Rusland vervult een essentiële rol als energieleverancier in Europa, voornamelijk dankzij Gazprom, het grootste bedrijf in Rusland en wereldwijd het grootste aardgasbedrijf. Het aardgas wordt via pijpleidingen vanuit Rusland naar Europese landen vervoerd, waarbij de helft van de route door Oekraïne loopt. Vooral Oost- en Noordwest-Europese landen zijn sterk afhankelijk van Russisch aardgas.
De doorvoer van gas door Oekraïne geeft Rusland een instrument om druk uit te oefenen op Oekraïne. Bij conflicten tussen beide landen wordt vaak de gaskraan dichtgedraaid, wat tot gevolg heeft dat grote delen van Europa geen toegang meer hebben tot Russisch gas. Dit heeft met name ernstige gevolgen voor Oost-Europese landen die volledig afhankelijk zijn van Russisch gas en daardoor in de kou komen te zitten.
Rusland beweert dat de conflicten voornamelijk worden veroorzaakt door economische redenen, omdat Oekraïne weigert te betalen. Aan de andere kant beweert Oekraïne dat de oorzaken van de conflicten vooral politiek van aard zijn. In dit geval lijkt Rusland zich bezig te houden met geopolitiek, waarbij het land zijn macht uitoefent door gebruik te maken van zijn natuurlijke hulpbronnen en strategische ligging.