Met de invoering van de Omgevingswet wordt burgerparticipatie meer wettelijk vastgelegd. Het gaat erom dat participatie leidt tot betere plannen en meer draagvlak. De gemeente is verplicht om participatie te organiseren bij het opstellen van:
Andere initiatiefnemers dan de gemeente (bv. een projectontwikkelaar of een ondernemer) zijn ook verplicht om gegevens over participatie te vermelden in hun aanvraag voor een omgevingsvergunning. In bepaalde gevallen, met name als de gemeenteraad die heeft aangewezen, kan participatie verplicht zijn. De participatie-verplichtingen zijn het grootst bij het projectbesluit. De participatieprocedure van het prjectbesluit kan door de gemeente ook worden voorgeschreven bij wijzigingen van het omgevingsplan die de gemeenteraad aanwijst als "project van publiek belang".
Participatie kan op verschillende manieren plaatsvinden. Betrokkenen of belanghebbenden:
Deze niveaus worden ook wel aangegeven via een participatieladder. Hoe hoger op de ladder, hoe meer betrokkenheid of invloed.
De wet schrijft alleen voor dat er moet worden aangegeven of er is geparticipeerd, hoe en wat er met de resultaten is gebeurd. De manier waarop en met wie mag zelf worden bepaald, passend bij de situatie.
Voorbeeld participatie
De Omgevingswet gaat uit van initiatieven en initiatiefnemers in de openbare ruimte. Bekijk als voorbeeld hoe een initiatief tot stand is gekomen d.m.v. participatie in gemeente Gooise Meren.