Voetafdruk
De voetafdruk (ook wel mondiale of ecologische voetafdruk genoemd) is de ruimte die we per persoon innemen op aarde. Deze ruimte wordt berekend op basis van jouw levensstijl. Alles wat je consumeert kost namelijk ruimte. Eten en drinken neemt bijvoorbeeld ruimte in beslag, omdat het verbouwd en vervoerd moet worden. Maar ook papiergebruik (denk aan bomenkap) en energieverbruik (CO2 uitstoot) kosten veel ruimte.
Voetafdruk?
Ben jij je bewust van wat je eet en drinkt, wat je uitprint en wanneer je de bus, tram, fiets of auto neemt? De gevolgen van jouw gedrag kunnen met de voetafdruk in een getal worden uitgedrukt. Dit getal geeft aan welk stukje van de aardbol jij in beslag neemt. De voetafdruk is wereldwijd de afgelopen jaren sterk is gestegen. Als we zo doorgaan zijn er twee aardbollen nodig!
Nederland en de wereld
Nederland is een rijk land met een hoge levenstandaard. We zijn gewend aan een luxe levensstijl. De gemiddelde Nederlander heeft hierdoor een voetafdruk van 4,1 hectare. Dat is 41.000 m2 ofwel 8 voetbalvelden. Een flinke lap grond, maar wat zegt dit nu?
Als we alle beschikbare ruimte op aarde eerlijk verdelen over alle mensen, zonder dat de aarde uitgeput raakt, dan is er 1,8 hectare (3 voetbalvelden) per persoon beschikbaar. Dit noemen we het Eerlijk Aarde-aandeel. De gemiddelde voetafdruk van alle mensen op de wereld is nu 2,7 ha. Dat is dus een stuk meer dan het Eerlijk Aarde-aandeel van 1,8 ha! We verbruiken met z’n allen dus meer dan de aarde te bieden heeft.
Anders gezegd: we maken de natuurlijke reserves van de aarde op.
En helaas kan de natuur deze reserves niet meer op tijd aanvullen. Er zijn grenzen aan het gebruik van de aarde en aan onze manier van leven. Die grenzen worden iedere dag overschreden. We leven op een te grote voet!
Zoals je op de afbeelding kunt zien hebben de westerse (rijkste) landen de grootste voetafdruk.
Ontwikkelingslanden doen het wat dat betreft veel beter. Zij hebben een kleine voetafdruk en zijn daarom lichter gekleurd. Jammer genoeg krijgen zij de zwaarste klappen als het gaat om de gevolgen van onze voetafdruk en klimaat.
Verklein je voetafdruk
“Wat heeft het voor zin?” zou je je kunnen afvragen. In je eentje kun je de wereld toch niet redden? Maar is dat een goede reden om niets te doen? Nee dus.
Eten en drinken
Eet minder vlees en zuivel (en meer plantaardig)
Vlees eten zorgt voor een grote voetafdruk. Vooral rundvlees. Een kilo vlees vraagt ongeveer 10 kilo granen. Wat mensen ook zouden kunnen eten. Minder vlees eten betekent dan ook minder verspilling van energie en voedsel.
Vers & Nederlands
Groenten en fruit van het seizoen vragen weinig energie, opslagruimte en verpakking. De voetafdruk van tomaten uit de warme kas in de winter is bijna zeven keer groter dan die van tomaten van de grond. Kijk maar eens op de Groente en Fruitkalender van Nederland. Echte chef-koks doen dat ook. Want seizoensproducten zijn nu eenmaal veel lekkerder.
Kook genoeg, maar niet te veel
In een gemiddeld huishouden wordt per jaar voor 250 euro aan voeding weggegooid. Dat is een hoeveelheid van ongeveer 6 winkelwagentjes vol. Veel hiervan is te vermijden: te veel ingekocht, te lang gekookt of te lang bewaard.
Lifestyle
Organiseer een kledingruil
Geld besparen en recyclen! Door tweedehands te kopen of te ruilen met vrienden.
Plastic = not fantastic.
Neem geen plastic tassen aan, maar neem je eigen tas mee voor je gaat shoppen.
Ga naar een film met een boodschap.
Van een goede documentaire wordt je slimmer, scherper en meer bewust.
Vervoer
Eco-scooter?!
