(Wereldwijde) bijdrage van de Nederlandse landbouw

Nederland is wereldwijd bekend als een belangrijk land voor voedselproductie en -export. Dit komt door een lange geschiedenis van innovatie, efficiënt werken en een gunstig klimaat voor de landbouwsector.
De voedselproductie wordt gemeten aan de hand van verschillende onderdelen, waaronder de hoeveelheid geproduceerd voedsel, de economische waarde van de exprot en de productiviteit van de landbouw per hectare.

Een behoorlijk deel van wat in Nederland wordt geproduceerd, gaat de grens over. Dit is geen verrassing, omdat Nederland relatief klein is in omvang, maar een goed ontwikkelde agrarische sector heeft. Het land exporteert niet alleen landbouwproducten zoals groenten, fruit, zuivelproducten en vlees, maar ook  producten zoals bloemen en planten. Deze export vindt plaats naar verschillende bestemmingen over de hele wereld, waaronder buurlanden in Europa, maar ook verder weg gelegen landen in Azië, Afrika en Amerika.

Naast de hoeveelheid voedsel die het exporteert, heeft Nederland ook veel kennis over de verwerking en handel van agrarische producten. Deze kennis wordt wereldwijd gedeeld. Nederland is ook de plek waar veel bedrijven te vinden zijn waarin voedsel verwerkt wordt en voedsel opgeslagen wordt. Ook zijn er veel logistieke bedrijven die zorgen voor het (internationale) transport van voedsel. Deze bedrijven spelen een belangrijke rol in de voedselketen.

 

Opdracht:

Hieronder vind je een aantal vragen over hoe de landbouwsector in Nederland zich heeft ontwikkeld in de afgelopen jaren. Daaronder vind je grafieken die je kunt gebruiken om de vragen te beantwoorden. Denk ook aan de informatie die je hebt gelezen over de geschiedenis van Nederlandse landbouw. Vertel wat je weet, en scheid feiten van meningen.

Je docent geeft aan om welke vragen het voor jou gaat.

  1. Hoe zit de agrarische handelsbalans (het verschil tussen export en import) van Nederland eruit ten opzichte van 3 door jou gekozen andere landen? Geef een aantal voorbeelden van producten welke Nederland doorvoert; eerst importeert, eventueel verwerkt en dan weer exporteert.

  2. Naar welke 3 landen exporteert Nederland de meeste van haar landbouwproducten en welke andere producten of productcategoriën worden daarnaast veel door Nederland geëxporteerd?

  3. Wat zijn de belangrijkste trends in de ontwikkeling van grondgebruik voor de landbouw (cultuurgrond) in Nederland in de afgelopen vijftig jaar, en hoe hebben deze trends de landbouwsector beïnvloed?

  4. Hoe is de omvang van de verschillende veestapels in Nederland veranderd?
    Welke factoren hebben hiertoe geleid?

  5. Welke gevolgen hebben de veranderingen in de omvang van de veestapels gehad voor de mestproductie en fosfaatuitscheiding in de landbouw?

  6. Hoe zijn de opbrengsten van belangrijke akkerbouwgewassen, zoals tarwe, aardappelen en suikerbieten, ontwikkeld sinds 1950? Zijn er specifieke decennia waarin de opbrengsten aanzienlijk zijn gestegen of gedaald? Hoe verklaar je de verschillen?

  7. Welke verbanden zijn er tussen het aantal landbouwbedrijven, de beschikbare grond, en het arbeidsvolume (hoeveelheid arbeid) in de Nederlandse landbouwsector? Zijn er trends die hierbij opvallen?

  8. Wat zijn de belangrijkste factoren die de inkomens van land- en tuinbouwers in Nederland beïnvloeden, en hoe verschilt dit inkomen tussen verschillende sectoren binnen de landbouw?

  9. Wat zijn de belangrijkste oorzaken van langlopende schulden in de Nederlandse land- en tuinbouwsector, en welke maatregelen worden genomen om deze schulden te beheren?
    Kijk óf naar de land- en tuinbouwsector in het algemeen óf naar een van de sectoren daarbinnen waarin jij geïnteresseerd bent.

