Korte intro ervaring zelf
Sinds 2016 heb ik ervaring in het onderwijs als 2e graad biologie docent in het middelbaar onderwijs in de onderbouw en in 2017 heb ik daarvoor mijn bevoegdheid gehaald. Daarmee mag ik mij nog scharen onder de beginnende docenten. In mijn zes jaren onderwijservaring heb ik geleerd om snel aansluiting te vinden. Dit is nodig geweest, doordat ik op verscheidene scholen heb gewerkt vanwege zwangerschapsverlof- en ziektevervanging In mijn manier van biologie onderwijs heb ik daardoor een solide basis van lessen opgebouwd die gegrond zijn in de veelgebruikte lesmethodes: ‘Biologie voor jou’ of ‘Nectar’.
Eigen ontwikkelpunten in de biologie
Vanwege snelle schoolwisselingen heb ik verschillende competenties mij niet eigen kunnen maken en kunnen focussen op eigen gekozen ontwikkelpunten. Nu ik een vast contract heb mogen accepteren en langer dan één jaar op een school zit kan dit gelukkig wel.
Verantwoording ontwikkelpunt
Er zijn te weinig studenten met een bachelor of master van HBO en WO in de leeftijd van 20 – 29 jaar voor bètaopleidingen in vergelijking met andere landen. Daarnaast blijkt dat het grootste potentieel verloren gaat in het vo waarbij de aanbeveling is om leerlingen te laten kennismaken met beoefenaars van een bèta/techniek baan en te informeren over de kansen en mogelijkheden in het gebied. Zelf verwacht ik dat dit advies ook zou kunnen helpen om het potentieel te verhogen voor opleidingen in de zorg waar we ook een groot tekort aan hebben en een nog groter tekort verwachten. Ik vind het belangrijk om meer leerlingen te sturen op een bèta en zorgstudie in de bovenbouw als ze er interesse in hebben door de vakinhoud te laten aansluiten bij de vervolgopleidingen, inclusief masters en vervolgopleidingen.
Een ontwikkelpunt voor dit jaar is om practicumleerlijnen op te stellen, practica vorm te geven en dit uit te voeren. Het vormgeven ervan is vorig schooljaar begonnen en dit schooljaar voer ik het uit in 3tl, 4tl en 4 havo. Een ander ontwikkelpunt is het kunnen koppelen van de biologie en de lesinhoud van de leerlingen aan de opleidingen die ze ervoor kunnen volgen en welke opleidingen erbij passen.
Biologie is een talig bètavak
De biologie valt onder de bètavakken en wordt daarmee in de categorie van de exacte vakken geplaatst omdat het gaat over de natuurwetenschappen. Maar in vergelijking met de andere natuurwetenschappelijke vakken, zoals wiskunde, natuurkunde en scheikunde, bevat biologie minder berekeningen en experimenten en juist veel begrippen. Tenminste, dat zie ik als ik kijk naar het biologieboek met de opdrachten en dit vergelijk met de andere bètavakken. Een leerling zegt dan ook wel eens, als het wel een berekening moet maken
“Huh, een rekenopdracht? Ik zit toch niet bij wiskunde of natuurkunde?”.
Hierbij kan ik ook mijn eerder genoemde ontwikkelingspunt om meer practica te willen geven aanhalen om te onderstrepen dat practica, met een natuurwetenschappelijke basis belangrijk is, om daarmee de verbinding tussen de twee duidelijk te laten zien. Hierbij wil ik duidelijk aangeven dat ik practica niet uitvoer omdat ik denk dat leerlingen er zomaar meer van opsteken dan een theorieles, zoals blijkt uit verschillende onderzoeken (Sande, 2020). Wel zou ik mij willen verdiepen in een standaard practicum en door middel van literatuuronderzoek erachter komen wat er nodig is om een practicum wel meerwaarde te geven in het leren van een biologieonderdeel. Een eerste begin voor de komende jaren is om bij te blijven in de nieuwste aanbevelingen rondom het doen van practica en er een paar van uit te voeren met het boek ‘Doen we practicum?’ (Domis & Foeken, 2016).
