Stap 2 Seks
Inleiding
Met deze stap ben je ca. 6h bezig
Bij deze stap horen de volgende leerdoelen:
2.1 Voortplantingsorganen
Voordat we ingaan op onderwerpen als zaadlozing, seksualiteit, soa’s of anticonceptie, moeten we eerst beginnen bij de basis: namelijk dat wat er gebruikt kan worden bij seks/seksuele handelingen. We gaan in op 2 soorten: het mannelijke en het vrouwelijke voorplantingssysteem.
Deze voortplantingsorganen maken de cellen die nodig zijn om een baby te maken, namelijk een zaadcel (mannelijke voortplantingsorganen) en een eicel (vrouwelijke voortplantingsorganen). Deze cellen worden in de puberteit voor het eerst gemaakt door jongens en meisjes onder invloed van hormonen uit de hypofyse (hormoonklier onder de hersenen). Vanaf dat moment zijn ze vruchtbaar: ze kunnen samen baby’s maken.
Natuurlijk draait seks niet alleen maar om baby’s maken, maar daar gaan we bij 2.2 verder op in.
Mannelijke voortplantingsorganen
Hoe ontstaat een mannelijk orgasme:
Zaadlozing:
Opdracht 8: beantwoord de volgende vragen. De vraag 8d is alleen voor HAVO- en VWO-leerlingen. a) Benoem de onderdelen 1 t/m 10 in de afbeelding hieronder.Bron afbeelding: https://maken.wikiwijs.nl/p/questionnaire/standalone/1302074 b) Door welke onderdelen gaan de zaadcellen heen? Noem de nummers. c) In welk onderdeel/welke onderdelen mogen we het sperma noemen? Noem het nummer/de nummers. d) HV-vraag: Voor de echte zaadlozing komt er al wat voorvocht uit de penis. Wat is de functie van dit voorvocht? Kies uit A, B, C of D. A. De urinebuis zuurder maken, want dat vinden zaadcellen fijn. B. De urinebuis neutraliseren, want achtergebleven urine is wat zuur en dat vinden zaadcellen niet fijn. C. Voorvocht bestaat niet, het is gewoon een beetje urine. D. Geen van de bovenstaande antwoorden is correct.
Vrouwelijke voortplantingsorganen
Meisjes worden geboren met in hun eierstokken +/-400.000 onrijpe eicellen. Deze onrijpe eicellen zitten in een soort blaasje, de follikel. Per maand zullen enkele hiervan vocht en voedingsstoffen gaan opnemen, dat noem je rijpen.
Uiteindelijk rijpt er maar 1 follikel volledig: het blaasje barst dan open en de eicel gaan vanuit de eierstok de eileider in. De eicel kan nu bevrucht worden door een zaadcel. Dat moet echter wel binnen 12-24h duren, want dan begint de eicel al af te breken.
Zo ziet de gemiddelde menstruatiecyclus er ongeveer uit:
Zaadcellen komen bij de vrouw binnen via de vagina en gaan daarna via de baarmoederhals naar de baarmoeder. Eenmaal door de baarmoeder heen komen ze in de eileider terecht, waar ze een eicel kunnen bevruchten.
Opdracht 9: Beantwoord de volgende vragen. a) Benoem de nummers 1 t/m 5 in het plaatje hieronder.Bron afbeelding: http://www.wimsallerlei.nl/Voortplantings%20organen%20van%20Vrouw.htm b) Bekijk het plaatje hierboven. In welk nummer kan een eicel bevrucht worden? Leg je antwoord uit. c) Bekijk het plaatje hierboven. In welk onderdeel zal de baby gaan groeien als de eicel wordt bevrucht? Noem het nummer. d) Bekijk het plaatje hierboven. In welk onderdeel rijpt de eicel voor de eisprong? Noem het nummer. e) Bekijk het plaatje hierboven. Wat is de volgorde van nummers waar zaadcellen doorheen gaan tot het moment dat ze een eicel bevruchten? f) Bekijk nu het plaatje hieronder. Ook vrouwen kunnen een orgasme krijgen door seksuele stimulatie. Welk van deze onderdelen is het gevoeligste plekje voor vrouwen? Geef de naam van dat onderdeel (de naam staat ergens in de afbeeldding). g) Bekijk het plaatje hieronder. Zie je een verschil met het mannelijke voortplantingsorgaan als je kijkt naar de urinebuis en de geslachtsopening?
Bron afbeelding: https://gynaecologie.slingeland.nl/kenniscentrum/Algemene-gynaecologie/Anatomie/449/455
2.2 Genderidentiteit, genderexpressie, geslacht en seksualiteit
Zoals eerder gezegd draaien seks en seksuele handelingen niet alleen om baby’s maken. Je kan bijvoorbeeld ook seks hebben voor je eigen genot, voor het versterken van je relatie, etc. Dit hoeft dus niet altijd tussen een man en een vrouw te zijn.
