2.5 Overige hartaandoeningen

verige, veelvoorkomende hartaandoeningen zijn:

Myocarditis

Een myocarditis is een infectie van de hartspier. Deze wordt meestal door een virus veroorzaakt en komt vooral voor bij jonge mensen. Vaak is de infectie sluipend. Vooral de griepmyocarditis is berucht. De zorgvrager heeft meestal koorts, maar dit is niet noodzakelijk.

De behandeling van myocarditis is gericht op het normaliseren van de hartfunctie. Essentieel hierbij is strikte bedrust totdat de afwijkingen op het ecg verdwenen zijn. De zorgvrager ligt dus meestal op de Coronary Care Unit (CCU).

Pericarditis

Het pericard is een dubbel vlies dat het hele hart als een zakje omgeeft. Het beschermt het hart tegen krachten van buitenaf. Als dit hartzakje ontsteekt, spreken we van een pericarditis. De pijn die pericarditis veroorzaakt kan tegengegaan worden met anti-ontstekingsmiddelen. De pijn kan erg lijken op de pijn die een zorgvrager heeft bij angina pectoris. Het verschil is dat de pijn bij pericarditis geen relatie heeft met inspanning. Verder is de pijn bij pericarditis vaak eerder branderig. Ook heeft de zorgvrager meestal koorts. Bij complicaties kan het zijn dat de zorgvrager geopereerd moet worden. Ook bij de behandeling van pericarditis is, zoals bij vrijwel alle hartaandoeningen, rust heel belangrijk.

Endocarditis

Het hart bestaat uit drie vliezen. Van buiten naar binnen zijn dit het pericard, het myocard en het endocard. Het endocard is de binnenbekleding van het hart en de hartkleppen. Een ontsteking van deze bekleding heet endocarditis.

Oorzaak

De ontsteking ontstaat door bacteriën die via het bloed in het endocard terechtkomen. Deze bacteriën hechten zich makkelijker op een afwijkende hartklep. Zorgvragers met een vernauwing, verslapping of verkalking van de hartklep hebben dus een hoger risico op endocarditis. Dit geldt ook voor zorgvragers met een kunstklep. De symptomen van de zorgvrager lijken op die van de griep en zijn daarom moeilijk te herkennen.

Symptomen

Acute endocarditis treedt plotseling op. Deze vorm van endocarditis kan binnen een paar dagen levensbedreigend worden. In dit geval heeft de zorgvrager plotseling hoge koorts (39 tot 40 °C), een versnelde hartslag, gewrichtspijn, een bleke huidskleur, rillingen en is hij erg vermoeid.

De symptomen van subacute endocarditis nemen geleidelijk toe. In dit geval heeft de zorgvrager al maandenlang last van lichte koorts (37,5 tot 38,5 °C) en een aanhoudend zwak en ziek gevoel. Ook heeft hij een bleke huidskleur, koude rillingen, gewrichtspijn, hoofdpijn en geeft hij aan ’s nachts te zweten en vermoeid te zijn. Een subacute endocarditis is verder te herkennen aan bloed in de urine en kleine donkere vlekjes op de huid, het oogwit of onder de nagels van de zorgvrager.

Complicaties

Endocarditis kan verschillende complicaties tot gevolg hebben. Zo kan het leiden tot infecties op andere plaatsen in het lichaam. Ook kunnen bloedstolsels de bloedbaan afsluiten waardoor ernstige schade aan organen ontstaat. Bij de hartklep kan de ontsteking leiden tot blijvende schade. Hierdoor kan de klep gaan lekken en kan de pompfunctie van het hart afnemen. Ook kunnen er een versnelde hartfrequentie, hartritmestoornissen en een verlaagde bloeddruk in de longen ontstaan. De zorgvrager kan daardoor komen te overlijden.

Behandeling

De behandeling van endocarditis bestaat uit het toedienen van snelwerkende antibiotica via een centraal veneuze lijn (CVL). Een arts brengt de CVL in. De lijn kan op drie verschillende plekken geplaatst worden. De ader onder het sleutelbeen (a. subclavia) heeft hierbij de voorkeur. Andere locaties zijn de lies (a. femoralis) of de hals (a. jugularis). Na het inbrengen schuift de arts de CVL door tot net boven het hart. Om te zien of hij op de juiste plaats zit, wordt er een röntgenfoto gemaakt. De CVL moet dagelijks verzorgd en gecontroleerd worden.

De behandeling met antibiotica via de CVL duurt vier tot zes weken. De soort antibiotica en de duur van de kuur verschillen per bacterie. De zorgvrager blijft de gehele behandeling in het ziekenhuis. Een operatie kan nodig zijn wanneer de antibiotica niet werkt of wanneer er schade aan hartklep is ontstaan.