(Inter)maatschappelijke, religieuze en ethische kwesties
Het vak biologie is veelzijdig op het gebied van maatschappelijke, religieuze en ethische kwesties en het vraagt weinig denkstappen om het zichtbaar te maken. Daardoor ligt het voor de hand om samen te werken met een vak als Aardrijkskunde, Maatschappijleer en Filosofie. Dit kan met onderwerpen als bijvoorbeeld voedselvoorziening: Is ons eten op een eerlijke manier gemaakt voor mens, dier en planeet? Waarom horen we steeds meer over vleesvervangers en over de grootste uitbraak van vogelgriep ooit? Eten en biologie-onderwijs gaat goed samen in verschillende praktijkopdrachten of leeractiviteiten volgen het boek ’Beter weten over eten’ (Aalsvoort, Coebergh/Braak, Hoos-Domis, & Lever-Vries, 2020).
Onze gezondheid: Wat is corona en hoe kan het zo ontstaan zijn in onze wereld? Waarom worden we als samenleving minder gezond betreft bewegen, eten en slapen? Al deze voorbeelden zijn actueel en raakt elk mens. Ik hoop daarom ook in de bovenbouw meer ervaring op te doen en momenten vrij te kunnen maken om hier aandacht aan te geven waarbij ik effectief les vormen gebruik die waarde vormend zijn voor leerlingen. Dit hoop ik te bereiken door de leerlingen bewust te maken van verschillende soorten waardes, verschillende perspectieven te belichten in combinatie met het vak biologie (Kelchtermans & Simons, 2007).
Naast bovenstaande onderwerpen wil ik apart aandacht besteden aan klimaatverandering, milieuproblematiek en de achteruitgang van de biodiversiteit. Ik wil dat het bètaonderwijs en dan met name de biologie op mijn school gevormd wordt naar waarden die lijken op de ‘Sustainable Development Goals’. Daarmee hoop ik dat de komende generatie een onderdeel gaat worden van de oplossing om deze doelen te halen. (SDG Nederland, 2022). Een manier om hier een begin mee te maken is door mijn lessen om te willen vormen naar bèta-onderwijs voor duurzame ontwikkeling (Kamp, et al., 2022).
Buitenonderwijs
Met enig regelmaat vraagt een leerling: “Meneer, wanneer gaan we naar buiten?” Vergeleken met andere vakken heb je met biologie een paar prachtige onderdelen of hoofdstukken die goed, of zelfs beter tot hun recht komen door naar buiten te gaan. Onderwerpen waarmee dat zou kunnen is: gedragsonderzoek, determineren van dieren of planten, milieu proeven uitvoeren bij een sloot etc. Ook hierbij geldt dat ik hiermee nog weinig ervaring heb opgedaan of zelf buitenonderwijs heb mogen ontwikkelen. Mijn wens is om met de biologie ook naar buiten te gaan en de omgeving van de school erbij te betrekken. We hebben bijvoorbeeld alleen al in de buurt in een straal van 1 km, koeien, schapen, een botanische- en eigen moestuin, een sloot en wilde bloemen perken. Voor inspiratie wil ik gebruik maken van ervaringsdeskundigen die al verschillende leeractiviteiten hebben samengebundeld (Kapteijn, Kamp, & Hullu, 2021).
Eindrapport Onderwijs 2032
De van het (biologie)onderwijs wordt mede gestuurd door de overheid die een eindrapport heeft laten samenstellen over hoe ons onderwijs eruit zou moeten zien in 2032. Samengevat zijn er twee punten waarop de vernieuwing van het onderwijs zich lijkt te gaan focussen, namelijk:
Mij lijkt het goed om als docenten te gaan nadenken over hoe we het onderwijs samen anders willen gaan vormgeven naar de behoefte van de maatschappij. Toch weet ik het onderwijsadvies moeilijk op waarde te schatten, wat mij terughoudend maakt. De terughoudendheid komt bij mij voort uit het feit dat het grote gros van de professionals in het onderwijs niet op de hoogte zijn van dit rapport en hier ook niet bij betrokken zijn geweest, terwijl dat juist de bedoeling was. Er is daarom kritiek op het eerste advies en geen draagvlak voor het tweede. Het advies vanuit raadpleging van de docenten luid dat docenten verantwoordelijkheid, ruimte en tijd moeten krijgen voor curriculumvernieuwing als een continu proces. Dan zal het onderwijs zelf zijn vernieuwingen teweeg brengen vanuit onderop, de docenten zelf (Onderwijscoöperatie, 2017). Ik kan mij achter dit advies scharen en zou graag willen werken en nadenken over vernieuwingen waarbij ik zeker het eerste advies zou willen overnemen. Persoonlijk zou ik mij voor nu niet verder willen professionaliseren in het 2e advies. Daarnaast zou ik mijn onderwijsblik niet willen vernauwen op:'Welke kennis en vaardigehden heeft een leerling die nu naar school gaat straks nodig, in 2032, als hij voor het eerst solliciteert?' Maar op de vraag:'Welke kennis en vaardigheden willen we dat onze kinderen hebben in 2032?'(Bregman, 2014).
