De huidige samenleving is een technologisch hoogontwikkelde samenleving die voor haar goed functioneren volstrekt afhankelijk is geworden van moderne informatie- en communicatietechnologie (ICT). Vóór de high-tech werden auto’s bijvoorbeeld ontwikkeld op de tekentafel. Sindsdien hebben automerken een aanzienlijk deel van de traditionele technici vervangen door programmeurs. Nu ontwikkelen de ICT-specialisten auto’s met behulp van speciale 3D-software.
Veel van de ICT-toepassingen zijn afkomstig uit Silicon Valley in Californië. Wereldspelers als Microsoft, Apple, Facebook en Google beïnvloeden ons leven in hoge mate. Heel veel informatie wordt gevonden met behulp van de zoekmachine Google. We hebben er het werkwoord googelen (=informatie zoeken op internet) aan te danken.
Niet iedereen is even blij met die wereldwijde uitwisseling van informatie. De Chinese regering vroeg in 2010 Google om bepaalde trefwoorden (zoals ‘mensenrechten’ en ‘Amnesty International’) te censureren, zodat Chinese burgers geen ‘ongewenste informatie’ zouden kunnen zoeken.
Google weigerde mee te werken en werd prompt door de Chinese regering in de ban gedaan. China ontwierp een eigen zoekmachine, Baidu.
De Turkse regering was zo ontevreden met de berichtgeving over de mislukte staatsgreep van 2016 in dat land, dat het niet alleen Facebook en Twitter blokkeerde, maar ook YouTube, WhatsApp, Skype, Wikipedia en nog zo’n tien andere diensten.
Valse informatie
Daarnaast verschijnen er op internet steeds meer valse berichten. Aanvankelijk hadden makers van nepnieuws de bedoeling om bezoekers naar een website te lokken en daarmee dankzij advertenties winst te maken. Later werden er ook valse berichten verstuurd met als doel om de publieke opinie te beïnvloeden of om politieke tegenstanders te belasteren.
Moeten we ons om nepnieuws druk maken? Manipulatie, propaganda en desinformatie is van alle tijden dus je zou denken van niet. De snelheid waarmee nieuws via bijvoorbeeld sociale media enorme massa’s mensen bereikt, is wel nieuw en veel mensen zijn voor hun informatie afhankelijk van die media. Dat maakt nepnieuws wel tot een eigentijds probleem.
Zo lijken de verkiezingen van de V.S. te zijn beïnvloed door de verpreiding van nepnieuws.
Identiteitsdiefstal
Een andere uitwas van internet is identiteitsdiefstal. Deze video is geënsceneerd en komt uit een Belgische reclame van 2013, maar identiteitsfraude is een reëel probleem.
Het overkwam ook journalist Kevin Goes. Zijn naam, geboortedatum en burgerservicenummer werden door iemand gebruikt om een huis te huren op 200 kilometer van zijn eigen huis. In het huurhuis werd een wietplantage aangetroffen en Goes kreeg een vordering van bijna 13.000 euro. Hoe toon je aan dat iemand anders je identiteitsgegevens misbruikt heeft?
De rechter geloofde aanvankelijk niet dat hij het niet was die een huis had gehuurd om daar een wietplantage op te zetten, maar hij had geluk. De nep-Goes liep tegen de lamp toen hij weer een huis op naam van de echte Goes probeerde te huren.
Identiteitsfraude staat nooit op zichzelf. Gestolen identiteiten worden gebruikt om iets te verbergen: een wietplantage, dure producten bij webshops, afpersing of een gezochte crimineel. Vaak zitten er (buitenlandse) criminele bendes achter.
Ransomware
Een soortgelijke uitwas van ICT is ransomware (in het Nederlands: gijzelsoftware). De computergebruiker krijgt te lezen dat zijn of haar computer geblokkeerd werd en pas na betaling weer wordt vrijgegeven.
Gijzelsoftware kan iedereen treffen, ook gerenommeerde bedrijven als APM, dat actief is in de Rotterdamse haven. Het bedrijf laadt en lost er containers. Normaal worden er dagelijks duizenden containers in een geautomatiseerd proces geladen en gelost. In 2017 lagen de werkzaamheden vier dagen lang stil. De computers waren gehackt en werkten niet meer en er konden geen containers de terminals in of uit. Dat kostte APM elke dag vele miljoenen euro’s.
We leven in een informatiemaatschappij, maar hoe houden we de informatie betrouwbaar?