(Wereldwijde) bijdrage van de Nederlandse landbouw

Nederland is wereldwijd bekend als een belangrijk land voor voedselproductie en -export. Dit komt door een lange geschiedenis van innovatie, efficiënt werken en een gunstig klimaat voor de landbouwsector.
De voedselproductie wordt gemeten aan de hand van verschillende onderdelen, waaronder de hoeveelheid geproduceerd voedsel, de economische waarde van de exprot en de productiviteit van de landbouw per hectare.

Een behoorlijk deel van wat in Nederland wordt geproduceerd, gaat de grens over. Dit is geen verrassing, omdat Nederland relatief klein is in omvang, maar een goed ontwikkelde agrarische sector heeft. Het land exporteert niet alleen landbouwproducten zoals groenten, fruit, zuivelproducten en vlees, maar ook  producten zoals bloemen en planten. Deze export vindt plaats naar verschillende bestemmingen over de hele wereld, waaronder buurlanden in Europa, maar ook verder weg gelegen landen in Azië, Afrika en Amerika.

Naast de hoeveelheid voedsel die het exporteert, heeft Nederland ook veel kennis over de verwerking en handel van agrarische producten. Deze kennis wordt wereldwijd gedeeld. Nederland is ook de plek waar veel bedrijven te vinden zijn waarin voedsel verwerkt wordt en voedsel opgeslagen wordt. Ook zijn er veel logistieke bedrijven die zorgen voor het (internationale) transport van voedsel. Deze bedrijven spelen een belangrijke rol in de voedselketen.

 

Opdracht:

Hieronder vind je een aantal vragen over hoe de landbouwsector in Nederland zich heeft ontwikkeld in de afgelopen jaren. Daaronder vind je grafieken die je kunt gebruiken om de vragen te beantwoorden. Denk ook aan de informatie die je hebt gelezen over de geschiedenis van Nederlandse landbouw. Vertel wat je weet, en scheid feiten van meningen.

Je docent geeft aan om welke vragen het voor jou gaat.

 

1. Wat zijn de belangrijkste trends in de ontwikkeling van grondgebruik voor de landbouw (cultuurgrond) in Nederland in de afgelopen vijftig jaar?

2. Hoe hebben deze trends in het grondgebruik de landbouwsector beïnvloed? Kun je cijfers vinden over de huidige stand van zaken?

3. Wat is de trend in het aantal landbouwbedrijven in Nederland? Hoe verhoudt dit zich tot veranderingen in de beschikbare grond en het arbeidsvolume (hoeveelheid arbeid)?

4. Hoe is de omvang van de verschillende veestapels in Nederland veranderd?
Welke factoren hebben hiertoe geleid? Noem bij minimaal 3 jaartallen een reden waarom er verandering optrad.

5. Welke gevolgen hebben de veranderingen in de omvang van de veestapels gehad voor de mestproductie en fosfaatuitscheiding in de landbouw? Hoe ziet de huidige mestproductie en fosfaatuitscheiding in de landbouw eruit? 

6. Hoe zijn de opbrengsten van belangrijke akkerbouwgewassen, zoals tarwe, aardappelen en suikerbieten, ontwikkeld sinds 1950? Noem een aantal redenen voor de verandering in opbrengsten van de gewassen.

7. Hoe is het inkomen van land- en tuinbouwers in Nederland verschoven van 1950 tot 2023? Zijn er opvallende verschillen tussen de jaren of decennia? Hoe verschilt dit inkomen van het gemiddelde inkomen in Nederland per arbeidsjaar?

8. Wat zijn de belangrijkste factoren die de inkomens van land- en tuinbouwers in Nederland beïnvloeden?

9. Beschrijf de ontwikkeling van de langlopende schulden in de Nederlandse land- en tuinbouwsector en in een deelsector naar keuze. Hoe verklaar je deze ontwikkeling? Welke maatregelen worden genomen om deze schulden te beheren?

10. Hoe zit de agrarische handelsbalans (het verschil tussen export en import) van Nederland eruit ten opzichte van 3 door jou gekozen andere landen? Geef een aantal voorbeelden van producten welke Nederland doorvoert; eerst importeert, eventueel verwerkt en dan weer exporteert.

11. Naar welke 3 landen exporteert Nederland de meeste van haar landbouwproducten en welke andere producten of productcategoriën worden daarnaast veel door Nederland geëxporteerd?

