2a. Onderzoek

Onderzoek

Voor Nederlands ga je onderzoek doen naar 3 verschillende dichtvormen; namelijk

Hiervoor ga je eerst een aantal bronnen bekijken, deelnemen aan BloX en zelf aan de slag met opdrachten. In deze quest ga je ook zelf gedichten schrijven.

Introductie

Bekijk eerst de volgende filmpjes en bronnen:

Dichtvormen

 

Metrum:

Spoken word:

 

 

 

Haiku

Een haiku is een gedicht dat uit drie regels bestaat, met een patroon van vijf lettergrepen, zeven lettergrepen en dan weer vijf.

Vaak gaat een haiku over de natuur of over mensen, maar altijd over iets wat voor iedereen snel te begrijpen is. Een haiku probeert vaak een moment te vangen.

 

Lees nu Wat is een haiku? en maak de volgende oefening:


Opdracht:
Maak een document aan in Pages en vul de regel met zeven lettergrepen in:
"De oude bomen
..... [VUL IN] .....
Wiegend sterk en trots"
Vul de twee regels van vijf lettergrepen in:
"..............
...............
Elk blaadje valt heel erg stil"
Overleg met een medeleerling en deel wat je hebt gevonden. Wat valt op? Wat vind je mooi?
Bedenk dan samen een mindmap over jouw lievelingsseizoen, dus bijvoorbeeld zomer of herfst.
Doe dit met behulp van de volgende vragen:
Zet dit in  Seesaw en zet een link daar naartoe in je logboek van je tegel in Egodact.

Sonnet

Sonnetten zijn onder meer bekend geworden door de Engelse dichter/schrijver Shakespeare en de Italiaan Dante. Het ontstond in Italië in de vroege middeleeuwen. Maar ook Nederland heeft bekende sonnettendichters.

P.C. Hooft, bekend van 'Mijn lief, mijn lief'

Bestudeer deze bron: Klassiek sonnet

 

Opdracht
Maak een korte samenvatting van de belangrijkste kenmerken van een sonnet (zoals welk rijmschema) en noteer belangrijke namen.
Zoek een gedicht van een van de genoemde dichters (te vinden in de bron, elders mag ook), neem deze over en leg met twee inhoudelijke argumenten uit waarom je juist deze hebt gekozen. Dit kun je doen bijvoorbeeld met behulp van de volgende begrippen: ritme, onderwerp, gevoel, herkenning, sfeer, taal.

Zet je werk in Seesaw en met een link in Egodact in je logboek.

Spoken word

Spoken word is een bijzondere vorm van poezie, gedichten waarbij het vooral om de voordracht gaat. Vaak worden maatschappelijke onderwerpen behandeld, maar dat hoeft niet.
Bekijk de volgende bronnen:

Klik aan en lees: Spoken word: wat is het precies?

Bekijk/beluister:


➜Je beantwoord nu de volgende vragen: 

1) Wat is spoken word? Leg het uit in je eigen woorden.
2) Wat is de overeenkomst tussen spoken word en 'gewone' poëzie?
3) Als jij een dichter was, zou jij dan liever spoken word beoefenen, of liever alleen een gedicht schrijven? Geef twee (persoonlijke) argumenten en gebruik hiervoor ook de filmpjes/bronnen. 

Zet je antwoorden in  Seesaw en zet een link daar naartoe in je logboek van je tegel in Egodact.

Metrum en andere poëtische termen

Poezie en muziek zijn verschillende vormen van kunst, maar ze lijken ook op elkaar. Ze hebben allebei ritme. Bij muziek verandert dat meestal niet erg, in een gedicht kan dat wel. Je noemt zo'n ritme metrum. Bij de voordracht van een gedicht merk je over het algemeen meer verschil in ritme (metrum) dan bij de uitvoering van een lied.

Metrum is afhankelijk van hoe je een gedicht interpreteert, dus hoe je begrijpt wat er staat. Een dichter kan door de opmaak wel een richting geven aan hoe je het gedicht kunt lezen (einde van de zin, wel een punt of geen punt, komma's of juist niet?). Sommige poëzie wordt begeleid door muziek. Soms is er dan ook weinig verschil te horen tussen een gedicht op muziek, of een songtekst op muziek. En dat geeft ook niet.


Er zijn soms meer verschillen aan te wijzen. Zo heeft een songtekst vaak weinig grote gedachtesprongen. Een boodschap is vaak duidelijk, je hoeft de tekst niet heel vaak te beluisteren om het te begrijpen. Een gedicht kun je vaak op meer manieren interpreteren.

(deels gebaseerd op: poeziepaleis.nl)

Nog meer poëtische termen

Net als bij een verhaal, gebruikt een schrijver bij een gedicht verschillende 'trucs' om zijn/haar werk vorm te geven. Die 'gereedschappen' noemen we ook wel poetische termen en/of literaire begrippen. Ze zorgen ervoor dat je vorm kunt geven aan je gedicht.

Er zijn er heel veel, we noemen er hier een paar:

onomatopee het gebruik van woorden die een klank nabootsen, zoals 'bam' of 'kukeleku'!

personificatie het toekennen van menselijke eigenschappen aan levenloze objecten, zoals 'de wind huilde om het huis...'

metafoor een woord of zin toepassen op een object of actie waar dat eigenlijk niet kan. Dit is de meest voorkomende vorm van beeldspraak. Bijvoorbeeld: 'voetbal is oorlog'.

alliteratie een klank herhalen in de eerste lettergrepen van een woordserie of in een woord en/of zin. Denk aan de titels van 'Suske en Wiske', of 'Wie weet waar Willem Wever woont?'

vergelijking dingen met elkaar vergelijken die op zichzelf anders zijn, om een beschrijving levendiger te maken. Bijvoorbeeld: 'Hij is zo fit als een hoentje'.

rijm een woord gebruiken dat dezelfde klank heeft als een ander woord.

Er zijn veel verschillende soorten rijmschema's. Bekijk daarvoor eens: Rijm en metrum

Voor meer rijminspiratie bekijk je dit filmpje van cabaretier Kees Torn:

Opdracht:
Kies nu een gedicht of lied dat je leuk vindt en/of iets voor je betekent. Op HVX zijn verschillende dichtbundels te vinden en gedichtenboekjes van 'Dichter'. Als je die wilt gebruiken, vraag je deze bij je coach Nederlands.

1) Analyseer het gedicht of lied, dus bekijk welke poetische termen erin worden gebruikt. Noteer dan ook de zinnetjes of woorden waar je dat aan ziet.
2) Leer de zes poëtische termen (je moet ze dus kunnen uitleggen) en presenteer je gedicht of lied in Seesaw en zet de link in je logboek in Egodact.