H6.1 'De overheid: wie is dat?'

Beste leerlingen,

Ik weet dat sommigen van jullie liever een video willen kijken dan lezen. Jullie kunnen ervoor kiezen om alleen de kennisclip te bekijken of de samenvatting te lezen. In de kennisclip die ik heb gemaakt, zitten er een paar vragen verwerkt.

Ik wens jullie veel lees- of kijkplezier!

Kennisclip

Lesdoelen

 

In onze samenleving wordt er veel voor ons geregeld, maar hoe kan de overheid dit alles mogelijk maken? Om een auto te kunnen rijden heb je een rijbewijs nodig, maar waar moet je dan heen gaan?​ In deze les bekijken we wat de taken van de overheid zijn en wanneer wij met de overheid te maken hebben.​

 

Na afloop van de les kun je:

Wie is de overheid?

Wij wonen in een samenleving waarin we ons veilig voelen, waarin wij naar school kunnen gaan, waarin wij kunnen sporten en waarin we behandeling krijgen als we ziek worden.

Om gezamenlijk goed te kunnen leven, moet iedereen gebruik kunnen maken van voorzieningen. Bijvoorbeeld onderwijs of een geluidswal langs de weg. De overheid regelt dit allemaal voor ons, zodat onze samenleving kan functioneren.

De overheid bestaat uit:

  1. De gemeente
  2. De provincie
  3. De rijksoverheid

Deze drie overheden hebben ook hun eigen taken die belangrijk zijn voor onze samenleving. Ze zorgen bijvoorbeeld voor onze wegen, veiligheid, straatverlichting, watervoorziening, onderwijs, gezondheidszorg, parken en behuizing (een plaats om te kunnen wonen). De gemeenten, provincies en rijksoverheid hebben veel werknemers in dienst om al dat werk te kunnen doen. De werknemers die al dat werk doen heten ambtenaren. Ambtenaren zijn werknemers die in dienst van de overheid werken en worden betaald door de overheid. Voorbeelden van ambtenaren zijn: het leger, docenten en de politie.

 

Druk op deze bovenstaande afbeelding om een oefening te maken. Heb je alles goed, dan lees de samenvatting verder.

 

De gemeente

Nederland was rond het jaar 1900 verdeeld in ongeveer 1100 gemeenten. Vanaf 1 januari 2021 telt Nederland 352 gemeenten. Iedere gemeente heeft een gemeentehuis of raadhuis waarin het bestuur van de gemeente gevestigd is. De gemeenteraad neemt uiteindelijk de beslissing of bepaalde plannen van de gemeente doorgaan of niet. De gemeenteraad bestaat uit een groep mensen die door de inwoners van de gemeente zijn gekozen. Om een beslissing te nemen, komen ze samen in de raadzaal. De burgemeester leidt de vergadering en de wethouders zijn ook aanwezig. De wetgevers komen met plannen bij de gemeenteraad en daarop kan de gemeenteraad akkoord of niet akkoord gaan met de plannen.

Een voorbeeld hiervan is dat een schoolgebouw en het schoolplein vernieuwd worden. De wethouder wil meer met het schoolplein doen en stelt voor om een speelplek te maken voor kinderen uit de buurt. Dit kost tijd en geld. In de gemeenteraad zullen de leden hierover met elkaar discussiëren en dan neemt de gemeenteraad een besluit.

De gemeente is de overheid die alles regelt in je woonplaats. Je moet bij de gemeente zijn als je bijvoorbeeld een ID-kaart, paspoort of rijbewijs nodig hebt. Net als in het eerder genoemde voorbeeld, bepaalt de gemeente of er nieuwbouw, speelvoorzieningen en sportparken moeten komen. Daarnaast is de gemeente verantwoordelijk voor schoolgebouwen, jeugd- en ouderenzorg, het ophalen van huisvuil en de riolering.

 

De provincie

Gemeenten en provincies worden beschouwd als lagere overheden. Nederland telt 12 provincies en elke provincie bestaat uit een aantal gemeenten. Elke provincie heeft zijn eigen bestuur. De provinciale staten zijn verantwoordelijk voor de provincie en bepalen de plannen ervan, zoals de inrichting van natuurgebieden of de aanleg van regionale wegen. In de provinciale staten zitten statenleden van verschillende politieke partijen. Daarnaast heeft elke provincie een commissaris van de koning en gedeputeerde staten. Zij voeren de plannen van de provinciale staten uit en worden door hen gecontroleerd. Elke vier jaar vinden provinciale statenverkiezingen plaats, waarbij alle inwoners van de provincie kiezen wie er in de provinciale staten komen.

Wat zijn de taken van de provincie?

In de provinciewet staat dat de provincie als taak heeft het verdelen van de ruimte en toezicht te houden op alle gemeenten.

De taken van de provincie zijn als volgt:

  1. De gemeenten maken plannen, bijvoorbeeld voor een natuurgebied, een industrieterrein of een woonwijk. De taak van de provincie is om ervoor te zorgen dat deze plannen elkaar niet in de weg zitten. Zo verdeelt de provincie de beschikbare ruimte en bepaalt ze of de plannen van de gemeenten door kunnen gaan. Op die manier wordt bepaald hoe groen of bebouwd jouw omgeving is.
  2. De provincie regelt zaken zoals het openbaar vervoer en de drinkwatervoorziening. Ze bepalen waar dorpen en steden kunnen uitbreiden en waar natuur- en recreatiegebieden kunnen komen.
  3. Bodem, lucht en water raken vervuild als iedereen zomaar zijn afval weggooit. Er zijn wetten en regels die dit verbieden en de provincie controleert of iedereen zich daaraan houdt. Daarnaast zoekt de provincie uit waar afval opgeslagen kan worden om zo min mogelijk schade te veroorzaken voor mens en milieu.
  4. Zonder havens en vliegvelden kan er geen handel met het buitenland plaatsvinden. De provincie is ook verantwoordelijk voor de infrastructuur, zoals havens, wegen, vliegvelden, internet en het elektriciteitsnetwerk.

 

 

De rijksoverheid

Maar wie regelt alles voor het hele land? De rijksoverheid, oftewel het Rijk, is de centrale overheid die vanuit Den Haag alle zaken regelt die voor het hele land van belang zijn. De regering bestaat uit de koning en de ministers, die ons land besturen.

De taken van de rijksoverheid zijn:

  1. Als er ooit een oorlog uitbreekt in de wereld, zal het leger ervoor zorgen dat ons land veilig blijft. Voor de veiligheid in ons land is de rijksoverheid verantwoordelijk voor het leger, de politie en de dijken.
  2. Daarnaast is de rijksoverheid verantwoordelijk voor de spoorwegen, snelwegen en het onderwijs.

Wie neemt de beslissing: het Rijk, de provincie of de gemeente?

null

Druk hier de bovenstaande afbeelding om een oefening te maken. Ben je klaar? Ga verder met H6.2!