Isotopenonderzoek

Naast het bekijken van het bot (vorm en grootte) om vast te stellen of het afkomstig is van een oerrund of van een gedomesticeerde koe kunnen we ook verschillende chemische onderzoeken doen.
Onderzoek naar de aanwezigheid van chemische elementen in skeletresten geeft inzicht in vragen rond mobiliteit en voedsel. Dit kunnen we doen door onderzoek naar isotopen. In dit project kijken we naar de isotopensystemen van koolstof en stikstof.

 © Nathalie Brusgaard

Isotopen meten

Isotopen zijn afwijkende vormen van scheikundige elementen. In dit project bekijken we de elementen stikstof en koolstof. Deze elementen komen in onze lichamen en in de lichamen van dieren terecht door het opnemen van voedsel via de voedselketen. Van (pre)historische dieren blijven de botten en tanden het beste bewaard en worden daarom het meest gebruikt voor dit onderzoek. Er wordt een monster uit het bot van bijvoorbeeld een onderkaak van een koe gezaagd. Uit het botmonster wordt collageen via chemische analyse gehaald. Collageen is een eiwit dat voorkomt in onder andere de huid, haar, botten en tanden. Het is een onderdeel van het bindweefsel. In dit door chemische scheidingsmethode verkregen collageen kun je met een IRMS-machine (isotope-ratio mass spectrometer) de isotopen meten.  Dit apparaat meet de verhoudingen tussen bepaalde isotopen.

Isotopen geven inzicht over voedselmenu en mobiliteit

Omdat wij de verhoudingen van de isotopen meten in de botten van dieren kunnen wij iets zeggen over wat ze gegeten hebben en waar ze geleefd hebben.  Daarmee kunnen we iets zeggen of ze een “wild” menu (natuurlijk voedsel) hadden of dat ze bijvoorbeeld zijn bijgevoerd door mensen.  Dit is belangrijk omdat wij niet alleen willen weten of mensen boeren waren of jagers/verzamelaars maar ook willen achterhalen hoe de mensen omgingen met hun vee.  Hielden ze bijvoorbeeld de runderen dichtbij huis op weilanden en lieten ze de varkens vrij in het bos om hun voedsel te zoeken? Voerden ze misschien hun vee bij in de wintermaanden? Allemaal vragen die wij aan de hand van stabiele isotopenonderzoek kunnen vaststellen.

Grazend vee © USDA NRCS Texas

Samengevat

Isotopen geven ons zo een inkijkje in de manier waarop mensen met de dieren omgingen:

Isotopenonderzoek naar de aanwezigheid van chemische elementen in skeletresten geeft inzicht in vragen rond mobiliteit en voedsel. https://youtu.be/LJc63CgWVgo