Het belang van biologie
Biologie is een vak waar men niet om heen kan. Het is een onderdeel van het dagelijkse leven van een persoon. Het is dan ook meer dan logisch om te veronderstellen dat eenieder moet beschikken over enige biologische kennis.
Vele onderwerpen binnen het vak biologie leveren een bijdrage bij persoonsvorming (De Biologische Raad, 2003). Ik vind het belangrijk dat een docent tijdens de lessen tijd besteedt aan de persoonlijke ontwikkeling van zijn leerlingen. Het vak biologie is een vak met een grote maatschappelijke betekenis. De afgelopen jaren is het belang van biologie erg gestegen op het gebied van voeding, gezondheid en milieu.
Vakdidactische uitgangspunten
Doordat het belang van biologie is toegenomen in onze samenleving, kan de biologie een oplossing leveren voor maatschappelijke problemen (De Biologische Raad, 2003). Tijdens de lessen seksualiteit bijvoorbeeld, hebben ik en mijn collega’s op het Avicenna College het uitgebreid over homoseksualiteit, seksuele intimidatie en genderidentiteit. Daarnaast proberen we de leerlingen tijdens het thema Mens en milieu milieubewuster te maken. Tijdens het vak biologie worden deze persoonlijke en maatschappelijke oordeels- en besluitvorming verbonden met de thema’s. Het is dus van belang dat leerlingen beschikken over biologische kennis om deze relevante maatschappelijke kwesties te betreffende voeding, gezondheid en milieu te begrijpen (De Biologische Raad, 2003).
De bovenstaande controversiële onderwerpen worden vaak ook besproken bij de lessen mens en maatschappij en godsdienst. De docenten biologie, godsdienst en mens en maatschappij van het Avicenna College gaan vaak in overleg over vakdidactische toepassingen tijdens het geven van deze onderwerpen. Op deze manier proberen we vakoverstijgende lessen te bieden aan de leerlingen.
Het Avicenna College streeft er ook naar om voor iedere leerling onderwijs op maat te verzorgen (Avicenna College, 2019). Docenten worden gestimuleerd om te differentiëren tijdens de lessen. Een voorbeeld hiervan is het gebruiken van RTTI-online om te achterhalen op welke type vragen leerlingen uitvallen en hiermee te differentiëren.
Ook ik vind het als docent belangrijk op te differentiëren. Ik vind het namelijk uiterst van belang dat iedere leerling de juiste ondersteuning en aandacht krijgt dat hij/zij nodig heeft om zich verder te ontwikkelen. Daarnaast is er uit onderzoeken gebleken dat de leerresultaten van leerlingen gunstiger zijn als er wordt gedifferentieerd (Berben & Teeseling, 2017). Naast het gebruik van de RTTI-modellen probeer ik differentiëren in bijna elke les toe te passen door de leerlingen extra tijd en opdrachten te geven, door de leerlingen keuze te geven in hoe ze een opdracht verwerken en door extra uitleg te geven.
Daarnaast probeert het Avicenna College ook de taalbarrière van de leerlingen te verkleinen, door de leerlingen bijvoorbeeld extra uren Nederlands aan te bieden. Over het belang van taal tijdens het leren zit ik met mijn werkplek op een lijn. Ook ik hecht waarde taal. Taal, denken en leren staan namelijk nauw met elkaar verbonden (Bruijn, 2009). Het Avicenna College heeft een groot aantal leerlingen met een migratie-achtergrond. Hoewel taalproblemen in elke klas voorkomen is hier meer sprake van in kleurrijke klas (Bruijn, 2009). De vakgroep taalbeleid bij ons op school probeert de docenten handvatten te geven om ook in hun lessen regelmatig met taal bezig te zijn.
Om de talige struikelblokken in mijn lessen te reduceren pas ik taalgericht onderwijs toe in mijn lessen. Dit doe ik door taalsteun, context en de mogelijkheid tot interactie met mij en de leerlingen te bieden. Ik bied de leerlingen taalsteun door naast vakdoelen ook de taaldoelen duidelijk te maken aan de leerlingen en door in opdrachten te zetten welke vaktaalwoorden in de verwerking van de opdracht terug moeten komen. Door de voorkennis van de leerlingen te activeren bied ik de leerlingen context. Ik activeer de voorkennis doormiddel van woordwebben of de leerlingen op te laten schrijven wat ze al weten van dit onderwerp. De werkvormen die ik gebruik om taalgericht onderwijs te bieden komen meestal uit het Handboek taalgericht vakonderwijs (Hajer & Meestringa, 2015). Er wordt echter van leerlingen verwacht dat ze de vakspecifiek taal correct kunnen interpreteren en produceren (Boersma, et al., 2007).
