Het Paterswoldsemeer en Hoornsemeer liggen vlakbij de stad en zijn daarom populair bij mensen die van het water houden, zoals zeilers of natuurliefhebbers. Het totale wateroppervlak is ongeveer 3 km2. Het Hoornsemeer begint ter hoogte van molen De Helper en 't Sluisje.
Er zijn diverse mogelijkheden om aan en op het water te verblijven. Er zijn restaurants, hotels, botenverhuur, watersport, een jachthaven, vakantiehuisjes, steigers voor vissers en zonnebaders.
Eind jaren tachtig is het Paterswoldsemeer uitgebreid met het Hoornsemeer. Opmerkelijk is dat het Hoornsemeer in de noordoosthoek veel dieper is dan elders. Dit komt omdat de zandzuiger daar vast zat in de bodem. Er werd daardoor veel meer zand omhoog gezogen dan was gepland. Op de dieptekaart is dit goed te zien. Het zand uit de plas is gebruikt voor de aanleg van de A7 en de wijk Corpus den Hoorn-Zuid.
Op de grens van de twee meren bevinden zich de eilanden de Fokken en de Zweerden. In totaal liggen er meer dan tien eilandjes in het meer. De namen ‘Heemstede en Klein Heemstede’ herinneren aan de tijd van ‘heemsteden’ of ‘veenterpen’: hoogten met een kleiachtige toplaag. Bij de uitbreiding van het Paterswoldsemeer in 1982 met het Hoornsemeer, zijn helaas tal van de terpen opgeruimd.
Het Paterswoldsemeer en Hoornsemeer worden ook veel gebruikt door watervogels. In de herfst en winter overwinteren hier trekvogels en wintergasten uit koudere streken.
Het gebied wordt beheerd door Meerschap Paterswolde. Kijk voor meer informatie over het gebied, en de recreatiemogelijkheden op www.meerschap-paterswolde.nl
Meer weten over de geschiedenis van het Paterswoldsemeer en Hoornsemeer?