Ook je biologische geslacht zegt niet altijd alles over wie je bent of op wie je valt, dus laten we beginnen met deze zaken op een rij te zetten. Hiervoor gebruik ik graag de genderkoekman (zie plaatje hieronder).
Bron afbeelding: http://www.vrouwenmaatschappij.be/gender
In Nederland worden mensen vaak geaccepteerd voor wie ze zijn, op wie ze vallen en hoe ze zich willen kleden/gedragen. Hier mogen mannen bijvoorbeeld met elkaar trouwen en kinderen adopteren. Dit is echter niet overal ter wereld zo en zelfs binnen Nederland zijn er verschillen in acceptatie.
Opdracht 10: Beantwoord de volgende vragen. a) Wat is in jouw eigen woorden het verschil tussen genderidentiteit en je biologische geslacht? b) Kun je van buitenaf altijd zien wat de genderidentiteit van een persoon is? c) Kun je van buitenaf altijd zien wat het biologische geslacht van een persoon is? d) Kun je van buitenaf altijd zien wat de seksuele voorkeur van een persoon is? e) Er staat dat genderexpressie vaak gebaseerd is op klassieke genderrollen. Noem 2 dingen die mensen over het algemeen typisch vrouwelijk vinden en 2 dingen die mensen over het algemeen typisch mannelijk vinden. f) Stel dat een jongen liever met poppen speelt dan met auto’s, is hij dan homoseksueel? Leg je antwoord uit. g) En als een meisje graag jurken draagt en haar grootste hobby zichzelf opmaken is? Kan zij homoseksueel (lesbisch) zijn? Leg je antwoord uit. h) Wat zou een reden kunnen zijn dat sommige mensen zaken als het homohuwelijk niet erkennen of zelfs willen verbieden/hebben verboden? i) In de tekst staat dat koppels met hetzelfde biologische geslacht kinderen kunnen krijgen door ze te adopteren. Wat zou een andere manier kunnen zijn voor homoseksuele koppels om kinderen te krijgen?
2.4 SOA’s
Deze opdrachten kun je zowel voor als nadat je de speciale voorlichtingsBloX gevolgd hebt. Het zal waarschijnlijk wel iets sneller gaan als je de BloX al gevolgd hebt.
SOA is een afkorting voor Seksueel Overdraagbare Aandoening. Het zijn dus ziektes die je kan oplopen als je seksueel contact hebt, zoals bij vaginale, anale of orale seks (respectievelijk met vagina, met anus of met mond). Hierbij komen namelijk slijmvliezen, vocht (bv. sperma, vaginaal vocht of slijm) en/of bloed (in)direct met elkaar in contact, waardoor de SOA van de ene partner op de andere kan over worden gedragen.
Er zijn ook een paar uitzonderingen op die regel. Zo kun je ook schaamluis (luizen in je schaamhaar, wimpers, baard en/of okselhaar) oplopen door de handdoeken/het beddengoed van een besmet persoon te gebruiken als die niet goed zijn gereinigd.
Ook kan een SOA soms door de moeder op het kind worden overgedragen, zoals Hepatitis B tijdens de bevalling. Fun fact: google eens chlamydia en koala’s (plaatjes worden dan weer niet aangeraden).
Opdracht 11: Beantwoord de volgende vragen (websites die je zouden kunnen helpen staan onder de vragen). a) Leg uit waarom Seksueel Overdraagbare Aandoening eigenlijk een misleidende naam is. b) Zoek op internet een voorbehoedsmiddel op dat je beschermt tegen SOA’s. c) Na een nachtje stappen hebben 2 lesbische vrouwen een onenightstand. Een van hen heeft een dildo meegenomen die ze beide gaan gebruiken (zie plaatje). Hebben zij een voorbehoedsmiddel nodig? Zo ja, welke zou het geschikts zijn? d) Noem een manier om bij het vrijen geen voorbehoedsmiddel met je partner te gebruiken en toch veilig seks te hebben (het risico op zwangerschap mag je achterwege laten bij deze vraag). Helpende websites bij opdracht 13: - https://sense.info/nl/condoom-pil-en-meer - https://sense.info/nl/soas/soa-test - https://sense.info/nl/soas
Opdracht 12: Vul de tabel hieronder verder in (websites die je zouden kunnen helpen staan onder dit tekstvak). Je kan de nummers1 t/m 9 overnemen en daarachter de missende onderdelen schrijven. Helpende websites bij opdracht 14: - https://sense.info/nl/soas/soorten-soas
Num mer |
Naam SOA |
Veroorzaakt door |
Meest voorkomende symptomen |
Geneesbaar? |
Mogelijke gevolgen bij te laat behandelen |
1 |
Schaamluis/ platjes |
Parasiet, Pediculosis pubis |