Pedagogische uitgangspunten
Het overdragen van kennis van het vak is natuurlijk een belangrijke taak van een docent, Maar naar mijn mening niet de enige taak. De leerling verlaten de school in het avo-onderwijs namelijk als burger en student. Een leraar hoort zijn leerlingen ook hier op voor te bereiden. Docenten moeten de leerlingen dus vaardigheden aanleren die die ze in deze rollen nodig hebben, zodat deze rollen succesvol kunnen vervullen. Om deze belangrijke taak te vervullen hebben docenten naast didactische vaardigheden ook pedagogische vaardigheden nodig. Hier komt de pedagogische opdracht van de docent bij kijken (Onstenk, 2011).
Sinds de jaren negentig staat de pedagogische opdracht van de docenten op de voorgrond in Nederland (Onstenk, 2011). In het boek Pedagogiek in de onderwijspraktijk schrijft Onstenk (2011), dat het volgende wordt bedoeld met de pedagogische opdracht van de docent: de bijdrage van het onderwijs aan de persoonlijke, morele en sociale ontwikkeling van jongeren en daarmee aan de opvoeding van toekomstige burgers. Deze vaardigheden moeten de leerlingen dus ontwikkelen om een volwaardige burger te worden. Het is belangrijk dat juist docenten hier aandacht aan besteden, omdat de leerlingen immers een groot deel van hun tijd besteden op school (Onstenk, 2011). Actieve inzet van scholen helpt kinderen namelijk met het ontwikkelen van sociale en morele vaardigheden (de Winter, Baerveldt, & Kooistra, 1999).
Ik vind het belangrijk dat de leerlingen respectvol naar anderen zijn, beschikken over sociale vaardigheden en elkaars verschillen accepteren. De hedendaagse samenleving in Nederland wordt namelijk gekarakteriseerd met diversiteit. Om deze reden vind ik het belangrijk dat een docent zijn leerlingen stimuleert tot waardeontwikkeling en doet aan waardeoverdracht. Waarden vormen namelijk handelen en meningen van een persoon (Leenders & Veugelers, 2014).
Aangezien vele onderwerpen binnen het vak biologie een bijdrage leveren aan de persoonsvorming (De Biologische Raad, 2003), kan het overdragen en ontwikkelen van waarden goed samengaan met het geven van biologie-onderwijs. Om waardeontwikkeling te stimuleren probeer ik tijdens de lessen controversiële onderwerpen aan te snijden. Door deze onderwerpen bespreekbaar te maken en verschillende standpunten erbij te betrekken probeer ik de leerlingen voor te bereiden op de verschillen die ze gedurende hun levensloop zullen tegenkomen. Als docent op Het Avicenna College vind ik dit extra belangrijk. Avicenna College is namelijk een islamitische middelbare school met een groot deel leerlingen die van een islamitische basisschool afkomen. Vele leerlingen komen in hun dagelijkse leven dus alleen personen tegen met een islamitische achtergrond. De school streeft er dus naar om de leerlingen optimaal toe te rusten om een succesvol deelnemer te worden van de Nederlandse samenleving (Avicenna College, 2019).
Ook vind ik het belangrijk dat leerlingen in staat zijn om te reflecteren op eigen handelen. Hoewel zelfreflectie voor alle leerlingen belangrijk is, wordt het meer verwacht van leerlingen op het algemeen vormend onderwijs. In het algemeen vormend onderwijs wordt er namelijk gestreefd naar het vormen van kritische burgers (Pels, 2011). Zelfreflectie is heel belangrijk, omdat zelfreflectie simpel weg een essentiële bijdrage levert aan persoonlijke ontwikkeling (Onstenk, 2011).
Tevens hecht ik waarde aan een veilig leerklimaat in de klas. Een veilig leerklimaat is nodig, zodat de leerling optimaal kan functioneren. Voor een veilig leerklimaat zijn de 3 basisbehoeften nodig: autonomie, relatie en competentie. Om deze reden denk ik al bij de voorbereiding van mijn lessen hoe ik een veilig leerklimaat kan waarborgen (Ebbens & Ettekoven, 2016). Ik verzorg de basisbehoefte autonomie door de leerlingen zelf keuzes maken. Ik laat de leerlingen bijvoorbeeld kiezen welke opdrachten ze gaan maken hoe ze de opdracht vormgeven of dat ze de opdracht samen of individueel maken. op deze manier laat ik de leerlingen zien dat ze meetellen en leer ik de leerlingen verantwoordelijkheidsgevoel aan voor hun eigen keuzes (Ebbens & Ettekoven, 2016). Waarop ze daarna weer kunnen reflecteren
De basisbehoefte relatie verzorg ik zoals eerder beschreven door de leerlingen samen te laten werken. dit beïnvloedt de relaties onderling op een positieve manier. Ook bevorder ik de relatie tussen mij en mijn leerlingen door de leerlingen te verwelkomen in mijn klas, bij naam te noemen en hier en daar een praatje of grapje te maken (Ebbens & Ettekoven, 2016). Ik vind dat deze kleine gebaren een groot verschil kunnen maken in de sfeer van de klas.
