We moeten daarbij wel onderscheid maken tussen het gewone of natuurlijke broeikaseffect en het versterkte broeikaseffect. Dat laatste wordt door mensen veroorzaakt en leidt tot snelle klimaatverandering. Het eerste zorgt ervoor dat we op aarde een redelijk aangename gemiddelde temperatuur hebben van ongeveer 12 0C. Bekijk daarom dit korte filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=4pO_8E01lj0
Het natuurlijk broeikaseffect is vooral het gevolg van het feit dat koolzuurgas of kooldioxide (CO2), waterdamp en wolken in de atmosfeer de warmte van de zon die op de aarde straalt vasthouden. (Eigenlijk houden kooldioxide, waterdamp en wolken vooral de straling tegen die de aarde uitstraalt doordat deze warm wordt door de zon.) Anders zou die voor een veel groter deel weer uitstralen naar de ruimte en zou het hier op aarde wel zo'n 30 0C kouder zijn. Ongeveer -20 0C, gemiddeld. Niet echt lekker dus.
Ooit was er veel meer CO2 in de atmosfeer en was het veel heter. Maar toen er bomen, andere planten en algen ontstonden, hebben die veel CO2 opgenomen en vastgelegd in hout. Daarmee werd de atmosfeer langzaam koeler en meer geschikt voor leven. Ook dieren- en mensenleven, want de bomen produceren de zuurstof die voor het het leven van mens en dier nodig is.
Toen die planten doodgingen, is veel van die CO2 onder de grond gekomen. Dat is steenkool, aardgas en aardolie geworden (eigenlijk zijn die laatste twee eerder afkomstig van dode eencellige diertjes). Fossiele brandstoffen noemen we die. Die verbranden we nu weer in hoog tempo en daarmee brengen we weer een heleboel extra CO2 in de atmosfeer.
Het versterkte broeikaseffect
Dat laatste draagt bij aan het versterkte broeikaseffect. Het versterkte broeikaseffect wordt veroorzaakt door alle uitlaatgassen die worden uitgestoten door fabrieken, waaronder de energiecentrales die de elektriciteit voor alle apparaten in onze huizen produceren, auto's en de landbouw, waar al het voedsel voor ons wordt geproduceerd. Het gaat dan vooral om uitstoot van extra kooldioxide (vooral door verbranding van fossiele brandstoffen zoals kolen, aardolie en aardgas, maar dus ook benzine en diesel) en methaan (CH4, zoiets als aardgas, dat bijvoorbeeld door vee wordt uitgestoten, maar ook uit de ontdooiende bodem in het noorden van Rusland, Scandinavië, Canada en Alaska kan komen). Ook ontbossing - om hout te winnen of om grond vrij te maken voor landbouw - draagt bij aan het broeikaseffect. Want elke boom die verdwijnt, zorgt ervoor dat er minder CO2 uit de atmosfeer wordt gehaald.
Door die extra gassen in de atmosfeer wordt het broeikaseffect sterker en wordt meer warmte vastgehouden. Het wordt warmer.
Er zijn wel eerder periodes geweest waarin het veel warmer was doordat er veel meer kooldioxide en methaan in de atmosfeer werd uitgestoten. Door vulkanen bijvoorbeeld. Dat heeft bijgedragen aan het uitsterven van allerlei dieren. En het duurde millennia voordat de aarde weer wat was afgekoeld.
Door het versterkte broeikaseffect gaat het klimaat sterk veranderen. En dat is al gaande. Door de opwarming krijg je meer verdamping. Daardoor wordt het op sommige plekken op aarde veel droger. Op andere plekken wordt het juist natter door meer en zwaardere regenval en overstromingen. Er komen ook zwaardere stormen. En de zeespiegel gaat stijgen. Kijk maar eens naar deze grafieken van de hoeveelheid kooldioxide in de atmosfeer, de temperatuur en het zeeniveau door de jaren heen.
Die zeespiegelstijging komt trouwens tot nu toe niet zozeer door smeltend ijs, maar vooral doordat de oceaan warmer wordt. Want als water warm wordt, zet het immers uit. Het smelten van de Noordpool draagt niet bij aan de zeespiegelstijging, want dat zeeijs drijft al in het water. Maar als het ijs van Groenland en Antarctica (de Zuidpool) gaat smelten - en dat doet het al - gaat de zeespiegel nog veel harder en verder stijgen. Die kan meters hoger worden, al duurt dat wel een tijdje.
Dat heeft natuurlijk enorme gevolgen. Voor mensen bijvoorbeeld, vooral in kustgebieden. Kijk maar eens naar wat 5 m stijging doet met Nederland. Het linker plaate laat zien hoe Nederland er nu uit zou zien als er geen dijken waren (dan zou je dus niet in Nieuw-Vennep kunnen wonen), het rechter laat Nederland zien na 5 m zeespiegelstijging. Bijna geen Nederland meer over dus.
De gevolgen zijn in arme landen nog veel ernstiger, omdat zij zich niet goed kunnen beschermen tegen klimaatveandering. Met dijken bijvoorbeeld. En dat terwijl klimaatverandering vooral door rijke landen wordt veroorzaakt, door al hun fabrieken, auto's en landbouw.
Gevolgen zijn er natuurlijk niet alleen voor mensen. Ook planten en dieren zullen het merken. Die gaan zich verplaatsen naar gebieden waar het nog wat koeler is. En als ze dat niet snel genoeg kunnen doen, sterven ze uit.
Verwerking
➜ Moeten we iets aan klimaatverandering doen? Waarom?
➜ Wat moet eraan gedaan worden?
➜ Doet Nederland er voldoende aan, denk je? Ga dat eens na op internet.