Het zou zeker een goed plan zijn om in de toekomst minder belasting te betalen en meer geld over te dragen aan onderwijs voor betere scholen en studies, gezondheidszorg, het leger, enzovoorts. Maar de vraag is of de overheid genoeg geld heeft om dit te kunnen doen. De overheid moet bepaalde keuzes maken om rond te kunnen komen.
Na afloop van de les kun je:
Bekijk eerst even een korte uitlegvideo over Prinsjesdag. Ben je klaar? Noteer dan even in jullie schrift wat jullie hebben gezien.
De overheid heeft zowel veel inkomsten als uitgaven, waardoor zij elk jaar een begroting maakt. De begroting is openbaar, wat betekent dat iedereen kan zien waaraan de overheid belastinggeld uitgeeft.
De rijksbegroting is de begroting die de rijksoverheid elk jaar opstelt. Op Prinsjesdag, de derde dinsdag van september, leest de koning de troonrede voor en maakt de regering de rijksbegroting bekend. Hierin staan alle verwachte inkomsten en uitgaven van het Rijk voor het komende jaar. Het ministerie van Financiƫn is verantwoordelijk voor het opstellen van de rijksbegroting.
In de miljoenennota wordt de rijksbegroting toegelicht. In de miljoenennota legt de regering uit welke keuzes zij heeft gemaakt, bijvoorbeeld door een reden te geven waarom het btw-tarief omhoog gaat. De regering mag haar plannen uitvoeren na goedkeuring door de 1e en 2e kamer. De rijksbegroting en de miljoenennota worden gepresenteerd op Prinsjesdag.
De inkomsten en uitgaven op de rijksbegroting zijn nooit helemaal gelijk aan elkaar. Als de overheid verwacht dat de uitgaven hoger zullen zijn dan de inkomsten, dan hebben we te maken met een tekort. We noemen dit het begrotingstekort. Om dit op te lossen kan de overheid drie dingen doen:
Tip: Het begrotingstekort kan ook omschrijven worden als het bedrag dat de overheid in een bepaalde periode tekort komt en dus moet lenen.
Als de overheid verwacht dat de inkomsten meer zullen zijn dan de uitgaven, dan hebben we te maken met een begrotingsoverschot. Als er een begrotingsoverschot is, kan de overheid zelf kiezen waaraan ze het begrotingsoverschot wil besteden. De overheid kan bijvoorbeeld haar schulden terugbetalen of meer geld geven aan de zorg.
In dit bovenstaande bestand kun je een uitgebreide uitleg vinden over hoe je met grote getallen moet rekenen. Hierin vind je ook ezelbruggetjes die je kunnen ondersteunen tijdens het oefenen met de rekenopdrachten.