Voordat ik bij de HvA ben komen werken heb ik gedurende twee schooljaren les gegeven in de bovenbouw, maar ik had nooit zelfstandig een toets hoeven ontwikkelen. Ik deed dit altijd samen met een ervaren docent. Ik wilde graag zelf een toets ontwikkelen, die aansloot bij de eindtermen van het vak en het examenprogramma. Voor de module Werken aan Professionele Ontwikkeling (WPO) had ik ervoor gekozen om als inkijkje een schoolexamen (SE) te ontwikkelen voor 5H.
Hoe ontwikkel je een toets voor eindexamenklassen die voldoet aan de eisen van het eindexamenprogramma?
Een zelf ontwikkelde SE die voldeed aan de eindtermen van het vak biologie en het eindexamenprogramma.
Door dit leerdoel na te streven, droeg ik bij aan het ontwikkelen van toetsen voor de bovenbouw en eindexamenklassen. Ik beschikte over de vaardigheid om oefenmateriaal voor verschillende niveaus te ontwikkelen, zoals oefenbladen voor het maken van een ethogram of het uitwerken van de verschillende stadia van celdeling. Door dit inkijkje kreeg ik meer inzicht in de eindtermen van biologie en deed ik meer kennis op van het eindexamenprogramma. Op deze manier kon ik mijn lessen en lesmateriaal beter vormgeven en gepaste biologiekennis op niveau overdragen en toepassen. Dit was ook nodig om het niveau van de te ontwikkelen toets te bepalen.
Vakdidactische bekwaam
De vakinhoudelijke bekwaamheid
Als docent biologie wilde in staat zijn om schoolexamens te ontwikkelen voor het vak biologie. Om in staat te zijn eindexamenwaardige toetsen te ontwikkelen, besloot ik mij verder te verdiepen in de eindtermen van het eindexamenprogramma en gebruik te maken van de kennis en kunde van ervaren collega’s binnen de biologiesectie.
Mijn doel was om een schoolexamen te ontwikkelen voor havo 5, dat afgenomen zou worden in de tweede toetsweek. Ik hoopte dat het verdiepen in de eindtermen binnen het eindexamenprogramma en het sparren met ervaren docenten mij zou helpen om goede toetsen te ontwikkelen, die gebruikt zouden kunnen worden als schoolexamen of als een normale toets voor de bovenbouw.
Ik ging op zoek naar de eindtermen binnen het examenprogramma en doorzocht oude examens om de diepgang en het niveau van de vragen te begrijpen. Ik gebruikte oude toetsen en examens als basis voor de nieuwe toetst. Hierdoor wist ik dat het niveau paste bij het leerjaar waarvoor ik de toets ontwikkelde. Enkele vragen waarvan ik de vraagstelling niet goed vond of waarvan ik wist dar er eerder problemen mee waren, herschreef ik. Door oude toetsen en online lesmateriaal te gebruiken, ontwikkelde ik vragen die pasten bij de context en kon ik de moeilijkheidsgraad bepalen. Door de samenstelling van oude toetsen te bekijken, was ik ook in staat om een goede balans te vinden in de toets die ik ontwikkelde, rekening houdend met de hoeveelheid vragen per thema en de verhouding tussen meerkeuze- en open vragen. Ook maakte ik gebruik van RTTI.
Door het examenprogramma goed door te nemen en oude toetsen als referentie te gebruiken, werd het voor mij duidelijker waaraan een toets moest voldoen en hoe ik ervoor kon zorgen dat de toets een goede balans had qua aantal vragen per thema en de verhouding tussen meerkeuze- en open vragen. Nadat ik een toets had ontwikkelt, vroeg ik een ervaren collega om mijn toets na te kijken. Hiervoor had ik ook direct een correctiemodel ontwikkeld, zodat hij kon kijken of de vraag en het antwoord bij elkaar pasten. De collega was erg positief en vond dat de toets er goed uitzag. Na enkele aanpassingen voldeed de toets aan het niveau en kon deze worden gebruikt als schoolexamen.
Het verdiepen in het examenprogramma en de feedback die ik tijdens en na het ontwikkelen van de toets kreeg van mij collega, hielpen mij om een goede schoolexamenwaardige toets te ontwikkelen. Door de begeleiding en uitgebreide uitleg van mijn collega, ben ik nu in staat om gerichter toetsen te ontwikkelen. Ik ben erg tevreden met het resultaat en blij dat ik een ander inzicht heb gekregen over het ontwikkelen van toetsen. Deze kennis kan ik ook toepassen bij het ontwikkelen van ander toetsmateriaal. Door het vergrote inzicht in de eindtermen van het examenprogramma, kan ik mijn lessen gerichter samenstellen en beter sturen op de relevantie van bepaalde leerstof. Ik ben van mening dat voortdurende evaluatie en het vragen om feedback essentieel zijn om het geleverde werk te verbeteren. Alleen dan kun je beter worden in wat je doet en jezelf verder ontwikkelen.
