Definitie & analyse
Om veiligheid op school te realiseren, zorgen scholen voor een aanwezigheid van een goede vertrouwensband, prettig klimaat en heldere regels over hoe je omgaat met elkaar. De veiligheidsgevoel omvat de sociale, psychische en fysieke veiligheid van de leerlingen (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 2022b). Deze scholen willen veiligheid op school en willen een veilig leerklimaat om incidenten te voorkomen. Denk hierbij aan agressie pesten, uitschelden, discriminatie, geweld en andere ongepast gedrag.
Er is een wet dat regelt dat scholen zich inspannen om pesten tegen te gaan en de sociale veiligheid op school verbeteren (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 2021c). Dit is een wet dat geldt voor het bo, SO en het vo. Dit is de wet tot wijziging van onderwijswetten (Staatsblad 2015, 238 | Overheid.nl > Officiële bekendmakingen, 2015). In deze wet staat dat de scholen onder anderen:
Een sociaal veiligheidsbeleid moeten uitvoeren:
2 taken binnen het onderwijsteam moeten beleggen. Er moet een aanspreekpunt zijn waar leerlingen en ouders pesten kunnen melden. Ook moet iemand het pestbeleid op school regelen. Dit kan dezelfde persoon zijn, maar dat hoeft niet.
De beleving van veiligheid, de aantasting van die veiligheid en het welzijn van hun leerlingen moeten meten. Zo is er altijd een actueel en representatief beeld van de situatie waar de school naar kan handelen. Meer informatie over de regels staat in de brochure Zorgplicht sociale veiligheid leerlingen op school (Ministerie van Algemene Zaken, 2022b).
Wat zegt het Rijksoverheid over sociale veiligheid? |
Volgens het Rijksoverheid zijn scholen verantwoordelijk voor veiligheid. Zo beslissen zij zelf hoe zij het veiligheidsbeleid vormgeven, welke maatregelen zij nemen om de veiligheid te verbeteren, hoe zij ervoor zorgen om pesten tegen te gaan en hoe zij hun personeel trainen bijv. tegen agressie en geweld.
Bij het opzetten van zo een veiligheidsbeleid kunnen scholen hulp krijgen van de Stichting School & Veiligheid. De stichting verzamelt en verspreidt informatie en deskundigheid over (sociale) veiligheid op scholen. Verder staat het veiligheidsbeleid onder andere in (Digitaal Veiligheidsplan, z.d.).
Rijksoverheid zegt ook dat scholen van het bo, so, vo en mbo de volgende maatregelen dienen te hebben:
Veiligheidsplan
Scholen moeten een veiligheidsplan hebben. Hieronder valt soms ook een pestprotocol (Het anti-pestprotocol, 2022). In een veiligheidsplan staat bijvoorbeeld het verbod op wapens en drugs op school. Ook staat erin hoe scholen dit controleren. In een pestprotocol staat wat de school onder pesten verstaat en hoe de school pesten probeert te voorkomen. In het veiligheidsplan staat ook hoe een school omgaat met een incident en of zij bijvoorbeeld hulp vraagt aan de politie of bureau Jeugdzorg (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 2021c). Ook wanneer een school aangifte zal doen.
Verklaring Omtrent het Gedrag voor onderwijspersoneel
Scholen vragen aan nieuw onderwijspersoneel een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) (VOG aanvragen | Justis, z.d.). Hieruit blijkt of er hindernissen zijn om in de nieuwe functie aan de slag te gaan. De VOG blijft 6 maanden geldig. Tijdelijke werknemers kunnen de VOG vaker gebruiken.
