Pedagogische uitgangspunten die belangrijk zijn in Nederland
Brede persoonsvorming (Onderwijsraad, 2021) gaat over de volledige ontwikkeling van een persoon, veder dan academische of professionele vaardigheden. Het benadrukt het belang van het ontwikkelen van sociale vaardigheden, ethisch bewustzijn, emotionele intelligentie en een gevoel van verantwoordelijkheid naast het vergaren van kennis en technische vaardigheden. Het doel is om individuen te helpen groeien tot evenwichtige en capabele mensen op verschillende vlakken in het leven.
Ontwikkeling van de persoon: zelfontplooiing. Zelfontplooiing verwijst naar het streven naar persoonlijke groei, ontwikkeling en vervulling van het eigen potentieel. Het betekent dat iemand actief werkt aan het ontwikkelen van zijn of haar talenten, vaardigheden en persoonlijkheid om een meer bevredigend en zinvol leven te leiden. Zelfontplooiing omvat het veelal streven naar doelen, ontdekken van eigen interesses, overwinnen van uitdagingen en daarbij het vergroten van zelfbewustzijn. Het is een proces van zelfverbetering en het realiseren van de eigen mogelijkheden.
Maatwerk voor iedere leerling (Inspectie van het Onderwijs, 2017). Maatwerk verwijst naar het leveren van producten, diensten of oplossingen die zijn afgestemd op de specifieke behoeften, wensen of kenmerken van een individu, organisatie of situatie. Het impliceert dat iets op maat is gemaakt om te voldoen aan de unieke vereisten van de ontvanger, in plaats van een generieke benadering te volgen. Het doel van maatwerk is om een betere pasvorm en meer doeltreffendheid te bieden door rekening te houden met specifieke context en variabelen die van toepassing zijn.
Samenwerking met ouders (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 2020) in de context van onderwijs betekent het actief betrekken van ouders bij het leerproces en de ontwikkeling van hun kinderen. Het gaat verder dan alleen informatieverstrekking en omvat het creëren van een partnerschap tussen school en ouders. Deze samenwerking houdt in dat beide partijen openlijk en transparant communiceren, informatie delen over de voortgang en behoeftes van het kind. Ook is samenwerken om de educatieve ervaring van het kind te verrijken. Hierbij is het uiteindelijke doel om een ondersteunende omgeving te creëren die leerervaring van het kind positief beïnvloedt en bij draagt aan zijn of haar algemene welzijn en ontwikkeling.
Burgerschapsvorming (SLO, 2018). Burgerschapsvorming verwijst naar het proces waarin individuen worden voorbereid op actieve deelname aan de samenleving als verantwoordelijke en betrokken burgers. Het omvat het aanleren van kennis, waarden en vaardigheden die nodig zijn om effectief deel te nemen aan maatschappelijk leven. Burgerschapsvorming richt zich vaak op het ontwikkelen van een goed begrip van democratische principes, sociale verantwoordelijkheid, respect voor diversiteit en het vermogen om kritisch na te denken over maatschappelijke kwesties. Het doel is om individuen te empoweren om positieve bijdrage te leveren aan hun gemeenschap en de samenleving als geheel.
Inclusief onderwijs (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 2020) verwijst naar een onderwijsbenadering waarbij alle leerlingen, ongeacht hun verschillen in achtergrond, capaciteiten of beperkingen deel uitmaken van het reguliere onderwijs. Het doel van inclusief onderwijs is om gelijke kansen te bieden en de participatie van alle leerlingen te bevorderen, ongeacht eventuele beperkingen die ze mogelijk hebben. Dit omvat het aanpassen van het onderwijs en de omgeving om te voldoen aan de diverse behoeften van leerlingen, zodat ze effectief kunnen leren en samenwerken. Inclusief onderwijs streeft naar een omgeving waarin diversiteit wordt gewaardeerd en waarin alle leerlingen de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben om succesvol deel te nemen aan het leerproces.
Brede persoonsvorming, samenwerking met ouders en burgerschap zijn opvallende overeenkomsten tussen verschillende Europese landen. Er zijn echter ook verschillen, zoals curriculum en benadering, inclusief onderwijs, de culturele context en financiering en hulpmaterie. Er is geen uniform onderwijssysteem voor alle Europese of wereldwijde landen. Ieder land ontwikkelt het eigen onderwijsbeleid en -praktijken ten behoeve van waarden en middelen.
Autonomie, competentie en verbondenheid
Het begrip "basisbehoeften van leerlingen" is geworteld in verschillende pedagogische en psychologische theorieën. Een belangrijke bron hiervoor is de Zelfdeterminatietheorie (Deci & Ryan, 1985), die stelt dat individuen inherent gemotiveerd zijn om te voldoen aan hun basisbehoeften aan autonomie, competentie en verbondenheid. Deze behoeften zijn later uitgebreid naar het onderwijsdomein.
Een ander relevant perspectief komt van Maslow's Hiërarchie van Behoeften, waarbij de fysiologische, veiligheids-, sociale, en zelfontplooiingsbehoeften relevant zijn voor het begrip van de basisbehoeften van leerlingen (Maslow, 1943).
In de context van het onderwijs wordt vaak verwezen naar het werk van Maslow en de Zelfdeterminatietheorie om te benadrukken dat het voldoen aan deze basisbehoeften cruciaal is voor een effectieve leeromgeving (Deci et al., 1991).