Inderdaad, je hebt nu ook een elektrische scooter. Stil en schoon. Een goed verhaal om bij je ouders mee aan te kloppen
Hang lekker uit het raam
Met de airco aan verbruikt de auto meer energie en stoot dus ook meer CO2 uit. Zet je raam dus open het te warm wordt. Wil je het helemaal goed doen? Zet ‘m dan op een kiertje, want met het raam helemaal open verbruikt de auto ook een stuk meer.
Fietsen is hip, al jaren
Oer-Hollands, steenoud, maar tegenwoordig überhip: fietsen. Handig, goedkoop, schoon en goed voor de lijn.
In en om huis
Geen stand-by
Doe computerschermen en tv’s uit als je wegloopt. En trek alle stekkers uit het stopcontact als je weggaat. Automaten verbruiken veel energie zonder dat je het door hebt.
Kaarsjes
Minder energie, minder kosten en meer gezelligheid en warmte. Wat wil je nog meer?
Verwarm met beleid. Weg met die dikke bank voor de verwarming, die houdt alle warmte tegen. Heb je het koud? Probeer eens een dikke trui i.p.v. een T-shirt. En ramen dicht natuurlijk als de verwarming aangaat.
Water
Met douchen verbruik je zo’n 6 liter per minuut. Houd dat eens in gedachte als je je uitgebreid staat in te zepen.
Bespaar energie
Schaf spaarlampen aan en zorg dat de lichten uit zijn als je een ruimte verlaat. Dit scheelt direct in het energieverbruik en kosten.
Vakantie Vervoer
Op zoek naar een nieuw vakantiegevoel? Ga eens met de trein of bus! Zo zie je nog eens wat van de omgeving en is veel milieuvriendelijker dan het vliegtuig.
Eet zoveel mogelijk streekproducten en bij lokale restaurants. Dat is niet alleen super lekker en interessant, ook steun je hiermee de lokale bevolking.
Eet van het land
Afval
Black on both sides
Print dubbelzijdig, standaard.
Nee = Nee
Met een “Nee/Nee”- sticker op de deur bespaar je een hoop reclamemateriaal en andere
papparassen. Daarbij kom je tevens niet in de verleiding van alles te kopen. En ook dat scheelt.
Scheiden is altijd goed
Als het om afval gaat dan natuurlijk….
Voetafdruk en klimaat
Nooit meer schaatsen op natuurijs en tropische regens in de zomer! Dit zou een scenario voor Nederland kunnen zijn. Ons dagelijks leven kan voorgoed veranderen door de invloed van het klimaat. De grote voetafdruk heeft grote gevolgen voor het klimaat.
Klimaatverandering
Bij ons in Nederland wordt het vooral warmer en natter. In Groenland en Antarctica smelten de ijskappen, waardoor o.a. de ijsbeer niet kan overleven. Maar verreweg de hardste klappen vallen in ontwikkelingslanden in voornamelijk Afrika en Azië. De mensen hier leiden steeds vaker honger als gevolg van de verminderde landbouwproductie door hitte. Wereldwijd leven er honderden miljoenen kwetsbare mensen in deze gevarenzone. Vergeet echter nooit dat hoe groot deze problemen ook zijn, jij altijd iets kunt doen.
Heb jij een goed idee voor een beter klimaat? Wil je actie ondernemen? Check dan de tips op deze website of ga naar www.hotinhere.nl.
Oorzaak klimaatverandering
De belangrijkste oorzaak van de huidige klimaatveranderingen zijn wijzelf. Wij als mensen brengen extra broeikasgassen in de atmosfeer. Door verbranding van brandstoffen voor energie (industrie, verkeer en huishouden). Maar ook door het kappen van bossen, verbouwen van voedsel en veeteelt voor vlees en zuivel. Broeikasgassen vormen een dikke deken om de aarde waardoor de warmte niet kan ontsnappen. Zodoende stijgt de temperatuur op aarde. Dit heet het broeikaseffect.
Wat is klimaat?
Klimaat is het ‘gemiddelde’ weer. Over een periode van tientallen jaren nemen weersdeskundigen op dezelfde plaats op aarde het gemiddelde van temperatuur, vochtigheidsgraad, luchtdruk, wind, bewolking en neerslag. Daarnaast kijken ze naar de dagelijkse en jaarlijkse variaties en hoe vaak extremen voorkomen. Hittegolven en zware regens met wateroverlast bijvoorbeeld. Op deze manier kunnen ze zien hoe het klimaat zich over een langere periode ontwikkelt. Het klimaat lijkt vrij stabiel. Toch verandert het klimaat voortdurend.
