We willen het kompas het liefst in het midscheepse vlak hebben zodat het zo rustig mogelijk blijft bij slingerend schip.
Ook willen we het zo ver mogelijk verwijderd hebben van het staal van het schip in verband met de invloed van het staal op de magneet van het kompas.
Daarom wordt het "standaardkompas", vrijwel altijd in een houten omhulsel op het dak van de brug geplaatst: de "kompaspaal/nachthuis" op het "schavotje".
Over deze paal is weer een heleboel te vertellen.
Het bestaat uit een heleboel even vernuftige als een voudige onderdelen.
De belangrijkste functie van de paal is bescherming tegen weersinvloeden (en aan boord beschermen we de paal ook vaak op zijn beurt weer tegen weersinvloeden met een dekkleed of hoes) en we hebben de mogelijkheid om de eventuele fouten in de aanwijzing te compenseren. (Op te heffen)
Omdat het kompas zelf een magneet is kunnen we die opzettelijk laten afwijken in tegengestelde richting van de fout.
Dus stel dat de roos vijf graden teveel naar het oosten wijst dan kunnen we dat compenseren door iets van staal zodang dicht of veraf aan de westzijde van het kompas te plaatsen dat hij weer vijf graden naar het westen getrokken wordt.
Hierdoor is de fout weer nul.
Dit doet men met die grote weekijzeren bollen die je aan de zijkanten ziet zitten.
Tevens zitten er in de koker aan de voorkant ook nog weekijzeren ringen waarmee je kunt verstellen.
Weekijzeren ringen bij standaarkompas. Video: YouTube, Zeevaartschooldocent
Dit is een zeer nauwkeurig werkje dat je niet zomaar even zelf doet aan boord.
Daarvoor komt een kompassteller aan boord.
Hij weet precies wat de variatie op die plek is en bepaalt door peilingen te nemen op een bekend punt wat de deviatie op die koers is.
Zo neemt hij op elke windstreek een peiling.
Dat kan een hele uitgebreide zijn, zoals deze.
Maar ook een simpele, zoals deze.
De deviatietabel dient ergens bij de navigatietafel te liggen.
Houdt er rekening mee dat de tabel alleen geldt voor de omstandigheden waarin het schip zich bevond toen de peilingen genomen werden.
Als dat met volledig leeg schip was is de tabel anders dan als het dek volgeladen is met stalen containers.
De tabel is dus slechts een handvat.
Om het standaardkompas af te kunnen lezen kan er vanuit de paal een soort van periscoop naar de brug aangebracht zijn.
Dat is ook de reden dat een kompas vaak een glazen bodemplaat heeft.
Ook kan het kompas voorzien zijn van een zogenaamde fluxsensor.
Deze "ziet" het magnetische veld van de magneet in het kompas.
Als het schip draait verandert dit veld, wekt daardoor een stroompje op die weer een kompasroos in de stuurconsole aanstuurt.
En deze bestaat in allerlei varianten.
Van een model als hierboven.
Via een model dat digitaal uitleest,
Tot een draaiende schijf.