Als je assertief reageert bewaak jij je grenzen en houdt ook rekening met de ander. Je durft “Nee” te zeggen, initiatieven te nemen, op te komen voor jezelf, je gedachten en emotie te uiten. Je bent duidelijk naar de ander, maar doet dit op een respectvolle manier. Door assertief te reageren weet de ander waar ze aan toe zijn.
Wat zijn redenen dat een student niet assertief reageert?
De student heeft weinig zelfvertrouwen, waardoor hij niet voor zichzelf durft op te komen.
De student heeft moeite met communiceren. Hij wordt overvallen door de woorden van de ander en weet niet goed hoe hij moet reageren. Achteraf bedenkt de student dan wat hij allemaal had kunnen zeggen.
De student is perfectionistisch, wil niemand teleurstellen en negeert zijn eigen belangen.
De student vermijdt conflicten, wil graag de vrede bewaren of is bang dat het invloed kan hebben op de beoordeling van zijn opdrachten of stage.
Welke signalen kunnen wijzen dat een student niet assertief is?
De student zegt “Ja” maar bedoelt eigenlijk “Nee”.
De student geeft niet of te weinig grenzen aan.
De student is onzeker.
De student heeft moeite om voor zichzelf op te komen. Bijvoorbeeld geeft niet aan dat hij leeropdrachten wil uitvoeren.
De student heeft moeite om gedachten en emotie te uiten.
De student stelt geen hulpvraag, ook al heeft hij die wel.
Welke vragen kun je aan de student stellen?
Stel dat er vannacht in je slaap een wonder is gebeurd. Het lukt je om assertief te reageren. In welke situatie heb jij assertief gereageerd? Beschrijf de situatie.
Wat zou er voor jou veranderen als je assertief reageert?
Wat en wie zou je kunnen helpen om assertiever te kunnen reageren?
Op welke momenten reageer je wel assertief (denk bijv. aan vrienden of tijdens sport)?
Wat is er anders aan die momenten, waardoor jij wel assertief durft te zijn?
Waar sta je op een schaal van 10 tot 0, bij 10 reageer je altijd assertief en bij 0 reageer je nooit assertief.
Hoe zou een stapje hoger er voor jou uitzien? Wat doe je dan?
Wat kan jouw motiveren om aan je assertiviteit te werken (Bannink, 2006)?
Tips voor werkbegeleiders/docenten
Leg aan de student uit dat alleen Nee zeggen voldoende is. Dat de student niet hoeft uit te leggen waarom het antwoord nee is.
Door te oefenen gaat het steeds beter. Laat de student eerst in een veilige situatie oefenen, bijv. bij jou als werkbegeleider.
Leg aan de student uit dat ze de "IK"-boodschap moet gebruiken.
Overleg met de student dat ze kleine stapjes maken in assertief gedrag, dat voorkomt dat een student "doorschiet" in het gedrag.
Leg aan de student uit dat je niet alleen in woorden assertief kan zijn maar ook in gedrag (denk aan bijv. houding, stemgebruik)
Laat de student zich voorbereiden op een assertieve reactie, oefen bijv. met de student.
Leg uit dat de student ook leert door te kijken naar anderen, hoe bijv. collega's assertief reageren.
Geef complimenten als de student assertief heeft gereageerd of het heeft geprobeerd.
Vraag wekelijks naar succesmomentjes waarin het (een beetje) lukte om assertief te reageren (Brout, 2011).