XP Water (M&M) Les Aardrijkskunde Lesduur: 2 uur. (1 les)
Benodigdheden
- Pen / potloden / papier
- Fiets
Doelen
- Aan het einde van de les weet je waar Ruimte voor de rivier voor staat en om welke redenen het belang hiervoor blijft groeien.
- Je kunt een doorsnede maken van een rivier en alle onderdelen op de goede plek bij de rivier benoemen.
___________________________________________________________________________
Ruimte voor de rivieren
Nederland is kwetsbaar voor overstromingen. Niet alleen vanuit zee, maar ook vanuit onze rivieren. Die krijgen vaker veel water te verwerken. Daarom geven we de rivieren meer ruimte om het water veilig af te kunnen voeren. Zo werken we aan de veiligheid van ons rivierengebied.
De rivieren verdelen het water over de laaggelegen gebieden van Nederland en voeren het deels af naar de Noordzee en het IJsselmeer. De IJssel, Waal, Nederrijn en Lek (Rijntakken) worden gevoed met regen- en smeltwater van de Rijn vanuit de Zwitserse Alpen. De Maas is een regenrivier, die via Frankrijk en België ons land binnenstroomt.
Door klimaatverandering zijn er vaker periodes van meer regen- en smeltwater, waardoor de waterstanden in onze rivieren stijgen. Sinds het hoge water in de jaren 90 gaan we hier anders mee om. We geven rivieren weer de ruimte in plaats van uitsluitend dijken te versterken en te verhogen. Deze aanpak is goed zichtbaar in de (afgeronde) programma’s Ruimte voor de Rivier en Maaswerken.
In 1993 en vooral 1995 zorgden grote hoeveelheden regen- en smeltwater voor zeer hoge waterstanden in de Nederlandse rivieren. Op veel plaatsen waren de dijken niet sterk genoeg, waardoor ze mogelijk zouden bezwijken. In 1993 stond ongeveer 8% (18.000 ha) van de provincie Limburg onder water en overstroomden onder andere de onbedijkte dorpen Borgharen en Itteren. Zo’n 12.000 mensen moesten worden geëvacueerd. Ook in 1995 werden deze dorpen zwaar getroffen. In het Gelderse rivierengebied werden uit voorzorg 250.000 mensen en 1 miljoen dieren geëvacueerd.
In de jaren daarna werden de dijken in het rivierengebied versneld versterkt en langs de Maas zijn op bepaalde plekken ook nieuwe dijken aangelegd (Deltaplan Grote Rivieren). Ook moesten de Rijntakken en de Maas grotere hoeveelheden water kunnen afvoeren. Deze aanscherping van het veiligheidsniveau markeerde de nieuwe aanpak van hoogwater in onze rivieren: we geven ze meer ruimte.
Vanwege het extreem hoge water in de jaren 90, werd ‘ruimte voor de rivier’ in 2000 het nieuwe uitgangspunt voor de hoogwaterbeschermingsaanpak in ons rivierengebied. Dit pasten we niet alleen toe in de programma’s Ruimte voor de Rivier en Maaswerken. Ook in huidige en toekomstige plannen is rivierverruiming, naast dijkverbetering, het uitgangspunt. Zo kunnen we meer rivierwater bergen en afvoeren en bewegen we mee met de gevolgen van klimaatverandering.
Met de opening van de hoogwatergeul Reevediep (begin 2019) rondden we het programma Ruimte voor de Rivier officieel af. Sinds 2006 namen Rijk en regio, in nauw overleg met bewoners, op 34 plekken langs de IJssel, Waal, Nederrijn en Lek maatregelen. Zo verbeterden we de veiligheid, ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid voor ongeveer 4 miljoen Nederlanders. De totale kosten van Ruimte voor de Rivier bedroegen € 2,3 miljard.
Elke rivier vraagt om maatwerk. We kennen verschillende manieren om rivieren meer ruimte te geven. Bijvoorbeeld door dijken landinwaarts te verleggen om de rivier breder te maken, maar ook het graven van nevengeulen en verlagen van uiterwaarden vergroot de waterafvoer.
Meer ruimte voor rivieren betekent ook een andere inrichting van het rivierengebied. Het levert niet alleen meer waterveiligheid op, maar ook nieuwe natuur- en recreatiegebieden. En daarmee een aantrekkelijke leefomgeving voor mens en dier. Er moest soms ook een prijs worden betaald. Bij ontpoldering of het verleggen van dijken moesten bijvoorbeeld mensen en bedrijven verhuizen om de rivier ruimte te geven.