5. Migratie en politiek

Bij het bestuderen van de migratie naar Nederland is het ook belangrijk om de rol van de politiek hierin te bestuderen, want politieke keuzes zijn van grote invloed op migratie.
Zo is de uitspraak: ‘Wir schaffen das’ (vertaald: ‘het lukt ons wel’) van de Duitse bondskanselier Angela Merkel de geschiedenisboeken ingegaan. Tijdens de Europese vluchtelingencrisis in 2015 sprak Merkel deze woorden richting het Duitse volk om aan te geven dat Duitsland grootschalige vluchtelingenopvang kon en ging regelen. De houding van Merkel is een politieke keuze, maar wel één met verstrekkende gevolgen voor de vele vluchtelingen die in deze tijd vanuit Noord-Afrika en het Midden-Oosten naar Nederland kwamen en ook voor de gemeenschappen (dorpen, steden en wijken) waar deze vluchtelingen uiteindelijk terecht kwamen.

In de Duitse parlementsverkiezingen die volgden verloor de partij van Merkel behoorlijk wat zetels en won de rechtse anti-immigratiepartij AFD (Alternative fur Deutschland) flink wat terrein. Een vergelijkbare trend is in heel Europa zichtbaar. Politieke partijen die zich sterk afkeren tegen de migratie naar Europa zijn al jaren in opkomst. In Nederland is er (los van een aantal voorlopers) een serieuze anti-migratie beweging in de politiek gaande met partijen als de PVV van Geert Wilders en Forum voor Democratie van Thierry Baudet. De anti-immigratiepartijen zijn daarbij ook fel tegenstanders van de Europese Unie en een verdere integratie of uitbreiding hiervan. De Europese Unie speelt (soms ongewild) ook een rol in de Nederlandse migratiepolitiek. Met het instellen van het Verdrag van Schengen, waarmee een groot deel van de Europese binnengrenzen opengesteld is, is het ook makkelijker geworden voor migranten om binnen Europa te reizen. Dat betekent dus ook dat vluchtelingen die in de Zuidelijke landen van de EU binnenkomen zich gemakkelijk over de EU kunnen verspreiden. Door deze open grenzen is het dus belangrijk om duidelijke regels en afspraken te maken over de opvang van vluchtelingen. In de EU, waar alle leden het eens moeten zijn met een besluit, is het lastig om afspraken te maken waar iedereen zich in kan vinden. Landen als Hongarije, Polen en Slovenië weigerden groepen migranten op te nemen tijdens de vluchtelingencrisis in 2015, waardoor andere landen weer meer belast werden. Tot op de dag van vandaag is het nog niet gelukt om in de Europese Unie een gezamenlijk migratiebeleid te bepalen.  

Naast politieke keuzes en onderlinge afspraken, bijvoorbeeld in Europa, zijn er ook internationale verdragen door Nederland ondertekend. Een verdrag is een afspraak tussen verschillende landen. Vaak gebeurt dit via een samenwerkingsverband zoals de Europese Unie of de Verenigde Naties (waar bijna alle landen lid van zijn). Wanneer een land zich niet aan een verdrag houdt kunnen zij een boete krijgen of worden sancties opgelegd waardoor het land of bepaalde personen of organisaties in het land worden benadeeld.

We bespreken vier belangrijke verdragen voor de bescherming van migranten:

 

Polarisatie

Zoals je in het vorige hoofdstuk hebt kunnen lezen was Nederland in de geschiedenis een land van verdraagzaamheid. Tolerantie richting mensen uit andere landen of gebieden, andere geloven en andersdenkenden was kenmerkend voor de Nederlandse cultuur.

Sinds het begin van deze eeuw is er met de opkomst van anti-immigratie politicus Pim Fortuyn veel veranderd. In 2002 werd Pim Fortuyn op het Mediapark in Hilversum doodgeschoten door een politiek tegenstander. In 2004 werd de Islam-kritische filmmaker Theo van Gogh op straat in Amsterdam doodgeschoten door de radicaal islamitische Mohammed B. Met deze gebeurtenissen is er een verharding in het maatschappelijke debat gekomen rondom migratie op gang gekomen. Zo zijn er hevige maatschappelijke discussies geweest over Zwarte Piet, het dragen van hoofddoeken bij de politie, de opvang van vluchtelingen en de houding van de islam tegenover homoseksualiteit. Politieke partijen als de PVV van Geert Wilders en de later ook de FvD van Thierry Baudet grijpen dit soort gebeurtenissen en discussiepunten aan om migratie naar Nederland ter discussie te stellen. Door de harde toon aan de ene kant in het debat kiezen andere partijen een tegenovergesteld stevig standpunt en worden politici en burgers gedwongen om een kant te kiezen. Dat er rondom bepaalde maatschappelijke thema’s verharding optreedt en dat groepen daarbij steeds meer tegenover elkaar komen te staan noemen we polarisatie. Het migratiedebat is een voorbeeld van een sterk gepolariseerd debat. Een ander voorbeeld van een gepolariseerd debat is rondom de coronamaatregelen en vaccinatie tegen corona. Om goed te begrijpen wat polarisatie is en hoe het werkt kan je onderstaande video bekijken.