Wat moeten leerlingen in de bovenbouw bij biologie wel en niet leren? Waar is ruimte voor eigen invulling en wat is echt nodig voor het examen? Kan ik bijv. de evolutietheorie weglaten, of komt dat terug op het examen? Als docent in de bovenbouw ben je hier continu mee bezig. Je probeert je leerlingen zo goed mogelijk voor te bereiden, maar er is altijd tijd te kort. Je bent afhankelijk van wat de leerlingen in de voorafgaande jaren hebben geleerd. Er moet een bewuste keuze in het curriculum worden gemaakt, passend bij jouw leerlingen en visie. Je moet goed weten wat de (examen) doelen zijn en hoe de doorlopende leerlijnen in elkaar zitten.
In de vwo onder- en bouwbouw wordt er op het Groevenbeek lesgegeven uit de MAX-methode ‘Biologie voor jou’. De leerlingen hebben in leerjaar 1 en 2, twee uur per week biologie. In 3 vwo hebben ze geen biologie. Vanaf vierde leerjaar is biologie een keuzevak. De leerlingen hebben dan drie uur per week biologie. Op andere scholen waar ik heb lesgegeven was dit ook zo.
Het kenmerk van biologie in de onderbouw is basale kennis meegeven. Wanneer leerlingen biologie niet kiezen in de bovenbouw dan zijn dit de enige twee jaar biologie die ze hebben gehad. Sommige onderwerpen, zoals voortplanting en seksualiteit, zijn noodzakelijk om te behandelen. Leerlingen die twee jaar biologie gehad hebben, moeten in hun (latere) leven genoeg hebben aan deze kennis. Persoonlijk vind ik dit nogal karig.
De overgang naar de bovenbouw sluit meestal niet zo goed aan. Dit komt voor een deel doordat leerlingen dan één jaar geen biologie hebben gehad. Een oorzaak daarvan zou bij het feit kunnen liggen dat in de bovenbouw biologie abstracter wordt en er veel meer inzicht wordt gevraagd. In de onderbouw ging het over onderwerpen zoals planten en het menselijk lichaam. Dit is vrij concreet en gemakkelijker om er iets bij voor te stellen. Ook is de opgedane kennis uit de onderbouw weggezakt. Om deze overgang wat soepel te laten verlopen starten we in vwo 4 met wat algemene biologische kennis en vaardigheden (microscopie).
Mijn visie voor het biologie-onderwijs is om zo veel mogelijk leerlingen te inspireren en te motiveren voor de biologie in de breedste zin van het woord. Want als je de wereld om je heen beter begrijp, ben je ook in staat om de noodzakelijke verbeteringen erin aan te brengen. Biologie is de toekomst!