Data is open wanneer aan de volgende voorwaarden is voldaan:
Het is van belang dat de data machineleesbaar is. Dat betekent niet hetzelfde als "digitaal".
Veel documentformaten die we dagelijks met behulp van onze laptops en computers creëren zijn niet machineleesbaar. Ze zijn onleesbaar, tenzij je beschikt over het juiste software-pakket.
Voorbeelden:
"Maar je kunt een xlsx-bestand toch eenvoudig opslaan in het csv-formaat?" Ja, maar dan gaat informatie verloren, zoals formules en betekenisvol gebruik van kleuren.
Open data moeten door de computer geëxtraheerd en verwerkt kunnen worden. De garantie daarvoor is het bestandsformaat.
Machineleesbare formaten zijn o.a.
Bestanden in deze formaten kunnen altijd door elke computer worden geopend en gelezen, ongeacht de geïnstalleerde software.
Meer informatie over bestandsformaten
Een tabel gevuld met getallen en/of tekst heeft basale uitleg nodig:
Het antwoord op die vragen moet duidelijk worden met behulp van metadata ("data over data"). Het is gebruikelijk om die in een apart tekstbestand toe te voegen aan de dataset.
Publicatie van een dataset op internet wil nog niet zeggen dat die hierdoor "open" is. De maker ervan heeft namelijk auteursrecht! Als hij/zij niet expliciet heeft aangegeven dat de dataset open staat voor hergebruik, dan is de data niet open.
Net als bij andere "werken van kunst, wetenschap of letterkunde" (zo staat dat in de Auteurswet) geldt dat ook de maker van een dataset het auteursrecht erop heeft: alleen de maker heeft het recht de dataset te verveelvoudigen of te verspreiden.
Auteursrecht ontstaat automatisch, dus niet pas doordat de maker een ©-teken heeft geplaatst.
En het blijft ook bestaan nadat de maker de dataset op een website heeft gepubliceerd of laten publiceren.
Dit houdt in dat een gebruiker een dataset van iemand anders in beginsel alleen mag bekijken en downloaden voor eigen gebruik. Kopieën maken voor een groep studenten, combineren van de data met andere, en vervolgens herpubliceren of verspreiden zijn inbreuken op het auteursrecht van de maker. Ook in het onderwijs!
Tenzij.... de maker vooraf een voorwaardelijke toestemming heeft gegeven voor gebruik en hergebruik, dat wil zeggen een vergunning ofwel een licentie aan het werk heeft gehecht. Hierdoor behoudt de maker het auteursrecht, maar er ontstaan wel mogelijkheden voor anderen om de dataset te verspreiden.
Zonder een licentie kan de dataset niet open zijn!
De maker zou zelf de licentievoorwaarden kunnen uitschrijven. Dat gebeurt echter zelden of nooit.
Makers gebruiken vrijwel altijd een bestaand licentiesysteem. Het niet hoeven bedenken en uitschrijven van voorwaarden spaart hen tijd, en het niet hoeven lezen ervan spaart jou tijd.
Creative Commons (CC) is wereldwijd is het meest gebruikte licentiesysteem. In dit systeem worden logo's en afkortingen gebruikt voor de voorwaarden. De maker selecteert één of meer logo's en/of afkortingen.
![]() |
CC-BY | Hergebruik is toegestaan op voorwaarde dat een correcte bronvermelding wordt toegevoegd. |
![]() |
CC-ND | Hergebruik is toegestaan op voorwaarde dat geen afgeleide werken worden gepubliceerd. |
![]() |
CC-SA | Hergebruik is toegestaan, op voorwaarde dat afgeleide werken met dezelfde licentie worden gepubliceerd (share alike). |
![]() |
CC-NC | Hergebruik is toegestaan, maar alleen met niet-commerciële doelen. |
![]() |
CC-0 | Geen voorwaarden; publiek domein |
Sommige overheden en internationale organisaties gebruiken geen Creative Commons maar hebben eigen licentievormen gemaakt, zoals de UK Open Government License, The World Bank Terms of Use en de French Government License Ouverte.
"What is Creative Commons? Creative Commons License Types Basics Explained" van Creative Common Studio, 2020 https://youtu.be/4MYSVhKcnaA