Verdiepingsstof Wie was Karel de Grote?

De mythevorming rondom Karel de Grote

 

Over Karel de Grote gingen al in zijn eigen tijd indrukwekkende verhalen rond, die na zijn dood alleen nog maar werden uitgebreid en aangedikt. Wat we weten over de regering en de persoonlijkheid van Karel de Grote komt uit een aantal belangrijke historische kronieken die korte tijd na het overlijden van de keizer werden geschreven. Hierdoor is het moeilijk om een juist onderscheid te maken tussen geschiedenis en legende. Door de jaren heen is er een mythische beeldvorming rondom Karel de Grote ontstaan; er zijn verschillende factoren die hebben bijgedragen aan het ontstaan van het mythische beeld rondom Karel de Grote.

 

Bijna een halve eeuw

Karel de Grote had bijna een halve eeuw over een enorm rijk geregeerd, iets dat sinds de val van het Romeinse rijk geen enkele vorst meer was gelukt, en wordt daarom door veel mensen als een groot heerser gezien. Maar na ongeveer 30 jaar viel dit enorme rijk wel ook weer snel uit elkaar.

 

Karel de Grote wordt op eerste kerstdag van het jaar 800 door de paus tot keizer gekroond.

 

Hoe zag Karel de Grote eruit?

De biografie van Einhard verschafte een eenzijdig positief beeld van Karel de Grote, om Karels grootheid te benadrukken heeft Einhard bewust tal van elementen die een minder positief beeld van Karel zouden hebben gegeven weggelaten. Daarnaast werd in de zogenaamde Frankische Romans het beeld verspreid van de keizer ‘met zijn sneeuwwitte baard’ – in die mate zelfs, dat Karel in het merendeel van de voorstellingen in de latere eeuwen werd getoond met een baard, die hij in werkelijkheid nooit had gedragen. Niet één portret of beeld van Karel de Grote dat we nu kennen, komt uit de tijd van Karel zelf. Ze zijn allemaal na zijn dood gemaakt. Ook het hoofd dat op de muntstukken uit het keizerrijk van Karel de Grote staat afgebeeld (dit past in een traditie die teruggaat op het oude Romeinse Keizerrijk), geeft geen correct beeld van hoe Karel eruit zou hebben gezien.

 

Karel de Grote afgebeeld als keizer, met een sneeuwwitte baard. Dit beeld klopt dus niet.

 

De Karolingische Renaissance

Karel wilde zelf graag leren en weten hoe de wereld in elkaar zat en daarom nodigde hij geleerden uit heel Europa aan zijn hof uit. Hoewel Karel zelf niet kon schrijven was hij wel bedreven in rekenen en sterrenkunde en sprak hij verschillende talen (waaronder Latijn). Karel stichtte ook scholen in zijn rijk, onder andere de Domschool in Aken (onder leiding van de geleerde en tevens ook raadgever van Karel de Grote, Alcuïnus). Karel de Grote liet ook een nieuw lettertype ontwikkelen dat makkelijk was om te schrijven en dus ook om te lezen. Alles wat hij belangrijk vond, liet hij opschrijven en bewaren in prachtig versierde boeken. Karel liet ook zijn paltskapel in Aken in de bouwstijl uit de klassieke oudheid bouwen, er bestaan zelfs verhalen dat Karel marmeren beelden uit Rome over de Alpen naar Aken heeft laten brengen om het te versieren. Met de ‘Karolingische Renaissance’ heeft Karel in de ogen van veel mensen Europa dus een hoogwaardige cultuur gegeven.

 

Zo ziet de paltskapel van Aken er van binnen uit, met typische Romeinse boogconstructies.

 

Keizerschap en heiligverklaring

Ook zijn keizerschap (want hoe toevallig was het dat hij op de 25ste december van het jaar 800, een christelijke feestdag, tot keizer werd gekroond) en zijn heiligverklaring (op initiatief van keizer Frederik Barbarossa) dragen bij aan de mythevorming rondom Karel de Grote. In het jaar 1215 werd het gebeente van Karel vanuit zijn graf overgebracht in de zogenaamde ‘Karelschrijn’ (hierin worden de belangrijkste relikwieën van Karel de Grote bewaard), die vandaag de dag in het koor van de dom van Aken staat. Verder kregen sommige voorwerpen, zoals de zogenaamde ‘kroon van Karel’, de status van relikwie (heilig voorwerp).

 

De 'Karelschrijn' in het koor van de Dom van Aken.

 

Negatieve beeldvorming

Er bestaat niet alleen maar een positief beeld van Karel de Grote. De felle strijd die Karel de Grote tegen de Saksen voerde heeft niet meegeholpen aan het ontstaan van een mythische beeldvorming rondom zijn persoon. Een van de meest heftige gebeurtenissen uit de strijd tegen de Saksen vond plaats in 782 n. Chr. bij het Duitse plaatsje Verden, waarbij Karel circa 4500 Saksen liet doden. Tevens vond er een grootschalige deportatie (gedwongen verplaatsing) van Saksen uit hun oostelijke woongebieden naar de Rijnstreek plaats, waar ze beter konden worden gecontroleerd. Ook voerde Karel de Grote in 782 n. Chr. een  wrede wetgeving in, de zogenaamde Capitulatio de partibus Saxoniae, om de Saksen gedwongen tot het christendom te bekeren. Wie zich niet aan deze wet hield werd ter dood veroordeeld. Karel trad dus steeds radicaler en gewelddadiger op tegen de Saksen en de problemen die dit met zich meebracht ontgingen ook Karels raadgever Alcuïnus niet. In 795 n. Chr. bekritiseerde hij zijn koning zelfs. Volgens Alcuïnus zou alleen een milde vorm van voorlichting over het christelijke geloof, door geestelijken, tot een blijvende bekering van de Saksen leiden.

 

De Capitulatio de partibus Saxoniae, een wet die in 782 door Karel de Grote werd ingevoerd om de Saksen gedwongen tot het christendom te bekeren.

 

 

1. Lees de bovenstaande tekst over de mythevorming rondom Karel de Grote.

2. Download de opdracht voor het schrijven van een betoog.

3. Lever het betoog via de schoolmail bij de docent in. 

Opdracht - betoog schrijven Mythevorming rondom Karel de Grote.docx