blijft een hulpmiddel, waarbij je de cliënt niet uit het oog moet verliezen. Vanuit iegen professionaliteit moet je kritisch kijken naar wat de situatie van je verlangt. In principe mag je niet afwijken van het protocol, tenzij je aan een aantal voorwaarden kunt voldoen. Die voorwaarden zijn:
- je beschikt over de kennis om de handeling volgens protocol uit te voeren
- je kunt uitleggen waarom het beter is voor de cliënt om van het protocol af te wijken
- je hebt overleg gehad met een verantwoordelijke collega en/of de opdrachtgeven
- je hebt de manier waarop de zorg is uitgevoerd en de reden waarom je afwijkt van het protocol gerapporteerd in het zorgdossier
Bron: Handboek take care, skills VTH, Malmberg