Moleculaire stoffen bestaan alleen uit niet-metaalatomen. Ze hebben over het algemeen niet zo’n hoog smelt- en kookpunt en geleiden nooit stroom.
Voorbeelden van moleculaire stoffen zijn: water, zuurstof, koolstofdioxide, suiker en ook grote moleculen zoals DNA en plastic.
Moleculaire stoffen op microniveau
Wanneer je kijkt naar een moleculaire stof op microniveau, dan vormen de niet-metaalatomen moleculen. In het vorige hoofdstuk heb je geleerd wat een molecuulformule en een molecuultekening is. De molecuultekening wordt nu verder uitgebreid naar een structuurformule, waarin ook de binding tussen de atomen weergegeven wordt. De binding tussen de atomen heet de atoombinding.
De molecuulformules, molecuultekeningen en structuurformules van water, zuurstof en koolstofdioxide.
Zoals je in bovenstaande figuur kunt zien is het ook mogelijk dat er meer dan één atoombinding gevormd wordt tussen twee atomen.
Een atoombinding is een sterke binding. Wanneer deze binding verbroken wordt is er sprake van een chemische reactie.
In vaste stoffen zitten de moleculen gerangschikt in een regelmatig patroon. Dit regelmatige patroon, wordt een molecuulrooster genoemd. Het rooster wordt bij elkaar gehouden door een zwakke aantrekkende kracht, die molecuulbinding heet. Een andere veel gebruikte naam voor molecuulbinding is de vanderwaalsbinding, genoemd naar de Nederlands Natuurkundige Johannes van der Waals (1910).
De drie fases van water op microniveau.
Hierboven zie je de drie fases van water op microniveau. In de vaste fase zie je dat de moleculen in een regelmatig patroon gerangschikt zijn. In de vloeibare fase kunnen de moleculen langs elkaar heen bewegen, de moleculen trekken elkaar nog wel aan maar in mindere mate. De molecuulbinding tussen de moleculen is in een vloeistof deels verbroken. In de gasfase zie je dat de moleculen ver uit elkaar staan en vrij bewegen in de ruimte. Hier is er nauwelijks sprake meer van aantrekking tussen de moleculen, de molecuulbinding is dan ook geheel verbroken.
Let op: de atoombinding tussen de atomen wordt niet verbroken bij een faseverandering.
Naamgeving van moleculaire stoffen
Voor de niet-ontleedbare stoffen (elementen) geldt dat de naam de stof gelijk is aan de naam van het atoomsoort. Ook de formule van de moleculaire stof is gelijk aan de formule van het atoom. Er zijn echter zeven uitzonderingen. Bij deze uitzonderingen bestaan de moleculen uit twee dezelfde atomen.
De naam van ontleedbare moleculaire stoffen (verbindingen) lijkt op de naamgeving van zouten. Je gebruikt de naam van het eerste atoomsoort gevolgd door de naam van het tweede atoomsoort met de uitgang -ide. Alleen moet je bij moleculaire stoffen in tegenstelling tot de zouten, wel het aantal atomen in een molecuul in de naam verwerken. Hiervoor gebruik je Griekse telwoorden.
De Griekse telwoorden
In de molecuulformule staat het getal dat het aantal atomen aangeeft, ACHTER het atoomsoort waar hij bij hoort. In de naam staat het Griekse telwoord altijd VOOR het atoomsoort waar het bij hoort.
Voorbeelden:
SO2 = zwavel di oxide
P2O5 =di fosfor penta oxide
N2O4 =di stikstof tetra oxide
Mono wordt bijna niet gebruikt. Alleen bij stoffen waarbij zowel de ‘mono’ als de ‘di-vorm’ voorkomt. Het woord mono wordt dan gebruikt om het verschil tussen de twee stoffen te benadrukken.
Een bekend voorbeeld is:
CO = koolstofmonooxide
CO2 = koolstofdioxide
Samengevat:
Er zijn ook nog stoffen die niet aan deze systematische manier van naam geven voldoen. Dit zijn vaak veel voorkomende stoffen die een veel oudere naam hebben. H2O heet bijvoorbeeld gewoon water en geen diwaterstofoxide en NH3 is ammoniak in plaats van stikstoftrihydride.
De stoffen die niet aan deze systematische naamgeving voldoen en die je moet kennen staan in onderstaande tabel.
De stoffen met een niet systematische naam.
Een overzicht van de naamgeving van de metalen, zouten en moleculaire stoffen en alle formules die je moet leren, vind je in onderstaand bestand.
Overzicht naamgeving en leerlijst formules en atoomsymbolen
Hulplijn
Wil je graag extra uitleg over de naamgeving van moleculaire stoffen? Kijk dan de volgende video.
Bron: Youtube.com Kanaal: Matthijs Oosterhoff, onderwerp: uitleg systematische naamgeving deel 2.