Aan de binnenkant van de baarmoeder zit een laagje slijmvlies. Als je endometriose hebt, zit er weefsel dat daarop lijkt ook buiten de baarmoeder. Het is een goedaardige aandoening, die niet vanzelf overgaat.
Het slijmvlies in de baarmoeder wordt elke maand dikker. Dit is de voorbereiding op een zwangerschap. Als je niet zwanger wordt na een eisprong, breekt de slijmvlieslaag na ongeveer 2 weken weer af en gaat bloeden. Het bloed komt met wat slijm naar buiten: dit is de menstruatie.
Het endometrium is het slijmvlies in de baarmoeder. Normaal zit dit baarmoederslijmvlies alleen in de baarmoederholte. Bij endometriose komen stukjes die lijken op dit slijmvlies buiten de baarmoeder terecht, bijvoorbeeld:
in de buikholte
op of in de eierstokken
op de ophangbanden van de baarmoeder
tussen de baarmoeder en de blaas
tussen de baarmoeder en de endeldarm
in de darmwand
diep in de wand van de baarmoeder zelf, dit heet adenomyose
Net als in de baarmoeder, groeit dit slijmvlies elke maand aan, breekt af en gaat bloeden. Maar dit bloed kan niet naar buiten. Het komt dan terecht in de buikholte, in de eierstok of tussen de baarmoeder en de blaas of endeldarm. Dit zorgt voor een ontsteking en verklevingen in de buikholte. Bij verklevingen vergroeit het buikvlies met de organen. In de eierstok ontstaan soms een soort holten die gevuld zijn met (oud) bloed. Die holten noemen we endometriomen of ook wel chocoladecysten.
Soms heeft iemand een lichte vorm met maar een paar plekjes. Andere keren gaat het om een ernstige vorm met veel verklevingen.
Het slijmvlies kan ook nog op andere plaatsen in het lichaam terechtkomen, zoals in de longen. Maar dat gebeurt bijna nooit.
De klachten verschillen van vrouw tot vrouw. Soms heeft iemand zelfs de ene periode meer klachten dan de andere periode. Andere vrouwen hebben helemaal geen klachten.
Welke klachten iemand krijgt, hangt af van de plekken waar het slijmvlies zit. Een klacht die bijna iedereen heeft, is pijn. Dit kan op verschillende momenten zijn:
tijdens de menstruatie: de pijn kan erger worden en steeds iets vroeger beginnen. Zelfs al voordat de menstruatie begint.
tijdens het vrijen
bij het naar de wc gaan tijdens plassen en poepen. Bij de een is dat alleen tijdens de menstruatie, bij anderen altijd. Of iemand moet vaak plassen, heeft diarree of juist verstopping. Soms zit er wat bloed in de plas of de ontlasting.
Sommige vrouwen hebben steeds buikpijn, ook als ze niet ongesteld zijn. Dit kan zelfs zo erg zijn, dat het moeilijk wordt om normale, dagelijkse dingen te doen.
Oorzaken
We weten niet precies hoe endometriose ontstaat. We weten wel dat endometriose in sommige families vaker voorkomt. Dat kan met erfelijke aanleg te maken hebben.
Gevolgen endometriose
Endometriose kan de volgende gevolgen hebben:
Moeilijk zwanger worden: van de 10 vrouwen die moeilijk zwanger worden, hebben 3 endometriose. Meestal geldt wel dat hoe erger en uitgebreider de endometriose is, hoe kleiner de kans is dat iemand zonder medische hulp zwanger wordt.
Plotseling erge buikpijn: soms zit endometriose in de eierstok. De eierstok wordt door het baarmoederslijmvlies groter en kan dan gaan bloeden of scheuren. Dit geeft heel plotseling erge buikpijn. Meestal moet de vrouw dan direct geopereerd worden om de cyste te verwijderen of de bloeding te stoppen. Dit komt gelukkig maar weinig voor.
Na de overgang: tijdens en na de overgang stopt de groei en afstoting van het slijmvlies. Ook de stukjes buiten de baarmoeder groeien dan niet meer. Ze zitten er nog wel, maar geven meestal geen klachten meer. De endometriose is dan tot rust gekomen
Behandeling
We kunnen endometriose niet genezen, maar wel behandelen. Bij lichte endometriose is behandeling soms niet nodig, bij uitgebreidere vormen meestal wel. Een mogelijke behandeling hangt dus af van jouw situatie. De behandeling verschilt van persoon tot persoon. Het hangt bijvoorbeeld af van welke klachten iemand heeft en hoe erg die klachten zijn. Soms is behandeling niet meteen nodig, andere keren wel. De behandeling is niet genezend, maar kan wel zorgen voor minder klachten.
Mogelijke behandelingen zijn:
Hormonen: Hormonen zoals de pil stoppen de opbouw en afstoting van het baarmoederslijmvlies. De endometriose komt zo tot rust. Er zit dan nog wel baarmoederslijmvlies op plekken buiten de baarmoeder, maar dat geeft geen klachten meer. Deze behandeling werkt goed bij een lichte vorm van endometriose. De endometriose gaat niet over met hormonen.
Pijnstillers: Door pijnstillers wordt de pijn tijdens je menstruatie minder erg. Je neemt de medicijnen in als de menstruatie begint, of liever al een dag eerder. Pijnstillers werken vooral goed bij een lichte vorm van endometriose. De endometriose zelf gaat niet over met pijnstillers.
Bekkenfysiotherapie: Vaak hebben vrouwen met endometriose pijn die niet meer weggaat. Hierdoor krijgen ze vaak overactieve bekkenbodemspieren. Deze overactieve spieren maken de klachten vaak erger. Bekkenfysiotherapie helpt dan vaak om de klachten te verbeteren.
Dieet: Soms worden endometriose klachten minder erg als je je voeding aanpast. De diëtiste van ons endometrioseteam kan je hierbij begeleiden.
Operatie: Tijdens een operatie kunnen we endometriose weghalen. Meestal gebeurt dit met een kijkoperatie. Als er veel endometriose weefsel is, doen we soms een uitgebreidere operatie. Bij de operatie proberen we alle endometriose weg te halen om zo de kans dat de klachten terugkomen zo klein mogelijk te maken.
Psychologische begeleiding: Als bij het eerste gesprek blijkt dat psychologische ondersteuning zinvol kan zijn, dan kunnen ze je verwijzen naar de psycholoog.