Conclusie & Discussie

Door de richtlijnen van de rijksoverheid dienen scholen zich verplicht in te zetten voor sociale veiligheid, waarbij docenten gecertificeerd dienen te zijn. Wat zichtbaar wordt is dat alle vier de scholen deze certificering hebben behaald. De scholen hanteren verschillende benaderingen bij het implementeren van de onderwerpen waarvoor docenten hun certificering hebben behaald. In het bovenstaande schema wordt beknopt weergegeven welke overeenkomsten tussen de scholen bestaan op dit gebied.

Praktijkcollege het Plein
Op praktijkcollege het Plein werken ze op verschillende manieren voor aan een veilig leerklimaat. Zo worden problemen en akkefietjes snel opgelost, door dat de docenten, mentoren en het zorgteam hier bovenop zitten. Zo hangen er in elk lokaal de 5 gouden regels, waar leerlingen sinds dag 1 mee geconfronteerd worden. Dit wordt in elke les goed behandeld, en de leerlingen worden eraan herinnerd. Daarnaast leren de leerlingen ook op eem goede manier oogcontact te maken, problemen zelf op te lossen en kunnen zij bij het zorgteam terecht als er vragen zijn of als zij met iets zitten. Het zorgteam heeft ook nauw contact met ouders, waardoor zij ook ander soort informatie hebben, die invloed kan hebben op het gedrag van de leerlingen. Alle regels en omgangsmanieren zijn duidelijk te vinden in elke klaslokaal en in de kantine. De leerlingen worden er dus continu mee geconfronteerd.

Albeda college
In de gesprekken is opgemerkt dat het Albeda College aanzienlijke inspanningen levert in het bevorderen van professionaliteit en sociale vaardigheden bij docenten, ten opzichte van het Mondriaan College, het Plein college en het Omnia College. De inzet op het Albeda College wordt verder geaccentueerd door de recente lancering van een nieuwe veiligheidscampagne, die van start is gegaan in oktober 2023 en daarmee zeer actueel is.


ROC Mondriaan
De visie van Mondriaan is om leerlingen te ontwikkelen tot vakkundige professionals en verantwoordelijke burgers. Een veilig schoolklimaat vormt de basisvoorwaarde voor effectief leren en werken. Daarom streeft Mondriaan ernaar een veilige organisatie te zijn voor iedereen, ongeacht achtergrond of geloof, waar respectvol met elkaar wordt omgegaan.
ROC Mondriaan hanteert een gedragslijn om integriteit en veiligheid te waarborgen. In 2022 heeft Mondriaan de GSA (Gender and Sexuality Alliance) geïntroduceerd, waar diversiteit en inclusie centraal staan voor zowel leerlingen als docenten. De school heeft tevens een anti-pestprogramma, gedragscode, regels voor digitaal gedrag en een aangiftebeleid.
Docenten spelen een cruciale rol in het waarborgen van de sociale veiligheid van leerlingen. Daarom zijn deze documenten opgesteld, zodat docenten op de hoogte zijn van de geldende normen. Elke klas heeft een mentor waar leerlingen terechtkunnen voor problemen of andere vormen van hulp.
Tijdens de lessen burgerschap en loopbaan wordt aandacht besteed aan onderwerpen die verband houden met sociale veiligheid, zoals zelfbeeldontwikkeling en de normen en waarden van de leerlingen. Hierbij gaan de leerlingen met elkaar in discussie over wat voor hen belangrijk is.
In 2022 is er ook een audit geweest en is sociaal veiligheid ook besproken.


Omnia College
In het kader van de beleidsanalyse op het Omnia College, de werkplek die wij uiteindelijk als opdrachtgever hebben gekozen, hebben wij nauwgezet het Sociaal Ondersteuningsplan (SOP) doorgenomen. Uit dit plan kwam naar voren dat er aanzienlijke inspanningen worden geleverd op het gebied van sociale veiligheid, ondersteuning bij dyslexie, faalangsttrainingen, sociale vaardigheidstrainingen (SOFA), de aanwezigheid van een 'huiskamer' voor leerlingen die zich ongemakkelijk voelen in de aula tijdens pauzes, de benoeming van een anti-pestcoördinator en nog veel meer.
Tijdens een gesprek met een van de zorgcoördinatoren op het Omnia College kwam echter aan het licht dat veel van deze faciliteiten en ondersteuningsmogelijkheden voornamelijk worden aangeboden aan leerlingen in leerjaar 1 en leerjaar 2. Dit terwijl deze ontwikkelingen juist van cruciaal belang zijn gedurende de gehele middelbare schoolperiode. Het ontbreken van dergelijke trainingen in de bovenbouw heeft ons aangespoord om nader onderzoek te doen naar de sociale vaardigheden van leerlingen die zojuist de overstap hebben gemaakt naar het MBO.
In onze benadering hebben we deze leerlingen bevraagd over hun ervaringen tijdens deze overgangsfase, in hoeverre zij hebben kunnen profiteren van het vmbo en of zij deze ervaringen hebben kunnen toepassen op het MBO. Tevens hebben we onderzocht welke aanvullende maatregelen genomen hadden kunnen worden om ervoor te zorgen dat deze leerlingen met een gevoel van veiligheid en zelfvertrouwen de overstap naar het MBO konden maken, en zo weerbaar genoeg zouden zijn in hun nieuwe omgeving.
Naast het onderzoeken van SOFA ondersteuningen op het Omnia College, hebben we ook gekeken naar het MBO waarbij wij hebben waargenomen dat er op het MBO een opmerkelijk tekort is aan specifieke vaardigheden onder de studenten. Leerlingen blijken moeite te hebben met zelfstandige planning, het uitvoeren van opdrachten, het vinden van motivatie, zelfaanmoediging en het opstellen van een effectief plan van aanpak wanneer ze met uitdagingen worden geconfronteerd. Met betrekking tot sociale vaardigheden signaleren docenten op MBO-opleidingen dat leerlingen die afkomstig zijn van het VMBO vaak een gebrek aan zelfvertrouwen vertonen, moeite hebben met het aanpassen aan nieuwe omgevingen, soms niet bekend zijn met diversiteit, en het lastig vinden om zichzelf te uiten in nieuwe groepen. Dit resulteert zelfs in situaties waarin sommige leerlingen hun opleiding voortijdig beëindigen.
Op basis van deze bevindingen hebben wij besloten ons specifiek op dit probleem te richten. Ons doel is om de sociale vaardigheden van vmbo-leerlingen te versterken, zodat MBO-studenten een vloeiendere start ervaren, stevig in hun schoenen staan en zich competent genoeg voelen om een nieuwe en uitdagende toekomst met vertrouwen tegemoet te treden.
Op basis van deze bevindingen hebben we in samenspraak met de opdrachtgever de onderzoeksdoelstelling vastgesteld en zijn we tot een gefocuste onderzoeksvraag gekomen. Om een diepgaand onderzoek mogelijk te maken, hebben we deze hoofdvraag verder onderverdeeld in specifieke deelvragen.