Digitalisering en verengelsing van het biologie onderwijs
We leven steeds meer in een digitale wereld en ook in het onderwijs zijn er steeds meer manieren om digitale apparaten te gebruiken die software hebben die toegespitst zijn op het (biologie)onderwijs. Op de school waar ik werk, de Passie te Wierden, wordt er nu onderzocht en gepeild wat onze visie gaat zijn op digitalisering in het onderwijs. De aanleiding hiervoor is een nieuw schoolgebouw dat komt in 2024. Mijn idee is dat digitaal onderwijs als middel een aanvulling kan zijn op de huidige manier van biologie onderwijs geven. Hiermee vertegenwoordig ik één van de twee duidelijke stromingen binnen de school waarvan de andere is dat grofweg elke digitalisering geen toegevoegde waarde heeft of zelfs een negatief effect heeft. Graag zou ik mij meer bezig gaan houden met de vraag hoe digitaal onderwijs een toevoeging kan zijn voor mijn biologie lessen in de bovenbouw en een constructieve rol te spelen binnen mijn school.
Deze digitalisering zorgt er ook voor dat Engels steeds meer een taal is dat zich voor leerlingen niet alleen beperkt tot het van Engels. In mijn eigen lessen maak ik gebruik van Engelstalige filmpjes in de 3vwo en 4 havo klas. In de bovenbouw is het Engels van de leerlingen op een hoger niveau en kan ik daarom ook diepgaandere Engelse films laten zien als er geen Nederlands alternatief is. Dit draagt bij een juiste didactiek niet alleen bij aan een beter biologisch begrip, maar ook tussen de verwantschap die er is tussen de biologie en het vak Engels. Dit is in de praktijk te zien als leerlingen naar het HBO of Universiteit gaan waarbij de vakken van biologie vaak bestaat uit Engelse boeken.
Om het biologieonderwijs in andere landen te gaan vergelijken heb ik er voor gekozen om uitmuntendheid in de Biologie als uitgaanspunt te nemen. Hiervoor kies ik omdat ik graag mijn eigen manier van biologie onderwijs wil combineren met ‘best practices’ uit andere landen. De manier waarop ik heb geprobeerd om dit te beoordelen is door te kijken welke landen regelmatig hoog scoren op de Internationale biologie olympiaden. In de afgelopen drie jaar scoren daarbij middelbare scholieren in China en Taiwan het hoogst (IBO, 2019). Aangezien China het best scoort van de twee kies ik ervoor om meer uit te zoeken over het biologie onderwijs in China.
In China ga je vanaf je 13e naar de middelbare school en krijg je vanaf het tweede jaar biologie. Er zijn een paar grote verschillen in de organisatie van lessen op de middelbare school in China in vergelijking met Nederland volgens Nederlandse middelbare scholieren. Bijvoorbeeld is het onderwijs in China veel meer leraar-gestuurd en leerling-gestuurd en geven docenten daar tien uur les in de week bij een fulltime baan, met meer voorbereidingstijd. Dit is een tekenend verschil met de 27 uur les dat een docent op een middelbare in Nederland geeft (Eindexamen bepaalt in China waar je terechtkomt, 2018).