De basisbehoefte competentie voorzie ik door de leerlingen opbouwende feedback te geven en complimenten. Ik vind het de verantwoordelijkheid van de docent de leerling het gevoel te geven dat ze het kunnen of kunnen leren en ze hierbij begeleidt (Ebbens & Ettekoven, 2016).
De ontwikkeling van een biologiedocent
Tot slot vind ik het belangrijk dat een biologiedocent zichzelf ook blijft ontwikkelen op didactisch en pedagogische gebied, maar ook vakkundig. Biologie is een levendig vak dat zich wereldwijd blijft ontwikkelen (Campbell, et al., 2016). Het is belangrijk dat een biologiedocent deze ontwikkelingen bijhoudt. Ik zelf doe door Bionieuws en boeken en artikelen te lezen. De informatie hieruit kan ik vaak ook gebruiken in mijn lessen. Op deze manier hou ik mijn lessen actueel en interessant en laat ik de wereldwijde ontwikkelingen van het vak biologie aan mijn leerlingen zien. Daarnaast probeer ik tijdens mijn lessen steeds meet vakoverstijgend te werk te gaan. Dit doe ik door met collega’s van andere vakken in gesprek te gaan.
Bibliografie
Avicenna College. (2019). Schoolgids 2019/2020. Opgehaald van https://avicenna-college.com: https://avicenna-college.com/media/uploads/2019/12/04/avicenna-dig-schoolgids.pdf
Berben, M., & Teeseling, M. (2017). Differentiëren is te leren! CPS Uitgeverij.
Boersma, K. T., van Graft, M., Harteveld , A., de Hullu, E., de Knecht-van Eekelen, A., Mazereeuw, M., . . . van der Zande, P. A. (2007, september). Leerlijn biologie. Opgehaald van https://www.natuurwetenschapentechniek.nl: https://www.natuurwetenschapentechniek.nl/uploads/bps/files/3ef04a22772a04db630dd55967289d911667c9f0.pdf
Bruijn, H. d. (2009, April). De taal van natuurwetenschappen. Opgehaald van http://www.fi.uu.nl: http://www.fi.uu.nl/publicaties/literatuur/2502_9_debruin2009taalgerichtvakonderwijsoabiologie.pdf
Campbell, N. A., Urry, L. A., Wasserman, S. A., Cain, M. L., Reece, J. B., & Minorsky, P. V. (2016). Biology A Global Approach. New York: Pearson Education Limited.
De Biologische Raad. (2003, september). Biologieonderwijs een vitaal belang. Opgehaald van https://www.knaw.nl: https://www.knaw.nl/nl/actueel/publicaties/biologieonderwijs-een-vitaal-belang
de Winter, M., Baerveldt, C., & Kooistra, J. (1999). Enabling children: participation as a new perspective. Opgehaald van http://web.a.ebscohost.com: http://web.a.ebscohost.com.ezproxy.hro.nl/ehost/results?vid=0&sid=2b1e1dc7-72d6-4376-82db-5df763d73d2e%40sdc-v-sessmgr02&bquery=%28AU%2Bde%2BAND%2B%28IS%2B%25220305-1862%2522%29%2BAND%2BDT%2B1999&bdata=JkF1dGhUeXBlPWlwLGNvb2tpZSx1aWQmZGI9bnloJnR5cGU9MCZzZ
Ebbens, S., & Ettekoven, S. (2016). Effectief leren. Groningen: Noordhoff Uitgevers.
Hajer, M., & Meestringa, T. (2015). Handboek taalgericht vakonderwijs. Bussum: Uitgeverij Coutinho.
Leenders, H., & Veugelers, W. (2014, Januari). Waardevormend onderwijs en burgerschap. Opgehaald van https://www.researchgate.net/publication/254768320_Waardevormend_onderwijs_en_burgerschap_Een_pleidooi_voor_kritisch-democratisch_burgerschap/stats
Onstenk, J. (2011). Pedagogiek in de onderwijspraktijk : een geïntegreerde benadering. Bussum: Uitgeverij Coutinho.
Pels, T. (2011, september ). De pedagogische functie van het onderwijs . Opgehaald van https://www.verwey-jonker.nl: https://www.verwey-jonker.nl/doc/participatie/De_pedagogische_functie_van_het_onderwijs_8806_web.pdf
Slooter, M. (2010). De vijf rollen van de leraar . CPS Uitgeverij.