Variabele kosten worden ook wel direct costing (DC) genoemd. Omdat ondernemingen op korte termijn geen invloed kunnen hebben op de constante kosten, kan je deze kosten als gegeven aannemen. Daarom worden constante kosten rechtstreeks in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Het gaat dus niet om de directe kosten, maar om de variabele kosten. Bij de variabele kostencalculatie noem je het verschil tussen de verkoopprijs van het product en de variabele kosten van het product de dekkingsbijdrage. Deze dekkingsbijdrage wordt voornamelijk gebruikt om de constante kosten te betalen. Als de dekkingsbijdragen hoger zijn dan de constante kosten, wordt er winst gegenereerd.
De kosten vanuit rubriek 4 worden rechtstreeks ten laste van rekening 9 contante kosten gebracht. In rubriek 5 komen nu alleen de variabele directe kosten. In rubriek 6 komen de direct variabele grondstofkosten en de loonkosten. Voor de toeslag van de indirecte fabricagekosten belast je alleen het variabel gedeelte uit rubriek 5 door. De voorraad gereed product hou je uitsluitend tegen variabele kostprijzen bij, evenals de rekening 800 kostprijs verkopen. Op de rekening 820 toeslag indirecte verkoopkosten komen ook alleen de variabele toeslag indirecte verkoopkosten. Dit houdt in dat het verkoopresultaat in rubriek 8 bestaat uit de dekkingsbijdrage. Dit dient voor de dekking van de constante kosten. Wat daarna nog overblijft is de nettowinst.
Overboeking directe variabele fabricagekosten naar rubriek 6
600 directe grondstofkosten
630 betaalde directe lonen
Aan 499 overboekingsrekening
Overboeking indirecte variabele kosten naar rubriek 5
55. Variabele kosten afdeling A 990 constante kosten
Aan 499 overboekingsrekening
Dekking afdeling fabricage en verkoop (het aantal machine uren)
602 toeslag indirecte variabele fabricagekosten
Aan 553 Dekking afdeling fabricage
+
820 Toeslag indirecte variabele verkoopkosten
Aan 563 Dekking afdeling verkoop
Boeken gewerkte arbeidsuren (aantal directe arbeidsuren)
601 Directe lonen
Aan 631 verrekende directe lonen
Productie eenheden
700 Voorraad gereed product (tegen variabele fabricage kosten)
Aan 610 standaard directe grondstofkosten
Aan 611 standaard directe lonen
Aan 612 standaardtoeslag indirecte fabricagekosten
Verkoop eenheden
130 Debiteuren
Aan 181 te betalen OB
Aan 840 opbrengst verkopen
+
800 Kostprijs verkopen (tegen variabele fabricagekosten)
Aan 700 voorraad gereed product
Resultaat afdeling fabricage bepalen
550 variabele kosten fabricage 553 Dekking variabele kosten fabricage
Resultaat afdeling verkoop bepalen
560 variabele kosten verkoop 563 Dekking variabele kosten verkoop
Resultaat rubriek 5 (afdelingsresultaten) overboeken naar 9
930 Afdelingsresultaten
Aan 599 overboekingsrekening (Debet bij winst, credit bij verlies)
Dekkingsbijdrage van rubriek 8 naar rubriek 9 boeken
899 overboekingsrekening
Aan 945 Dekkingsbijdrage
Winst berekenen + Dekkingsbijdrage
+/- Efficiency resultaten
+/- Prijsverschillen
+/- Afdelingsresultaten
- Constante kosten
Als je de integrale kostprijsberekening toepast wordt de voorraad gereed product gewaardeerd tegen de integrale kostprijs, of wel AC. Dit is ook wel constante + variabele fabricagekosten. Bij toepassing van DS wordt bij de waardering van de voorraad gereed product slechts rekening gehouden met de variabel fabricagekosten.
Deze andere wijze van waardering van de voorraad gereed product heeft tot gevolg dat de hoogte van de nettowinst die over een bepaalde periode wordt berekend volgens de DC kan afwijken van de netto insprekend volgens AC. Dit verschil in nettowinst ontstaat als de productie en afzet in een periode niet aan elkaar gelijk zijn. Er is dus dan sprake van een voorraadmutatie.
Als je ook de vaste kosten gaat budgetteren, krijg je te maken met een vergelijkbare situatie als bij de toepassing van de gemengde budgetten. De werkelijk vaste kosten worden niet van rekening 499 naar rubriek 9 overgeboekt maar worden per afdeling in rubriek 5 geboekt.
Het evenredige deel van het vaste jaar budget van die afdeling crediteer je op rekening 5. Als tegenrekening voor het vaste kosten budget debiteer je rekening 9, of wel 990 te dekken constante kosten.
Aangezien voor de variabele kosten geldt dat het budget gelijk is aan dekking mag je rekening 5.. dekking afdeling vervangen door de rekening 5.. budget afdeling.