Een cultureel aspect in de Chinese manier van biologie les geven is de inbedding van de geleerde stof in praktische situaties en dat er meer geoefend wordt op de lagere niveau van vragen terwijl ze niet minder vaak hogere niveau vragen behandelen. Deze uitkomst is gekomen door video opnames van lessen van meer dan twintig Chinese docenten te vergelijken met Duitse docenten (Liu & Neuhaus, 2016). Daarnaast voldoen de biologie boeken aan hoge internationale standaarden in de Chinese taal, maar dit zegt meer over de biologie in de hogere school dan middelbare school (Liang & William, 2013).
Aalsvoort, J. v., Coebergh/Braak, M. v., Hoos-Domis, M., & Lever-Vries, C. d. (2020). Beter weten over eten. Utrecht: NVON.
Bregman, R. (2014, november 18). Oproep aan alle leraren: stop met luisteren naar trendwatchers. Opgehaald van de correspondent: https://decorrespondent.nl/2077/oproep-aan-alle-leraren-stop-met-luisteren-naar-trendwatchers/801361289487-133a34df
Domis, M., & Foeken, M. (2016). Doen we practicum?: Thema's uit de biologie - deel 1 en 2. Meppel: Ten Brink Uitgevers.
Eindexamen bepaalt in China waar je terechtkomt. (2018, december 1). Opgehaald van ZinMag: https://www.zinmag.nl/zinmag-editie-08-2018/eindexamen-bepaalt-in-china-waar-je-terechtkomt/
IBO. (2019, december 10). A review of past IBOs. Opgehaald van International Biology Olympiad e.V.: https://www.ibo-info.org/en/contest/past-ibos.html
Kamp, M., Nypels, M., Jong, G. d., Pilot, A., Roozendaal, H., & Vogelezang, M. (2022). Plan bèta: Bèta-onderwijs voor duurzame ontwikkeling. Utrecht: NVON.
Kapteijn, M., Kamp, M., & Hullu, E. d. (2021). Ecologie: leren en onderwijzen. Utrecht: NVON.
Kelchtermans, G., & Simons, M. (2007, februari 1). Op zoek naar pedagogische betekenis van onderwijs. Opgehaald van Pedagogische Studiën: https://dspace.uba.uva.nl/server/api/core/bitstreams/c670e2fc-efdf-4ed2-b45a-9e435c8b9096/content
Langen, A. v., & Meelissen, M. (2019). De lekkende bèta/technische pijpleiding en hoe deze te repareren. Nijmegen/Enschede: University of Twente. Opgehaald van NRO.
Liang, Y., & William, C. W. (2013, augustus 23). Analysis of a Typical Chinese High school Biology textbook using the AAAS textbook Standards. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, pp. 329-336.
Liu, N., & Neuhaus, J. (2016). A cross-cultural comparison of biology lessons Between China and Germany: a video study. Dordrecht: Springer .
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2020, december 7). Internationale Onderwijspositie van Nederland. Opgehaald van ocwincijfers.nl: https://www.ocwincijfers.nl/sectoren/onderwijs-internationaal/internationale-onderwijspositie-van-nederland
Onderwijscoöperatie. (2017, juli 1). Geef leraren de hoodfrol bij curriculumontwikkeling. Opgehaald van aob.nl : https://www.aob.nl/wp-content/uploads/2017/07/52663-Advies-Onderwijsco%C3%B6peratie-Geef-leraren-de-hoofdrol-bij-curriculumontwikkeling.pdf
platformonderwijs2032. (2016). Ons onderwijs2032 Eindadvies. Den Haag: Platvorm Onderwijs2032.
Sande, R. v. (2020, september 1). https://nvon.nl/nvox/theorie-leren-via-practica. Opgehaald van NVON: https://nvon.nl/nvox/theorie-leren-via-practica
SDG Nederland. (2022, mei 18). Verantwoordingsdag: ‘Nederland niet op koers om SDG’s te behalen, mondiale crises maken het nog moeilijker’. Opgehaald van SDGNederland: https://www.sdgnederland.nl/nieuws/verantwoordelijkheidsdag-nederland-niet-op-koers-om-sdgs-te-behalen-mondiale-crises-maken-het-nog-moeilijker%EF%BF%BC/
Visser, d. M., Boot, A., Werner, G., Riel, A. v., & Gijsberts, M. (2021). WWR-Rapport 104: Kiezen voor houdbare zorg. Mensen, middelen en maatschappelijk draagvlak. Den Haag: Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.