15 mei 1940 - Duitsland de baas in Nederland. Nederland had de oorlog verloren en was bezet. Op het begin leek er weinig te veranderen in Nederland. De Duitsers probeerde dan ook Nederland met 'zachte hand' voor het nationaal-socialisme van Adolf Hitler te winnen. De baas van Nederland werd Rijkscommissaris Seys-Inquart. Door veel publieke optredens probeerde hij in 1940 Nederland rustig te houden. Voor veel Nederlanders veranderde er dan ook weinig. Duitsland was de baas, maar het leven ging gewoon door.
Inkwartiering
Toch kwamen er langzaam veranderingen. Zo kwamen in sommige gezinnen Duitse soldaten in huis wonen. De gezinnen hadden hierover niks te zeggen. Dit noemen wij de inkwartiering. Voor sommige gezinnen betekende dit een grote verandering. Ineens zaten Duitse soldaten aan de keukentafel.
Anti-Joodse maatregelen
Vanaf dat de Duitsers de baas werden in Nederland, werd er voor de Joden steeds meer verboden. In het eerste jaar van de oorlog kwamen er steeds meer maatregelen. Joden mochten op bepaalde plekken niet meer komen, zoals zwembaden en niet-Joodse winkels. Joden mochten bepaalde beroepen niet meer uitvoeren. Uiteindelijk moesten Joden in de Joodse buurten gaan wonen. Joden werden langzaam verwijderd van de rest van de Nederlanders. Hieronder zie je de lijst met Anti-Joodse maatregelen en gebeurtenissen vanaf 15 mei 1940.
https://www.tracesofwar.nl/articles/1938/Anti-Joodse-maatregelen-in-Nederland-vanaf-1940.htm
Langzaam kwamen de Joden steeds meer in het nauw. Toen de eerste razzia's in Amsterdam waren en honderden Joden werden opgepakt was het voor veel Nederlanders genoeg. 'Het mogen dan wel Joden zijn, maar het zijn wel onze Joden.'
Schooltv: 13 in de oorlog - Joden (afl. 6)
Vragen:
1. Welke maatregelen herken je in het filmpje?
2. Hoe gaat het gezin van Kaat hiermee om?
3. Waarom is het zo moeilijk om onderdak te vinden?
Februaristaking 1941
In Amsterdam begon op 25 februari een massale staking. Dit bereidde zich uit tot andere steden zoals Haarlem en Utrecht. Het openbaar vervoer kwam tot stilstand. Het was de eerste massale verzetactie tegen de Duitse bezetter.
Toen een dag later de 'zachte hand' van de Duitsers afgelopen was en er hard werd ingegrepen, kwam de staking tot een einde. Onder de stakers vielen meerdere doden en gewonden en veel mannen werden opgepakt en gevangengezet. De Duitsers werden harder tegenover de Nederlanders, de bezetting werd grimmiger.
De Holocaust
Langzaam werd het voor de Joden steeds benauwder. Zoals je hebt gelezen kwamen er al vanaf 1940 steeds meer anti-Joodse maartegelen. Vanaf 1941 kwamen er razzia's, waarin groepen Joden werden opgejaagd, uit hun huizen werden gehaald en werden meegenomen. Waar gingen deze mensen natoe en wat was hun lot?
Eenmaal opgepakt kwamen veel Joden terecht in doorvoerkampen. In Nederland is de bekendste doorvoerkamp Westerbork. Hier moesten Joden aan het werk, maar mochten ze ook nog sporten en andere dingen doen. Één keer in de week was er een theater waar de Joden gingen optreden voor de baas van het kamp. Toch was er elke week de angst. Elke dinsdag kwam er een lijst met mensen die weer op de trein werden gezet. Deze angst was altijd aanwezig. Een fout maken tegenover de bewaker of in het theater niet goed genoeg zijn kon zomaar een enkeltje richting het oosten betekenen.
Elke week werden de treinen volgepropt met mensen die richting een nieuwe kamp in het oosten werden gevoerd. Veewagons vol met mensen. Elke wagon telde rond de 80 mensen. Dagenlang moesten ze staan in de extreme kou in de winter of de hitte in de zomer. Een emmer in het hoekje van de wagon diende als WC. Ook was er een klein beetje water aanwezig. Zwakkeren overleefden deze reis niet.
Eenmaal aangekomen werden de mensen onderverdeeld in twee groepen. De sterkeren kregen een plek in een barrak aangewezen en moesten onder zeer zware omstandigheden werken in de plaatselijke fabrieken. De zwakkeren konden gelijk doorlopen richting de gaskamers.
Aangekomen in de gaskamers wisten de mensen niet wat er ging gebeuren. De gaskamers waren ingericht als douches. Je moest je uitkleden en in een grote ruimte plaatsnemen. De douchekoppen gaven het idee dat mensen een douchbeurt kregen. Echter kwam er geen water uit de douchekoppen, maar gas. Langzaam stikten de mensen en vonden ze hier hun dood. De lijken werden verbrand.
Schooltv: 13 in de oorlog - Vernietiging (afl. 8)
Vragen naar aanleiding van dit filmpje:
We volgen in het filmpje de zus van Kaat, Roos. Roos komt samen met haar ouders in één van de vernietigingskampen terecht. 'Dit nooit meer' werd er naar de Tweede Wereldoorlog gezegd.
1. Vind je dat we de Tweede Wereldoorlog moeten blijven herdenken? Ook op de manier waarop we dat nu doen?
2. Vind je dat we ons goed aan de afspraak houden van 'dit nooit meer'? Waarom wel/niet.