Ritmestoornissen

Er kunnen meerdere oorzaken zijn waardoor er aan het zieke hart ritmestoornissen optreden. De zorgvrager voelt vaak zelf heel goed of hij last heeft van een ritmestoornis. Ritmestoornissen zijn erg beangstigend voor de zorgvrager en kunnen soms zelfs tot bewusteloosheid leiden. Deze ritmestoornissen zijn vrijwel altijd aan de pols te voelen. Op het ecg zijn ook duidelijke afwijkingen te zien.

Normaal hartritme

Frequentie

Als het hart sneller klopt dan normaal, gemiddeld meer dan honderd slagen per minuut in rust, dan spreken we van een tachycardie. Dit kan veel oorzaken hebben. De belangrijkste oorzaken zijn:

Hartritme bij sinustachycardie

Het kan ook zijn dat het hart langzamer klopt dan het normaal doet. Als de frequentie gemiddeld lager is dan zestig slagen per minuut in rust, spreken we van bradycardie. Dit hoeft niet ongezond te zijn.

De belangrijkste oorzaken hiervan zijn:

Hartritme bij sinusbradycardie

Regelmaat

Normaal gesproken is de hartslag regelmatig. Hiermee bedoelen we dat de tijd tussen de verschillende hartslagen, en dus ook tussen de verschillende polsslagen, steeds hetzelfde is. Dit noemen we ook wel een regulaire hartslag. Is de tijd tussen de slagen niet regelmatig, dan spreken we van een irregulaire hartslag. Een van de belangrijkste oorzaken van een irregulaire hartslag is de extrasystole. Het hart slaat als het ware een slag over. De prikkel voor een tweede hartslag komt bij een extrasystole te vroeg, waarna ter compensatie een pauze optreedt. Een extrasystole kan optreden door nervositeit, te veel roken, maar ook bij een beschadigde hartspier.

Gelijkmatigheid

Met gelijkmatigheid bedoelen we dat de tik tegen de vinger bij het aan de pols tellen van de hartslag steeds van dezelfde hevigheid is. Men spreekt dan van een gelijkmatige of equale pols. Is dit niet het geval, dan spreekt men van een ongelijkmatige (inequale) pols. Een bekend voorbeeld waarbij zowel onregelmatigheid als ongelijkmatigheid voorkomen, is boezemfibrilleren. Boezemfibrilleren is vaak het gevolg van de schade aan de hartspier na een hartinfarct. De prikkelgeleiding in de hartspier is dan onregelmatig, waardoor het hart onregelmatig samentrekt. Dit is voor de zorgvrager een erg angstige ervaring. Hartritmestoornissen worden gewoonlijk medicamenteus behandeld. Is dit niet mogelijk, dan krijgt de zorgvrager een kunstmatige pacemaker, waardoor het ritme weer normaal wordt.

Kamerfibrilleren wordt in de volksmond ook wel hartverlamming genoemd. Het is de gevaarlijkste ritmestoornis. Alle kamerhartspieren trekken zeer snel en onvolledig samen. Hierdoor houdt de pompfunctie van het hart op. De zorgvrager zal, als er niet goed en snel opgetreden kan worden, binnen enkele minuten overlijden. Kamerfibrilleren is vaak een ernstige complicatie bij een hartinfarct.

Hartklepproblemen

In het hart bevinden zich tussen de verschillende ruimten kleppen, zodat het bloed niet terugstroomt. De belangrijkste kleppen zijn de beide kleppen (links en rechts) tussen de kamers en de boezems: de rechter- en de linker-AV-klep. Een andere belangrijke klep is de aortaklep, die ervoor zorgt dat het bloed dat de aorta instroomt niet weer het hart instroomt. Aan alle kleppen van het hart kunnen problemen ontstaan. De kenmerkende symptomen van hartziekten treden ook bij klepgebreken op:

De gevolgen van slecht functionerende kleppen kunnen vaak vele jaren beperkt blijven en de zorgvrager heeft er meestal weinig last van. Dit komt doordat de hartspier en het lichaam zich aan het probleem aanpassen. Uiteindelijk zal de hartspier echter de extra belasting niet meer aankunnen. Een operatie is dan de enige oplossing. De zorgvrager krijgt dan nieuwe hartkleppen. Dit zijn echte kleppen of kunstkleppen.

 

Bron: Ziekten van het hart, bloedvaten en bloed. (z.d.). Zorgpad. Geraadpleegd op 24 februari 2022, van https://zorgpad.digitaal.noordhoff.nl