8.1 Verhoortechnieken

Opgave 20

Lees de volgende samenvatting van een Onderzoek naar bijzondere verhoormethoden van E. Beenakkers.

 

In Nederland wordt meestal toegepast de standaardverhoormethode. Dit is een tactische verhoorstrategie, die als doel heeft de verdachte in te sluiten met bewijs, zodat hij als hij het delict heeft gepleegd, gaat inzien dat verder ontkennen zinloos is. Deze strategie is bruikbaar voor de grootste groep verdachten, maar niet voor verdachten die totaal niet willen praten.

Een andere methode is de methode van neurolinguïstisch programmeren (NLP). Deze techniek werd ontwikkeld in het kader van de relatie tussen therapeut en cliënt teneinde communicatie tussen personen te vergemakkelijken, maar wordt ook bij het verhoor gebruikt. De verhoorder moet zich volgens deze methode in de manier van verhoren aanpassen aan de verhoorde, aan diens instelling (auditief, visueel, gevoelsmatig) en hem imiteren.

De Zaanse verhoormethode werd ontwikkeld om de communicatieve vaardigheden bij het verhoren van verdachten van ernstige misdrijven te optimaliseren, maar leidde tot het gebruik van ongeoorloofde druk en werd daarom in haar geheel verboden. Zij is gebaseerd op het hiervoor genoemde NLP. De communicatie zou vergroot worden door de verdachte ertoe te brengen zaken te laten herbeleven op een manier die aansluit bij zijn belevingswereld, de manier waarop hij ingesteld is (bijvoorbeeld door een serie foto's op te hangen als de verdachte visueel is ingesteld).

In Engeland is het verhoormodel P.E.A.C.E. ontwikkeld. Het gaat erom dat de verhoorder een klimaat schept waarin degene die verhoord wordt, de waarheid wil vertellen. Belangrijkste vaardigheden voor verhoorders zijn: kunnen luisteren, een open geest hebben, kennis van onderwerp hebben, goed voorbereid zijn, flexibel zijn, en goed kunnen doorvragen.

Ook in Duitsland worden methoden toegepast waarbij geen druk uitgeoefend wordt. In Duitsland wordt de sfeer waarin het verhoor plaatsvindt heel belangrijk gevonden, belangrijker nog dan het tactisch en technisch goed voorbereiden.

In de Verenigde Staten worden verdachten soms onder druk gezet.

Verhoortechnieken waarbij een verdachte onder druk kan worden gezet, zijn:

  1. De murwmaakstrategie, waarbij zeer grondig en gedetailleerd wordt ingegaan op de persoonlijke omstandigheden van de verdachte (zijn leven, loopbaan enzovoorts) en vervolgens pas op de zaak zelf. Via duizend bijkomstigheden uit het privé-leven komt men dan - mogelijk ongemerkt - bij de voorgeschiedenis van de daad en het punt dat de verhoorder interesseert.
  2. Bij de overrompelingsstrategie gaat het erom de verdachte direct te zeggen dat hij of zij de dader is, om hem of haar zo proberen te overrompelen, en tot een bekentenis te brengen.
  3. Bij de zig-zagstrategie wisselen de twee verhoorders de punten van het verhoor volgens een

bepaald plan af om het de verhoorde moeilijk te maken de zin van de vraag te doorzien.

Bij alle verhoortechnieken is overigens een goede voorbereiding en een planmatige uitvoering van belang.