Gebeurt jou wel eens zoiets? De burger stelt van die aparte vragen… De krant kijkt alleen maar naar gedoe… Waarom snappen ze mij nu niet? …
Vaak denken we dat wat we waarnemen de absolute waarheid is, want onze ogen berdiegen ons toch niet? Maar we vergeten dat onze perceptie niet altijd overeenkomt met de werkelijkheid.
Onze waarneming van de wereld wordt gevormd door onze achtergrond, kennis, persoonlijke waarden en prioriteiten.
Zogenoemde individuele frames of paradigma's bepalen hoe we de wereld om ons heen zien en begrijpen, en ze spelen een cruciale rol in onze communicatie en begripsvorming.
Onderstaande foto laat dit duidelijk zien, zowel het kind als de poes kijkt op zijn eigen manier naar de vis in de vissenkom.
Bron: Edwards, 2016
Mensen zoeken vaak naar informatie en argumenten die hun bestaande frames versterken, en reageren op woorden en beelden die passen bij hun eigen frames. Iemand met hetzelfde frame wordt vaak meer of eerder vertrouwd dan een ander. Frames kunnen leiden tot misverstanden en het onvermogen om elkaar goed te begrijpen.
Onderstaand plaatje laat dit op een grappige manier zien. De neushoorn schildert steeds een 'berg' in het midden van zijn schilderij omdat hij zo naar de werkelijkheid kijkt. Een ander ziet deze 'berg' niet en vind het lastig om de neushoorn te begrijpen.
Bron: Krauss, 2016
Verschillende frames kunnen expliciet (bewust) of impliciet (onbewust) zijn en variëren sterk. We bespreken hieronder enkele veel voorkomende paradigma's die in gesprekken over landbouw een rol kunnen spelen.
Productiegericht frame
Vanuit een productiegericht frame of paradigma ligt de focus ligt op het maximaliseren van de opbrengst en efficiëntie van landbouwpraktijken om zo de voedselproductie te vergroten. Dit paradigma benadrukt de schaalvergroting, technologische vooruitgang en het gebruik van chemische inputs om een grotere oogst te realiseren. Dit paradigma omvat ook het gebruik van genetisch gemodificeerde zaden, kunstmeststoffen en bestrijdingsmiddelen om ongedierte en ziekten onder controle te houden. Het resultaat is een indrukwekkende stijging in productie, die de agrarische productiviteit heeft verhoogd.
Bron: Oosterbroek, 2019, https://www.duic.nl/algemeen/tientallen-boeren-protesteren-bij-provinciehuis-in-utrecht-geen-boeren-is-geen-eten/
Een van de belangrijkste bedreigingen voor dit productiegerichte paradigma is de volatiliteit van de landbouwmarkt: het beleid dat gericht is op het maximaliseren van de productie kan leiden tot schommelingen in de prijzen van landbouwproducten, wat de financiële stabiliteit van boeren in gevaar kan brengen. Bovendien is de EU in toenemende mate afhankelijk van de import van landbouwproducten, wat de voedselzekerheid kan ondermijnen, vooral als de toegang tot deze importproducten in gevaar komt.
Om deze uitdagingen aan te pakken, zijn er vanuit het productiegerichte paradigma enkele oplossingen overwogen. Inkomensondersteuning voor boeren kan helpen om financiële stabiliteit te bieden, zelfs in tijden van prijsschommelingen. Daarnaast kan het creëren van een gelijk speelveld voor importproducten, waarbij importeurs moeten voldoen aan dezelfde kwaliteits- en veiligheidsnormen als binnenlandse producenten, de concurrentie eerlijker maken en de afhankelijkheid van import verminderen.
Aarde-milieu-ecologie-frame
Het aarde-milieu-ecologie paradigma legt de nadruk op de effecten van intensieve landbouw op het milieu en de omgeving, met een focus op de lange termijn. In dit frame worden enkele centrale problemen geïdentificeerd, waaronder klimaatverandering en de afname van milieu- en natuurkwaliteit, zoals bodemgezondheid, biodiversiteit en luchtkwaliteit.
Om deze problemen aan te pakken, wordt voorgesteld om de economie en maatschappij te vergroenen. Dit houdt in dat er meer nadruk wordt gelegd op duurzaamheid, milieubescherming en het verminderen van de ecologische voetafdruk. Bovendien wordt voorgesteld om striktere voorwaarden te stellen aan EU-productieondersteuning, zoals subsidies, om ervoor te zorgen dat landbouwpraktijken in overeenstemming zijn met milieudoelstellingen.
Een andere voorgestelde oplossing vanuit het aarde-milieu-ecologie-paradigma is de bevordering van een dieet dat meer gebaseerd is op plantaardig voedsel. Dit kan helpen om de druk op natuurlijke hulpbronnen te verminderen en de uitstoot van broeikasgassen te beperken, aangezien plantaardige voeding vaak een lagere ecologische impact heeft dan dierlijke producten.
