3.5 Censuur omzeilen

Sociale media: cijfercodes

  520     – wu’èrlíng, klinkt als wǒ ài nǐ        – ik hou van jou

  530     – wǔsānlíng, als wǒ xiǎng nǐ        – ik denk aan je

  555     – wǔ wǔ wǔ, klinkt als huilen        – ik ben verdrietig

   56     – wǔ liù, klinkt als wúliáo               – saai

   88     – bābā, klinkt als bye bye              – tot ziens

  995     – jiǔiǔ wǒ, klinkt als jiùjiù wǒ          – help me

Kat-en-muis-spel
Het overgrote deel van de Chinezen gebruikt sociale media voor contact met vrienden, praktische zaken en amusement. Toch wordt er ook politieke informatie uitgewisseld via het internet. Het omzeilen van censuur wordt vaak omschreven als een kat-en-muis-spel: een wedstrijd om de autoriteiten te slim af te zijn. Chinezen maken veelvuldig gebruik van woordgrappen. Ze spelen bijvoorbeeld met karakters van dezelfde klank. Harmoniseren (和谐, héxié) is de Chinese term voor censureren. Als je wilt schrijven dat iets gecensureerd is, gebruik je karakters die klinken als héxié maar die een andere betekenis hebben. Iedereen begrijpt wat bedoeld wordt met: ‘Mijn artikel is gerivierkrabd’ (rivierkrab = 河蟹, héxiè, dus met dezelfde uitspraak, maar met andere karakters dan het 和谐, héxié van harmoniseren).

Een ander mooi voorbeeld van creatief taalgebruik is #metoo, een wereldwijde campagne tegen seksueel overschrijdend gedrag, die ook in China werd aangegrepen om aandacht te vragen voor seksueel geweld tegen vrouwen. De hashtag #metoo werd al snel gecensureerd. Toen ging men #mitu gebruiken, dat hetzelfde klinkt. Het duurde niet lang voordat dat ook verboden werd. Vervolgens werd #metoo veranderd naar het Engels: #ricebunny. Toen dat ook niet meer werkte, stapten mensen over op het gebruik van de karakters voor rijst en konijn (米兔, mǐtù) of zelf de rijstkom en het konijn uit de emojis binnen WeChat. Zo zie je dat er iedere keer een denkstapje wordt gezet en de meeste internetgebruikers kunnen dat heel goed volgen. Chinezen houden van dit soort woordgrapjes en kunnen goed tussen de regels door lezen.

Er worden niet alleen woordgrappen gemaakt, ook beeld­grappen zijn populair. De Chinese president en partijleider Xi Jinping wordt op sociale media vaak afgebeeld als Winnie de Poeh. Een afbeelding van Winnie de Poeh in een speelgoed­autootje was op een dag topscoorder op social media. Het was een milde manier om de draak te steken met de militaire parade die die dag plaatsvond in Beijing. Xi Jinping, wuivend vanuit een rijdende auto de parade afnemend, leek precies op Poeh. Deze afbeelding van Winnie de Poeh in het speelgoedautootje werd de meest gecensureerde afbeelding van het jaar.
 

Vraag bij 3.5
1. Leg uit hoe mensen in China de censuur kunnen omzeilen om over politieke onderwerpen te praten op het internet. Noem twee voorbeelden van manieren waarop het omzeild wordt.