Feedback en reflectie leerlingen
Feedback ervaren collega
Gedurende de tweede helft van dit schooljaar geeft Inci les aan VWO 4, Havo 4 en Havo 5. Voor Havo 4 en 5 moesten diverse toetsen, inhaaltoetsen en herkansingen worden gemaakt. Er was weliswaar materiaal beschikbaar (toetsen die vorig schooljaar zijn gebruikt), maar het PTA van Havo 4 is gewijzigd en daarmee de inhoud en samenstelling van de te toetsen hoofdstukken. Voor Havo 4 en 5 moesten sowieso andere toetsen worden gemaakt, om te zorgen dat ook doublanten een toets hebben die valide is. Inci heeft aangegeven deze toetsen graag te willen maken, wat ik zeer waardeer. Het biedt Inci de mogelijkheid zich op dit vlak te ontwikkelen en verlaagt tegelijkertijd voor mij de werkdruk.
De eerste versie van de toets die Inci ontwikkelde bevatte meerdere verbeterpunten. Deze versie bevatte vragen die betrekking hadden op hoofdstukken die niet behoorden tot de toetsstof (maar tot de hoofdstukken die vorig jaar werden getoetst). Daarnaast was ook de balans van de toets niet op orde: sommige onderwerpen werden meerdere keren getoetst en andere onderwerpen helemaal niet. Tot slot de lay-out te wensen over: afbeeldingen waren niet goed zichtbaar, vragen gingen verder op de achterzijde van de pagina wat leerlingen beperkt in hun overzicht.
Ik heb Inci feedback gegeven op deze punten en laten zien welke stappen je kunt zetten om deze aspecten van de toets te verbeteren. Bijvoorbeeld door het maken van een toetsmatrijs. Of door een format te hanteren waarbij vragen niet in een tabel wordt geplakt, maar de tekst gewoon vrij te bewerken en verplaatsen is. Ook heb ik uitgelegd dat toetsen worden geprint als katern en dat daardoor een boekje ontstaat. Pagina 1 is het voorblad en daarna is elke even pagina de linker bladzijde en elke oneven pagina de rechter bladzijde. Als een toetsvraag wordt opgebroken, is dat prima zolang het verder gaat op een bladzijde met oneven nummer.
Inci reageerde positief op mijn feedback en uitte haar dank. Sindsdien is elke toets die ze maakt een duidelijke verbetering op de vorige poging. Ze bewijst snel te leren en maakt ondertussen toetsen die gevarieerd en overzichtelijk zijn. Ik meende wat ik als reactie gaf op een van haar meest recente creaties: 'je begint een echte kunstenaar te worden in het in elkaar zetten van toetsen.'
Nog interessanter dan het eindresultaat, vind ik het proces. Het valt mij op dat Inci erg leergierig is. Ze wil graag groeien in haar rol als docent en is oprecht blij met alle feedback die ze krijgt. Ze uit haar dankbaarheid, communiceert duidelijk over de stappen die ze gaat zetten (hoe en wat ze gaat aanpassen) en maakt beloftes die ze nakomt (wanneer de toets af is en dat ze de nieuwe versie dan naar mij mailt). Niet alleen via mail is ze makkelijk benaderbaar en reageert ze snel, maar ook op school maakt ze zonder problemen tijd vrij als ik een vraag heb of iets met haar wil bespreken. Ook dan wekt ze op mij een vriendelijke en betrokken indruk.
Samenwerken met Inci verloopt gemakkelijk en geeft mij energie. Ik zie haar als gelijke, want ze heeft meerdere keren laten zien dat ze kwaliteit levert en dat ik haar kan vertrouwen.
Sinds ik in het hoger beroepsonderwijs (HBO) ben gaan werken, heb ik de verantwoordelijkheid op me genomen voor het samenstellen van toetsen op HBO-niveau en het vormgeven van de biologieleerlijn voor de eerste twee studiejaren. Dit omvat vakken als Anatomie & Fysiologie, Celbiologie & Pathologie, Klinische Biologie en Moleculaire Biologie.
Mijn ervaring in het ontwikkelen van schoolexamens voor de bovenbouw in het voortgezet onderwijs heeft me een solide basis gegeven in het ontwerpen van toetsen die voldoen aan strikte eindtermen en kwaliteitscriteria. Deze vaardigheden heb ik verder ontwikkeld en toegepast in mijn huidige rol in het HBO. Door nauw samen te werken met collega’s en gebruik te maken van feedback, heb ik de complexiteit en vereisten van HBO-toetsen leren begrijpen en ben ik in staat om examens te maken die niet alleen de kennis en vaardigheden van de studenten beoordelen, maar ook hun kritische denkvermogen en toepassing van biomedische concepten.
Daarnaast heb ik de biologieleerlijn voor de eerste twee studiejaren vormgegeven. Hierbij heb ik ervoor gezorgd dat de leerlijn logisch en coherent is opgebouwd, zodat studenten een stevige basis krijgen in de fundamentele aspecten van biologie voordat ze verder gaan met meer gespecialiseerde vakken. Voor vakken als Anatomie & Fysiologie en Celbiologie & Pathologie heb ik lesmateriaal ontwikkeld dat aansluit bij de nieuwste wetenschappelijke inzichten en onderwijsmethoden. In Klinische Biologie en Moleculaire Biologie heb ik casestudies en praktische opdrachten geïntegreerd om de koppeling tussen theorie en praktijk te versterken.
Door mijn werk heb ik niet alleen bijgedragen aan het academische succes van mijn studenten, maar ook aan de verbetering van het curriculum. Ik blijf streven naar continue verbetering en innovatie in mijn onderwijspraktijk om de kwaliteit van het onderwijs te waarborgen en de studenten zo goed mogelijk voor te bereiden op hun toekomstige carrière in de biomedische wereld.