De ontwikkeling van de eicel
De ontwikkeling van de zaadcel
YouTube. (z.d.-u). [YouTube]. Geraadpleegd op 17 december 2021, van https://youtu.be/U82yETB8BuA
Bij de ontwikkeling van geslachtscellen vindt meiose plaats; hierbij wordt het aantal chromosomen gehalveerd van 46 naar 23. De meiose bestaat uit twee processen, de meiose I en de meiose II. In de meiose I vindt de splitsing van het aantal chromosomen plaats; de meiose II is een mitotische deling van de twee haploïde dochtercellen. De meiose levert dus altijd vier haploïde cellen op.
De verdere geslachtscelontwikkeling en -rijping verlopen bij de vrouw anders dan bij de man.
De eicel
De eicelontwikkeling begint al vroeg in de embryonale ontwikkeling van het meisje. Achtereenvolgende gebeurtenissen zijn:
in het vier weken oude vrouwelijke embryo ontstaan stamcellen (primordiale eicellen) in de net aangelegde eierstokken;
tot de vijfde maand van de foetale ontwikkeling nemen de primordiale eicellen door mitose toe in aantal (tot 6 miljoen);
ondertussen beginnen deze cellen aan meiose I, dit proces stopt halverwege;
de cellen heten nu primaire oöcyten; daarvan gaan er zo’n 4 miljoen te gronde;
elke primaire oöcyt wordt omgeven door een laag follikelcellen; het geheel is de onrijpe eifollikel;
vanaf het begin van de puberteit wordt eens per vier weken een primaire oöcyt hormonaal geactiveerd om de meiose I te voltooien;
er ontstaan twee haploïde cellen, één secundaire oöcyt en één − veel kleiner − poollichaampje;
tegelijk wordt de eifollikel rijp; deze laat de secundaire oöcyt vrij (ovulatie); het poollichaampje verdwijnt;
meiose II vindt pas plaats op het moment dat een zaadcel in de eicel binnendringt.
De zaadcel
De zaadcelontwikkeling begint in de eerste maanden van de embryonale ontwikkeling van het jongetje.
Achtereenvolgende gebeurtenissen zijn:
in het vier weken oude embryo ontstaan stamcellen, het eerste ontwikkelingsstadium van de zaadcel, in de wand van de zaadbuisjes van de zich ontwikkelende zaadbal;
in de wand van de zaadbuisjes verschijnen sertolicellen, gespecialiseerde cellen die onmisbaar zijn voor de zaadcelontwikkeling;
vanaf het begin van de puberteit worden het eerste ontwikkelingssadium van de zaadcel hormonaal geactiveerd door zich continu te gaan delen (ze zijn nog steeds diploïd);
ze heten nu primaire spermatocyten, bij een volwassen man ontstaan er gemiddeld 3 miljoen per dag;
de primaire spermatocyten bewegen zich naar het centrum van de zaadbal en maken ondertussen de meiose I door; ze worden dan secundaire spermatocyten genoemd;
vervolgens ondergaan ze de meiose II waarna ze spermatiden genoemd worden;
spermatiden rijpen verder tot zaadcellen.
De ontwikkeling van het eerste ontwikkelingsstadium van de zaadcel tot de daadwerkelijke zaadcel duurt 65 tot 75 dagen. Per etmaal worden zo’n 200 miljoen zaadcellen gevormd.
Bron: Anatomie en fysiologie, ThiemeMeulenhoff, 2020