Paragraaf 4.3.3 in ‘Biologie voor analisten’ bevat onjuistheden. In plaats van deze paragraaf, komt onderstaande tekst.
4.3.3. Manieren van transport: actief en passief transport
Diffusie en osmose zijn vormen van passief transport. Passief transport houdt in dat het proces geen energie kost en het transport plaats vindt van een hoge naar een lage concentratie. Actief transport kost juist wel energie en gaat van een lage naar een hoge concentratie.
Je kunt het vergelijken met een glijbaan. Als je bovenop een glijbaan staat en je gaat naar beneden, kost je dat geen energie. Je glijdt van een grote hoogte (hoge concentratie) naar beneden (een lage concentratie). Dit kun je vergelijken met passief transport.
Als je weer naar boven wilt klimmen, kost dat energie. Het kost dus energie om van een lage naar een hoge concentratie te gaan. Dit is een vorm van actief transport.
Afbeelding 1. Illustratie van passief en actief transport.
Op welke manieren passeren stoffen door de celmembraan?
Zuurstof, koolstofdioxide en lipiden kunnen zonder hulp de celmembraan passeren. Andere stoffen, bijvoorbeeld glucose, aminozuren en ionen (bijvoorbeeld Na+ en K+) hebben hulp nodig. Zij passeren de celmembraan door een soort tunneltje of kanaaltje die de celmembraan doorboren. Zo'n tunneltje wordt een carrier genoemd. Deze carriers zijn enzymen, ze worden ook transportenzymen of permeasen genoemd. Deze carriers brengen specifiek stoffen door de celmembraan.
Er zijn carriers die stoffen transporteren waarbij het proces geen energie kost. Dit transport kost geen energie omdat het van een hoge naar een lage concentratie gaat. Voorbeelden hiervan zijn het transport van water en glucose. Dit is een vorm van passief transport.
Soms kost het passeren van zo’n carrier energie. Een voorbeeld is de Na+/K+ pomp. Natrium-ionen worden de cel uit gepompt en kalium-ionen de cel in, tegen het concentratieverschil in. Dit is een vorm van actief transport. Een ander voorbeeld van actief transport is endocytose en exocytose. Lees hierover meer in paragraaf 4.4.
Afbeelding 2. De Na+/K+ pomp.