Om te controleren of de scholen zich ook echt aan de regels houden, vind er elk jaar toezicht op het veiligheidsbeleid van scholen plaats. Dit wordt gedaan door de inspectie van het onderwijs. Hierbij wordt gekeken of de scholen maatregelen nemen voor een veilige omgeving. Deze veilige omgeving geldt voor leerlingen en studenten en het personeel. Bij zo een toezichthouding let de inspectie vooral op of de scholen de sociale veiligheid van hun leerlingen monitoren (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 2022a). Ook controleert de inspectie of er op scholen een vast aanspreekpunt voor pesten is (Voorbeeldtaken aanspreekpunt pesten, 2021). Verder controleert de inspectie van onderwijs ook of de leerlingen zich veilig voelen op school. De scholen verplicht dit elk jaar te meten, waarbij zij zelf mogen kiezen hoe zij dit willen meten. Wel moet dit voldoen aan de wettelijke eisen. Indien nodig moet het veiligheidsbeleid van de school aangepast worden, hiervan is het schoolbestuur verantwoordelijk.
Onze overeenkomsten en verschillen met het beleid |
Overeenkomsten
Een school is sociaal veilig als een leerling zichzelf kan zijn, niet bang is en zich veilig voelt. Dat betekent dat leerlingen zich ‘vrij voelen’ en er een positieve en veilige sfeer is op school.
Een sociaal veilige school voorkomt en treedt op tegen pesten, uitschelden, discriminatie en geweld.
Aanspreekpunt op school
Elk school heeft een beleidsstuk over pesten
Verschillen
Scholen zijn zelf verantwoordelijk voor de veiligheid op school.
Meting van veiligheid verplicht
Training van personeel met eigen beslissingen
Vormgeven van veiligheidsbeleid
deelonderwerpen worden niet frequent bespreekbaar gemaakt
Welke deelthema’s over sociale veiligheid herken je in je ingebrachte beleidsstuk?
Veiligheid op school
Pesten
Geweld
Sociaal veilig voelen
Met welke deelthema zou je graag aan de slag willen en waarom?
Na alles met elkaar besproken te hebben en alle beleidsstukken te hebben vergeleken kwamen wij tot de conclusie dat wij aan de slag willen gaan met het deelthema pesten. De overeenkomsten waren dat elk school wel een beleidsstuk heeft over pesten en hier op zijn eigen manier mee werkt. Echter blijft het uitgangspunt dat een veilige omgeving gerealiseerd probeert te worden en dit wordt ook gecontroleerd door derden. Ook hier komt weer het pesten naar boven waar voornamelijk toezicht op gehouden wordt door de inspectie van onderwijs. Dat is dan ook de reden dat we voor het deelonderwerp pesten hebben gekozen als groep. Onze doel is om pesten meer aandacht te geven en te voorkomen door het bespreekbaar te maken. Voordat wij tot de conclusie zijn gekomen om verder te gaan met het deelonderwerp pesten, hebben wij een overweging gemaakt om seksueel grensoverschrijdend gedrag als deelthema te kiezen.
Analyse
De beleidstukken die we hebben gevonden, hebben we naast elkaar gelegd waarbij de volgende punten ons zijn opgevallen:
Bijna in alle beleidstukken staat er dat er een aanspreekpunt op school aanwezig moet zijn tegen pesten of ongepast gedrag, echter hebben wij uit onze eigen praktijkervaringen gemerkt dat onze scholen geen directe aanspreekpunt heeft waar de leerlingen terecht kunnen.
In de wet staat dat iemand op school het pestbeleid moet regelen en dat hoeft niet per se hetzelfde persoon te zijn. Wat ons opviel uit onze eigen ervaring is, dat het pestbeleid alleen in het begin van het schooljaar strak wordt gehandhaafd en daarna niet meer. Ze laten wel weten dat er een beleid is. Echter is het gebleken dat de meeste ouders niet op de hoogte zijn van deze beleid, dit lijdt tot veel ontwetendheid bij de ouders/verzogers en leerlingen. Bovendien is dit een andere reden dat pesten tot op heden een onderwerp is, dat de aandacht vraagt en sociale veiligheid belemmerd.
Rijksoverheid legt de verantwoordelijkheden van veiligheid op scholen, maar onderschatten niet dat er niet altijd wordt gehandhaafd op de wetten die er zijn gesteld voor de scholen. Het staat op papier, maar het wordt niet nageleefd.