Opdracht 3: Consuwijzer en keurmerk Inleiding: Consuwijzer is een loket van de overheid voor consumenten. ConsuWijzer biedt gratis advies aan consumenten over hun rechten. Je vindt bij deze site onafhankelijke en betrouwbare informatie je rechten als consument. Een keurmerk is een beeldmerk op een product waarmee de eigenaar aanspraak maakt op een bepaalde kwaliteit van dat product. Er zijn keurmerkeigenaren die controleren of de bedrijven zich aan de regels van hun keurmerk houden. Deze keurmerkeigenaren kunnen zelf ook gecontroleerd worden. Dat heet accreditatie. Accreditatie is dus controle van de controle. Deze controle vindt plaats door een onafhankelijke organisatie. Is het keurmerk goedgekeurd dan komt het op de site van consuwijzer terecht. Bekende keurmerken zijn: EKO,Milieukeur, Max-Havelaar Op deze site kun je van alles over keurmerken vinden. Je kunt er terecht met vragen over keurmerken. Hierbij kun je denken aan de betrouwbaarheid van een keurmerk.
A. Opdracht keurmerken Je kunt bij de consuwijzer terecht voor keurmerken. Zoek van de hieronder gegeven keurmerken op wat ze inhouden. Dit doe je via deze site van de consuwijzer. 1.CPE Controle Scharrel Hoeveel kippen mogen er maximaal per m2? Van wie is het keurmerk? 2.Eko-keurmerk Geef in het kort aan waar het keurmerk voor staat. 3.Ik kies bewust Geef in het kort aan waar het keurmerk voor staat. Van wie is dit keurmerk? 4.Max Havelaar Geef in het kort aan waar het keurmerk voor staat. B. Opdracht Max Havelaar Ga naar de site van Max Havelaar een geef aan wat voor eisen Max Havelaar aan fair trade producten stelt. De ‘triple-p’ van duurzaamheid behoort in je antwoord terug te komen.
Opdracht 5: Achter elk product zit een verhaal A: Handel: Waar komen onze producten vandaan? Bekijk het filmpje en maak onderstaande vragen. http://gemi.st/10361447 1. In Ghana leeft 30% van de inwoners onder de armoedegrens. Wat is de armoedegrens? 2. Is er verschil tussen de armoedegrens in Nederland en de armoedegrens in Ghana? Leg uit waarom wel/ niet. 3. Wat vind jij van het feit dat “arme landen” veel importheffingen moeten betalen als zij hun producten leveren aan “rijke landen”? Waarom gebeurt dit? 4. In het filmpje worden voorbeelden genoemd van organisaties die zich bezig houden met eerlijke handel oftewel fair trade. Een voorbeeld is de samenwerking tussen Blue Skies en Ahold. Noem twee positieve gevolgen van dit samenwerkingsverband. 5. Katja Schuurman zegt “de macht om de wereld te veranderen ligt niet bij overheden of grote bedrijven, maar die ligt juist bij ons als consument”. Wat bedoelt ze hiermee? Leg dit in eigen woorden uit. 6. Ben je het eens met de uitspraak van Katja? Waarom wel/niet?
Rank a Brand is de grootste duurzame merkenvergelijkingssite van Europa. Bij Rank a Brand vind je een overzicht van belangrijke consumentenmerken en hun score op het gebied van duurzaamheid. Deze website bevat meer dan 800 merken in 6 sectoren, waaronder kleding, elektronica, reizen, telecom en eten&drinken. Bekijk het volgende filmpje: http://www.youtube.com/watch?v=ql2l71XARLY&feature=player_embedded# en ga vervolgens naar de website www.rankabrand.nl Geef antwoord op de volgende vragen: A. Welke labels kent Rank a Brand toe aan de merken? B. Waarop zijn deze labels gebaseerd? C. Vul op de website de merknaam in van een kledingstuk of schoenen die je nu aan hebt. Geef aan welk label het merk krijgt van Rank a Brand en leg in het kort uit waarom zij dit label hebben gekregen.