12. Hoe heeft het aandeel van de landbouwsector in de totale Nederlandse export zich ontwikkeld in de afgelopen zeventig jaar? Zijn er bepaalde decennia waarin dit aandeel aanzienlijk is veranderd? Wat kan daar een verklaring voor zijn?

13. Noem enkele mogelijke toekomstige ontwikkelingen en uitdagingen voor de Nederlandse landbouwsector, op basis van de beschikbare cijfers en trends in de sector.

14. Welke vraag of vragen roepen de cijfers en ontwikkelingen bij jou persoonlijk op? Noteer je vraag of vragen en bespreek de (mogelijke) antwoorden met 2 klasgenoten.

Figuur 1.Agrarisch oppervlakte naar grondgebruik

Bron: https://www.clo.nl/indicatoren/nl211913-land-en-tuinbouw-ruimtelijke-spreiding-grondgebruik-en-aantal-bedrijven-1980-2023 

 

Figuur 2: Bodemgebruik in Nederland 1900 tot 2013
Bron: https://www.clo.nl/indicatoren/nl100107-bodemgebruik-1900-2008 

Figuur 3. Ontwikkeling veestapel op landbouwbedrijven - 1950 - 2015.
Bron:
https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2017/05/nederlandse-landbouwproductie-1950-2015

Figuur 4. Ontwikkeling veestapel op landbouwbedrijven - uitgebreid 1980 - 2015.
Bron:
https://www.clo.nl/indicatoren/nl212413-ontwikkeling-veestapel-op-landbouwbedrijven-1980-2023  

 

Figuur 5: Ontwikkeling mestproductie en fosfaatuitscheiding 1950-2016
Bron:
https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2017/05/nederlandse-landbouwproductie-1950-2015

Figuur 6: Productie dierlijke mest vanaf 1986 - 2023

Bron: https://www.clo.nl/indicatoren/nl010430-mestproductie-door-de-veestapel-1986-2023 

 

Figuur 7: Ontwikkeling opbrengst akkerbouwgewassen 1951-2015
Bron: https://www.cbs.nl/-/media/_pdf/2016/43/oogstraming-akkerbouw.pdf

Figuur 8: Ontwikkeling opbrengst glasgroenten 1951-2015
Bron:
https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2017/05/nederlandse-landbouwproductie-1950-2015

 

Figuur 9: Ontwikkelingen in Land- en Tuinbouw m.b.t. productievolume en arbeidsvolume.
Bron: Wageningen Economic Research & CBS, 2018: Actuele ontwikkeling resultaten en inkomens in land- en tuinbouw 2018.

Figuur 10. Ontwikkelingen inkomens in land- en tuinbouw 1995 - 2016
Bron:
https://floranews.com/nieuws/10596/Inkomen_land-_en_tuinbouw_stijgt_met_bijna_8.html

 

Figuur 11. Langlopende schulden in land- en tuinbouw 2001-2022
Bron:
https://agrimatie.nl/PublicatiePage.aspx?subpubID=2525&themaID=2265&sectorID=3534

 

 

Figuur 12. Langlopende schulden melkveebedrijven 2001-2022
Bron:
https://agrimatie.nl/publicatiePage.aspx?subpubID=2525&sectorID=2245&themaID=2265&indicatorID=2009

NB: Klik op de link bij de bron voor een specificatie naar andere sectoren.

 

Figuur 13. Ontwikkeling landbouwexport, aandeel landbouw in totale exportwaarde 2000-2016

Bron: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2017/03/export-landbouw-stijgt-met-ruim-4-procent

 

Figuur 14: Meest geëxporteerde landbouwgoederen in 2024

Bron: https://www.nu.nl/economie/6342579/chocola-en-eieren-landbouwexport-levert-nederland-47-miljard-euro-op.html?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F  

 

Figuur 15. Cijfers Nederlandse agrarische export, import en het verschil tussen die twee, de balans.
Bron: https://edepot.wur.nl/684406  

 

Figuur 16. Top tien bestemmingen Nederlandse landbouwexport
Bron: https://edepot.wur.nl/684406 

  


Figuur 17. Bedrijfstakken met de meeste toegevoegde waarde door de export
Bron: https://longreads.cbs.nl/nederland-handelsland-2023/nederlandse-verdiensten-aan-de-export/