2b. Stap 2. Taxonomie en wetenschappelijke naamgeving

Organisatieniveaus is niet de enige manier waarop biologen de wereld indelen. Je kunt deze manier dan ook niet voor alles gebruiken: je kan alleen de onderdelen van het leven indelen op volgorde van klein naar groot (en andersom) door middel van emergente eigenschappen. Je kan dus onderscheid maken tussen een orgaan van een kikker, 1 kikker en 1 populatie kikkers, maar niet tussen een kat en een kikker (beide niveau ‘soort’).

Hoe houden biologen dan toch al die soorten uit elkaar?

.

.

.

.

.

Juist, je geeft ze allemaal een eigen naam: een hond is een hond en een kat is een kat! Makkelijk zat, toch?

 

Helaas is dit niet helemaal goed. Voor in het dagelijks leven is de term 'hond’ goed genoeg. Iedereen in Nederland weet dan wat je bedoelt. Voor wetenschappers is dit anders. Het is namelijk niet zo handig als een Franse wetenschapper jouw onderzoek wil gebruiken, maar dat niet kan, omdat hij niet weet wat een ‘hond’ is (hond is chien in het Frans; heel anders dus).

Om ervoor te zorgen dat die wetenschapper uit Frankrijk weet over welke soort het gaat, zonder dat hij daarvoor de naam van die soort in alle talen moet leren, hebben alle soorten een eigen naam gekregen binnen de wetenschap. Dit heet wetenschappelijke naamgeving/binomiale naamgeving. Dit lijkt een beetje op hoe zowel jij als een Duitse leerling beide Engels leren en je zo met elkaar kan praten op vakantie. Hoe je deze wetenschappelijke naam af kan leiden, wordt zometeen uitgelegd in een filmpje.

 

Echter, voordat jullie het filmpje gaan kijken, is er nog 1 onderwerp dat we eerst gaan bespreken, namelijk ordening. Met alleen een naam kun je niet zien hoe verwant soorten zijn aan elkaar. We kunnen met alleen een naam nog niet alle soorten indelen. Het blijft een beetje een chaos.

Taxonomie is het beschrijven, benoemen en classificeren van organismen in de biologie. Het maakt gebruik van onder andere het uiterlijk, gedrag en DNA (soort blauwdruk voor je lichaam) om organismen in te delen. De belangrijkste rangen die bij deze ordening horen staan in de plaatjes hieronder.

 

Bekijk het plaatje links. Bovenin (leven) is het minst specifiek en naar mate je naar onderen gaat wordt het steeds specifieker. Hoe meer je naar onder gaat, hoe kleiner de groepen (= taxa; enkelvoud taxon) dus worden. Taxonomische hiërarchie (= rangorde) houdt namelijk in dat elk taxon (vanaf het niveau van soort) onder slechts één taxon valt van het eerstvolgende hogere niveau.

In begrijpbare taal betekent dit dat bijvoorbeeld een orde bestaat dus uit meerdere families, maar dat een familie op zijn beurt maar behoort tot 1 orde. Bekijk nu het plaatje rechts. De orde Carnivora behoort dus tot alleen tot de klasse Mammalia en niet tot een andere klasse, maar tegelijk bestaat de klasse Mammalia wel meer ordes dan alleen de Carnivora.

 

Filmpje – Binomiale naamgeving: Ordening - De dubbele naamgeving (van Linneaus).

 

Maak nu de volgende opdrachten:

1) Leg uit welke van deze soorten het meest aan elkaar verwant zijn: Alticola olchonensis, Alticola roylei en Ochontona roylei.

2) Als je een huisdier hebt (bij meerdere kies er 1), zoek dan de wetenschappelijke naam van je huisdier op (een foto met naam van je huisdier mag je er natuurlijk altijd bij zetten). Heb je geen huisdier, kun je kiezen uit de volgende dieren: okapi, ringstaartmaki, tijgerhaai en blobvis.

3) Vul de onderstaande tabel in over jouw dier uit vraag 14.

Rang

Domein

Rijk

Stam

Klasse

Orde

Familie

Geslacht

Soort

Mijn dier:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4) Zoek nu een dier op uit:

a. Hetzelfde rijk, maar een andere stam.

b. Dezelfde klasse, maar een andere orde.

c. Dezelfde familie, maar een ander geslacht.

5) We hebben het tot nu toe steeds gehad over dieren, maar ook andere organismen zijn zo in te delen. Bekijk de tabel hieronder, welke planten zijn het meest aan elkaar verwant en hoe kun je dat zien? Kies de juiste letter (zie de meerkeuzeopties onder de tabel). 

 

Soort 1

Soort 2

Soort 3

Foto

Nederlandse naam

 

Bergzandkruid

Bergbosrank

Zandmuur

Wetenschappelijke naam

Arenaria montana

Clematis montana

Arenaria purpurascens

 

Vraag 5 vervolg: 
A) Soort 2 en 3, want zij hebben dezelfde kleur.

B) Soort 2 en 3, want zij groeien beide op een stenen wand.

C) Soort 1 en 2, want beide hebben als soortaanduiding 'montana'.

D) Soort 1 en 3, want beide hebben als geslachtsnaam ‘Arenaria'.

E) Soort 1 en 3, want zij hebben hetzelfde aantal bloemblaadjes.

6) Een hoop van jullie zullen klimop misschien wel herkennen, omdat hij bijvoorbeeld in je tuin groeit of langs een muurtje onderweg naar school. Maar hoe heet deze plant nu echt? Geef met behulp van de onderstaande tabel de wetenschappelijke naam van klimop. Tip: let op de schrijfwijze!

Domein

Eukaryota

Rijk

Plantae (Planten)

Stam

Embryophyta (Landplanten)

Klasse

Spermatopsida (Zaadplanten)

Orde

Apiales

Familie

Araliaceae (Klimopfamilie)

Geslacht

Hedera

Soort

Helix

 

Leerdoelencheck:

• Ik kan een organisme taxonomisch indelen en zijn wetenschappelijke naam hieruit afleiden.

• Ik kan obv taxonomie afleiden welke soorten meer aan elkaar verwant zijn.