Verzilting

Voordat we in de praktijk een onderzoek gaan doen, gaan we eerst wat vooronderzoek doen.

De praktijk bestaat namelijk uit het bezoeken van twee boerenbedrijven die iets bijzonders hebben met het water in de Haarlemmermeer.
Maar daarvoor hebben we wel wat achtergrondinformatie nodig over het onderzoeksgebied. Dat is verdeeld over een aantal verschillende onderwerpen: verzilting, grondlagen, gewassen en gevolgen.

Verzilting in de polder
Een groot probleem in de Haarlemmermeerpolder is verzilting. Dit is het zouter worden van de bodem doordat zouten vanuit de bodem naar boven komen.
Dit kan doordat er een tekort aan zoet grondwater is bovenop het zoute grondwater. Dit zoete grondwater wordt aangevuld door neerslag, maar in ons poldersysteem door het de polder in te pompen. Als die zoete water in de sloten komt en boeren gebruiken dit om hun land te beregenen, blijft er op deze manier altijd een ruime laag zoet grondwater bovenop het zoute grondwater.

Hier zie je een doorsnede van de Haarlemmermeerpolder.
Waarbij duidelijk is te zien dat er verschillende lagen grondwater zijn, maar ook dat het zoute grondwat soms doorbreekt tot onze bodem.

Hoe komen we eigenlijk aan dat zout in de bodem?
Dat is oud zout, dat dateert van een paar duizend jaar geleden. Het is afgezet door de Noordzee die toen veel verder landinwaarts kwam dan nu. Toen er later duinen ontstonden die de zee tegenhielden, werd dit een veengebied. Veen is een hele drassige grondsoort die is gevormd door oude plantenresten. Een dik pak veen zorgde dat het oude zout niet omhoog kon komen, en toen het veen was afgegraven, gaven de grote veenplassen tegendruk tegen opkwellend zout grondwater. Maar sinds de drooglegging van dit gebied is die tegendruk weg. De Haarlemmermeer ligt een meter of vijf onder zeeniveau. Dat is zo laag dat water met oud zout op sommige plekken de oppervlakte bereikt.

Waarom is dat verzilten zo vervelend en is er iets tegen te doen?
Het raakt boeren in hun bestaan: water dat te zout is kun je niet gebruiken in de landbouw. Ook is dat water niet geschikt als drinkwater. En veel natuur heeft juist zoet water nodig.
Oplossing: de polders worden doorgespoeld met zoet water. Dat kost veel water, ongeveer 15 procent van het totale zoetwatergebruik in Nederland gaat eraan op. In de Haarlemmermeer gebeurt dat doorspoelen tussen april en oktober, het groeiseizoen, permanent. Het water daarvoor komt uit de Rijn, per seizoen zo'n 20 miljoen kubieke meter. Dat is ongeveer evenveel als wat honderdduizend huishoudens van vijf personen in een jaar aan water verbruiken.

Bekijk als laatste het onderstaande filmpje:

https://www.youtube.com/watch?v=aWBFibatltQ