Stap 2. Bewijs

Beeld: Bewijs zoeken (maker: Evalien Lang)Het is goed mogelijk dat de vragen wie, waar en waarom nog geen uitsluitsel geven op de vraag of het bericht gebaseerd is op feit of fictie. Wat doe je dan? Je gaat op zoek naar bewijs!  

Wat is het bewijs?

Lees het bericht goed door en controleer of de beweringen worden ondersteund door bewijs:

Check de bron:

Als iets echt nieuws is, dan zijn er vaak meerdere bronnen beschikbaar die, onafhankelijk van elkaar, het nieuws delen. Dit is te controleren door met een zoekmachine te zoeken op het onderwerp van het bericht. Vaak kun je  zo betere bronnen of zelfs de originele bron vinden.

Bij betrouwbare nieuwsberichten wordt meestal vermeld waar de informatie vandaan komt. Check daarom de informatie waar het bericht op gebaseerd is door te controleren op bronvermeldingen.

Let op! Informatie uit andere bronnen kan ook uit z’n verband getrokken en/of onbetrouwbaar zijn. Controleer deze bronnen dus ook op hun betrouwbaarheid! Soms kun je zelfs een complete factcheck van het bericht vinden, waarbij er is uitgezocht of de beweringen uit een bericht gebaseerd zijn op feiten.


De datum waarop een bericht is gepubliceerd is ook van belang, omdat nepnieuwsberichten vaak verouderde en dus achterhaalde informatie bevatten.

Afbeeldingen, cijfers en citaten:

Bij betrouwbare nieuwsberichten wordt doorgaans duidelijk vermeld waar beeldmateriaal, cijfers en citaten vandaan komen. Bij nepnieuws wordt vaak gebruik gemaakt van beeldmateriaal, cijfers of citaten die ergens anders vandaan komen en in werkelijkheid niets met het bericht te maken hebben.

Veel Nederlandse statistieken kun je opzoeken op de website van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Er zijn verschillende manieren om de herkomst van afbeeldingen te achterhalen. Zo kun je in Chrome met de rechtermuisknop ‘Afbeelding zoeken in Google’ selecteren of de URL/foto bij Google onder ‘Zoeken op afbeelding’ in voeren om de herkomst van een foto te achterhalen.

Een andere handige zoekmachine hiervoor is http://tineye.com. Hiermee kun je zoekresultaten sorteren zodat het oudste resultaat als eerste te zien is. Vervolgens kun je met ‘Compare match’ een gevonden foto met jouw foto vergelijken. Omdat verschillende zoekmachines uiteenlopende resultaten opleveren kun je ook de InVid ad-on in je browser instaleren. Daarmee heb je de optie om met zes zoekmachines tegelijk op een afbeelding te zoeken. 


Heeft het bericht geen publicatiedatum, worden de beweringen uit het bericht nergens anders ondersteund, of zijn de gebruikte afbeeldingen e.a. uit hun context gehaald, dan heb je waarschijnlijk te maken met nepnieuws.