Het aarde-milieu-ecologie-paradigma benadrukt dus het belang van het ontwikkelen van een meer duurzame en evenwichtige benadering van landbouw, waarin niet alleen productie, maar ook natuurbehoud en sociale rechtvaardigheid centraal staan.
Bron: Natuurmonumenten, z.d., https://www.natuurmonumenten.nl/landbouw/wat-natuurinclusief-boeren
Ontwikkelingsframe ->
Het ontwikkelingsgerichte paradigma legt de nadruk op de impact van het EU-landbouwbeleid op voedselveiligheid in ontwikkelingslanden en stelt de kwestie van Europese voedselzekerheid in contrast met wereldwijde voedselzekerheid.
Een van de centrale punten van zorg binnen dit paradigma is de inkomensondersteuning voor Europese boeren. Hoewel inkomensondersteuning kan bijdragen aan de welvaart van boeren in de EU, kan dit tegelijkertijd leiden tot ongelijke concurrentievoorwaarden voor boeren in ontwikkelingslanden, die vaak niet kunnen concurreren met gesubsidieerde Europese landbouwproducten. Dit kan de economieën en voedselzekerheid van deze landen schaden.
Een ander probleem is de impact van de import van Europese landbouwproducten op de maatschappij en het milieu in herkomstlanden. Soms worden landen gedwongen om hun eigen voedselproductie op te geven ten gunste van goedkope importen, wat hun zelfvoorziening en landbouwsector aantast.
Om deze problemen aan te pakken, worden enkele oplossingen voorgesteld binnen het ontwikkelingsgerichte paradigma. Dit omvat het afschaffen van handelsbelemmerende maatregelen, zodat ontwikkelingslanden gelijke toegang tot Europese markten krijgen en hun eigen economieën kunnen beschermen. Daarnaast is er de oproep om het Europese beleid beter af te stemmen op de behoeften en belangen van ontwikkelingslanden, zodat zij hun voedselzekerheid kunnen waarborgen zonder afhankelijk te zijn van buitenlandse import.
Dit paradigma benadrukt de noodzaak van een meer rechtvaardige en duurzame benadering van landbouwbeleid, waarbij rekening wordt gehouden met de gevolgen voor ontwikkelingslanden en gestreefd wordt naar wereldwijde voedselzekerheid.
Bron: ISEAL, 2022, https://www.isealalliance.org/community-members/fair-trade-international
Vrije-handel-frame
Het vrije-handel paradigma draait om het idee van wereldwijde vrije handel, waarbij landen hun markten openstellen voor de import en export van goederen en diensten zonder belemmeringen in de vorm van handelsbeperkingen, zoals tarieven en importquota. Dit paradigma bevordert de overtuiging dat vrijhandel economische groei en welvaart kan stimuleren door het vergroten van markttoegang en het bevorderen van concurrentie.
Binnen dit paradigma wordt benadrukt dat door vrijhandel landen kunnen profiteren van specialisatie en comparatieve voordelen, wat kan leiden tot efficiëntere productieprocessen en een breder scala aan beschikbare goederen en diensten. Dit kan uiteindelijk leiden tot hogere levensstandaarden en economische groei.
Regionaal frame
Landbouwpraktijken en landbouwuitdagingen kunnen sterk kunnen variëren van de ene regio naar de andere. Dit paradigma streeft ernaar om landbouwbenaderingen te ontwikkelen die zijn afgestemd op de specifieke ecologische, culturele en economische kenmerken van elke regio.
Agrariërs in elke regio worden aangemoedigd om methoden te gebruiken die het meest geschikt zijn voor hun specifieke omstandigheden, terwijl ze tegelijkertijd duurzaamheid en milieubewustzijn behouden en lokale gemeenschappen versterken.
Voedselsoevereiniteitsframe
In dit paradigma wordt gepleit voor het recht van landen en gemeenschappen om hun eigen voedselproductie, distributie en consumptie te beheren op een manier die hun eigen behoeften en waarden weerspiegelt, in plaats van afhankelijk te zijn van externe actoren of marktkrachten.
Het paradigma benadrukt de wenselijkheid van lokaal en kleinschalig geproduceerd voedsel en het belang van gemeenschappelijke controle over natuurlijke hulpbronnen, zoals land en water. Voedselsoevereiniteit staat haaks op grootschalige industriële landbouw en monocultuur, en promoot in plaats daarvan diversificatie en ecologisch duurzame landbouwpraktijken.
Het voedselsoevereiniteitsparadigma benadrukt ook het belang van sociale rechtvaardigheid, inclusief eerlijke toegang tot land en middelen voor boeren, en respecteert de rechten van inheemse volkeren en lokale gemeenschappen.
Bewust zijn van frames
Het begrijpen van deze frames is van groot belang, omdat ze de manier waarop mensen problemen waarnemen, oplossingen zien en communiceren, sterk beïnvloeden. Bewustzijn van deze frames kan helpen bij het opbouwen van een effectieve communicatie en begrip tussen mensen met verschillende perspectieven. Het draait niet altijd om wie gelijk heeft, maar om het voorkomen van misverstanden en het bevorderen van constructieve dialogen tussen verschillende frameperspectieven.