Jeuk, wondjes/gevoelige huid door krabben, grijsblauwe plekjes (luizenbeten), rode/bruine plekjes (luizenpoep) |
|
Geen |
2 |
Chlamydia |
Bacterie, Chlamydia trachomatis |
|
|
Ja, onvruchtbaarheid |
3 |
Gonorroe |
Bacterie, Neisseria gonorrhoeae |
Meer/afwijkende afscheiding uit penis, vagina of anus; branderig gevoel bij plassen |
|
|
4 |
Herpes genitalis |
Virus, herpes simplex virus type 1 of 2 (HSV-1 of HSV-2)
|
|
Nee, maar medicijnen kunnen een aanval onderdrukken |
Geen. |
5 |
Hepatitis B |
Virus, hepatitis B-virus
|
|
Nee, geneest soms vanzelf en soms helemaal niet |
Levercirrose (verschrompelen van de lever) |
6 |
HIV/Aids |
Virus, bij mensen meestal HIV-1
|
Geen specifieke kenmerken |
Nee, maar virusremmers kunnen de voorkomen dat de ziekte zich verder ontwikkelt |
|
7 |
Genitale wratten |
Virus, Humaan Papilloma Virus (HPV). Genitale wratten worden meestal veroorzaakt door HPV-6 en HPV-11 |
Wratjes op en rond vagina, anus of penis, meestal huidskleurig, maar soms iets donkerder |
|
|
8 |
Syfilis |
Bacterie, Treponema pallidum |
Zweertjes of plekjes op mond, vagina, penis of anus |
Ja, met antibiotica |
|
9 |
Candida (technisch gezien geen soa, maar kun je wel krijgen via seksueel contact) |
Gist, gist uit geslacht Candida, zoals Candida albicans of Candida glabrata
|
Jeuk; brokkelige, kwarkachtige of stinkende afscheiding; gezwollen schaamlippen met witte aanslag; pijn tijdens het plassen |
|
|
2.5 Geboorteregeling
Deze opdrachten kun je zowel voor als nadat je de BloX gevolgd hebt. Het zal dan waarschijnlijk wel iets sneller gaan als je de BloX al gevolgd hebt.
Zoals al eerder werd gezegd draait seks niet alleen om baby’s maken. Dus gelukkig zijn er tegenwoordig vele methodes om seks te hebben zonder zwanger te worden. Deze paragraaf zal zich om deze reden dan ook focussen op heterokoppels, aangezien het risico op ongewenste zwangerschap bij 2 mensen met hetzelfde biologische geslacht 0% is.
Sommige anticonceptiemiddelen (middelen tegen zwangerschap) werken op basis van hormonen en zorgen er zo voor dat er geen eisprong plaatsvindt. Andere zorgen er weer voor dat de zaadcellen niet (levend) bij de eicel aan kunnen komen. En weer andere voorkomen innesteling van een bevruchte eicel.
Opdracht 13: Vul de tabel in (websites die je zouden kunnen helpen staan onder dit tekstvak). Je mag de nummers overnemen en daarachter de ontbrekende onderdelen uit de tabel invullen. Dit zijn natuurlijk niet alle anticonceptiemiddelen, maar wel enkele van de meest gebruikte. Helpende websites (en aanvullende anticonceptiemiddelen) bij opdracht 15: - https://sense.info/nl/condoom-pil-en-meer
Num mer |
Naam |
Anticon ceptie middel |
Werking |
Betrouwbaar bij juist gebruik |
Mogelijke zaken om te overwegen bij gebruik |
1 |
Condoom |
Ja |
Voorkomt dat zaadcellen bij eicellen kunnen komen |
Ja |
|
2 |
Pil |
Ja |
|
|
Moet je iedere dag op dezelfde tijd slikken om op zijn betrouwbaarst te zijn |
3 |
Prikpil |
|
|
|
Kan een paar maanden duren voordat je weer vruchtbaar bent |
4 |
Sterilisatie |
|
Man: zaadcellen komen niet meer in sperma Vrouw: zaadcellen komen niet meer bij eicel |
Ja |
|
5 |
Hormoonspiraaltje |
Ja |
|
|
Moet een dokter plaatsen |
6 |
Coïtus interruptus |
Nee |
|
|
Vergt goede timing van de man om de penis op tijd uit de vagina te halen |
8 |
Periodieke onthouding |
|
Geen geslachtsgemeenschap tijdens de vruchtbare periode van de vrouw (+/- dag 9-15 van de menstruatiecyclus) |
|
Beperkte mogelijkheden per maand om geslachtsgemeenschap te hebben |
Ook als je een anticonceptiemiddel goed gebruikt is er een hele kleine kans op zwangerschap. Wat kun je doen als je toch ongewenst zwanger bent geworden en de zwangerschap niet voort wil zetten?
Opdracht 14: Beantwoord de volgende vragen. a) Waarom mag je vanaf de 24e week geen abortus meer plegen? Tip: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/abortus/vraag-en-antwoord/abortus-hoeveel-weken b) Wat zouden dingen zijn om in overweging te nemen bij een beslissing over het voortzetten of stopzetten van een (on)gewenste zwangerschap? Noem er minstens 3.