  10. Wat is de trend in het aantal landbouwbedrijven in Nederland? Hoe verhoudt dit zich tot veranderingen in de beschikbare grond en het arbeidsvolume?

  11. Hoe is het inkomen van land- en tuinbouwers in Nederland verschoven van 1950 tot 2023? Zijn er opvallende verschillen tussen de jaren of decennia? Hoe verschilt dit inkomen van het gemiddelde inkomen in Nederland per arbeidsjaar?

  12. Hoe heeft het aandeel van de landbouwsector in de totale Nederlandse export zich ontwikkeld in de afgelopen zeventig jaar? Zijn er bepaalde decennia waarin dit aandeel aanzienlijk is veranderd? Wat kan daar een verklaring voor zijn?

  13. Noem enkele mogelijke toekomstige ontwikkelingen en uitdagingen voor de Nederlandse landbouwsector, op basis van de beschikbare cijfers en trends in de sector.

  14. Welke vraag of vragen roepen de cijfers en ontwikkelingen bij jou persoonlijk op? Noteer je vraag of vragen en bespreek de (mogelijke) antwoorden met 2 klasgenoten.

grafiek Comtrade

Figuur 1. Cijfers wereldwijde agrarische export, import en het verschil tussen die twee, de balans.
Bron:
https://www.foodlog.nl/artikel/nederland-wel-2e-landbouwexporteur-ter-wereld/

Figuur 2. Export landbouwgoederen Nederland
Bron:
https://nos.nl/artikel/2318946-exportrecord-voor-nederlandse-landbouw-vooral-veel-bloemen-en-vlees


Figuur 3. Verdiensten aan de export van Nederlandse makelij.
Bron:
https://www.agroberichtenbuitenland.nl/actueel/nieuws/2019/11/06/export

Aantal land- en tuinbouwbedrijven naar oppervlakte cultuurgrond, 2000-2019

Figuur 4.Aantal land- en tuinbouwbedrijven naar oppervlakte cultuurgrond
Bron: https://www.clo.nl/indicatoren/nl212210-bedrijfsgrootte-en-economische-omvang-landbouwbedrijven-

Figuur 5. Ontwikkeling veestapel op landbouwbedrijven - 1950 - 2015.
Bron:
https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2017/05/nederlandse-landbouwproductie-1950-2015

 

Figuur 6. Ontwikkeling veestapel op landbouwbedrijven - uitgebreid 1980 - 2015.
Bron:
https://www.clo.nl/indicatoren/nl2124-ontwikkeling-veestapel-op-landbouwbedrijven-

Figuur 7: Ontwikkeling mestprductie en fosfaatuitscheiding 1950-2016
Bron:
https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2017/05/nederlandse-landbouwproductie-1950-2015

Figuur 8: Ontwikkeling opbrengst akkerbouwgewassen 1951-2015
Bron: https://www.cbs.nl/-/media/_pdf/2016/43/oogstraming-akkerbouw.pdf

Figuur 9: Ontwikkeling opbrengst glasgroenten 1951-2015
Bron:
https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2017/05/nederlandse-landbouwproductie-1950-2015

 

 

Figuur 10. Ontwikkelingen in Land- en Tuinbouw m.b.t. productievolume en arbeidsvolume.
Bron: Wageningen Economic Research & CBS, 2018: Actuele ontwikkeling resultaten en inkomens in land- en tuinbouw 2018.

Figuur 11. Ontwikkelingen inkomens in land- en tuinbouw 1995 - 2016
Bron:
https://floranews.com/nieuws/10596/Inkomen_land-_en_tuinbouw_stijgt_met_bijna_8.html

Figuur 12. Langlopende schulden in land- en tuinbouw 2001-2014
Bron:
https://agrimatie.nl/PublicatiePage.aspx?subpubID=2525&themaID=2265&sectorID=3534

 

Figuur 13. Langlopende schulden melkveebedrijven 2001-2021
Bron:
https://agrimatie.nl/publicatiePage.aspx?subpubID=2525&sectorID=2245&themaID=2265&indicatorID=2009

Figuur 14. Ontwikkeling landbouwexport, aandeel landbouw in totale exportwaarde 2000-2016

Bron: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2017/03/export-landbouw-stijgt-met-ruim-4-procent